در ایران گویا همه برای توافق احتمالی وین آماده شدهاند و در خارج نیز برخی از تحلیلگران انرژی برای ورود نفت ایران به بازارهای جهانی آماده میشوند. «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در مذاکرات وین گفته شکست این مذاکرات دور از ذهن است؛ هر چند «ایرنا» به نقل از یک منبع آگاه خبر داده که هنوز موضوعات مورد اختلاف با امریکا در مذاکرات احیای «برجام» در وین باز است و تا زمانی که همه چیز مورد توافق قرار نگیرد، توافقی نمیشود.
این بار اما برخلاف توافق اولیه برجام، خبرهای مربوط به توافق احتمالی در جامعه چندان بازتابی نداشته و بسیاری پیشبینی کردهاند که دیگر مردم به خیابانها نخواهند آمد.
چرا برخورد مردم با توافق جدید، شبیه برخورد با برجام نیست؟
این موضوع دلایل متفاوتی دارد و به طور طبیعی، تکراری شدن موضوع توافق احتمالی دلیل اصلی است. دلیل دیگر شاید تفاوت دولتها است. دولت «حسن روحانی» قصد داشت چک برجام را در داخل کشور نقد کند اما خوشحالی از توافق جدید برخلاف ژست دولت «ابراهیم رئیسی» است و اصولگرایان پیش از این مردمی که به خیابان ریخته بودند را تمسخر میکردند.
از طرفی، بر اساس خبرها، توافق جدید با برجام تفاوت چندانی ندارد و دولت رئیسی اساسا با توافق نمیتواند ژست پیروزی بگیرد. چه بسا ترجیح میدهد از منافع اقتصادی توافق استفاده کند اما درباره آن کمتر سخن بگوید.
از سوی دیگر، در دولت روحانی برخی از مقامات، حتی «حسن فیروزآبادی»، رییس ستاد کل نیروهای مسلح حصول توافق را تبریک گفتند اما اینک عبرت از گذشته باعث شده است که مقامات از سرنوشت موضعگیری درباره توافق احتمالی هراس داشته باشند.
«علی خامنهای» به تبریکهای مقامات جمهوری اسلامی واکنش منفی نشان داده و گفته بود: «این که حالا تبریک میگویند، به بنده تبریک میگویند، به دیگران تبریک میگویند، بیمعنی است. چه تبریکی؟ آنچه تا کنون انجام گرفته است، نه اصل توافق و مذاکره منتهی به توافق را تضمین میکند، نه محتوای توافق را تضمین میکند. هیچ کدام را. حتی تضمین نمیکند که این مذاکرات تا به آخر برسد و به یک توافق منتهی بشود.»
تفاوت انتظارات از توافق اولیه برجام و توافق جدید چیست؟
چشمانداز اقتصادی توافق جدید نیز متفاوت با توافق برجام است. گروه زیادی از فعالان اقتصادی و مردم به نتیجه توافق برجام بسیار امیدوار بودند اما اینک دیگر نگاه گذشته وجود ندارد و انتظار از توافق جدید زیاد نیست.
یکی از نمادهای اصلی تاثیر توافق برجام، قیمت ارز بود. اما اینک وضعیت دلار به گونهای شده است که تغییر چند هزار تومانی تاثیر محسوسی در وضعیت ایجاد نمیکند. از سوی دیگر، در دوره برجام از تاثیر تحریمهای غرب زمان زیادی نمیگذشت و احساس میشد که حصول برجام تاثیر زیادی بر اقتصاد ایران خواهد داشت.
شوخیهایی که در شبکههای اجتماعی ایرانی مطرح میشد نیز نشانهای از توقعات گسترده بخشی از جامعه ایران از توافق اتمی وین داشت؛ از جمله شوخیهایی با این محتوا که «امروز رفتم سوپر مارکت، هنوز مشروب نداشت، پس توافق اتمی به چه درد میخورد؟»
به لحاظ سیاسی نیز توقعات از توافق برجام بسیار متفاوت با توافق جدید است. پس از توافق وین، بسیاری از سیاستمداران تاکید کردند که تابوی مذاکره ایران و امریکا شکسته شده است و احتمال برقراری روابط دو کشور نیز وجود دارد.
حسن روحانی هم گفته بود که از منظر او، در پی توافق اتمی، گامهای نخستین در کاهش دشمنی میان ایران و امریکا برداشته شده است.
برخی نیز نوشتند که بی شک مهمترین جنجال تاریخ دیپلماسی ایران بعد از ماجرای ملی شدن صنعت نفت، توافق هستهای بوده است. گروهی نیز شرایط را با دوره پس از جنگ ایران و عراق مقایسه و تصور می کردند برداشته شدن تحریمهای غرب و حضور شرکتهای غربی در ایران، خود به خود به ضعیف شدن گفتمان ضد غربی منجر خواهد شد و حامیان آیتالله خامنهای را تضعیف خواهد کرد.
در همان زمان اما نزدیکان خامنهای تاکید کردند که این اتفاق نخواهد افتاد و «محمد محمدی گلپایگانی»، رییس دفتر رهبر جمهوری اسلامی که معمولا در موضوعات سیاسی کمتر اظهار نظر میکند، به موضوع باز شدن شعبه «مک دونالد» در کشور واکنش نشان داده و با آن مخالفت کرده بود.
یکی از انتظارات از برجام نیز تاثیر بر سیاست منطقهای بود. اما پس از این توافق، برنامه موشکی و اقدامات منطقهای ایران ادامه یافت.
اینک اما دیگر آن انتظارات از توافق جدید وجود ندارد و تنها انتظار تاثیر محدود بر وضعیت اقتصادی است.
تاثیر مذاکره غیر مستقیم بین ایران و امریکا بر توافق جدید چیست؟
یکی از اتفاقات برجام، مذاکره وزرای خارجه ایران و امریکا برای نخستین بار بود و بارها صحنههای مذاکره «محمدجواد ظریف» و «جان کری» خبرساز شدند. در این میان، برخی از تکیه کلامها، از جمله «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن» نیز در شبکههای اجتماعی مطرح میشدند.
در این دولت اما تصاویر خبرساز در شبکههای اجتماعی، تصاویر مذاکره نمایندگان امریکا و روسیه و بدون حضور نمایندگان ایران بود.
حضور محمدجواد ظریف در مذاکرات برجام نیز خود باعث خبرسازی میشد و هیجان مذاکرات را افزایش میداد.
«حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران اما در مذاکرات حضور ندارد و حتی اگر حضور داشت، مانند ظریف خبرساز نمیشد. در این میان، حتی خود «علی باقری کنی»، رییس هیات مذاکره نیز کم خبر است و به ندرت خبری از او منتشر میشود.
واکنش به توافق احتمالی در مجلس ایران چیست؟
در مجلس شورای اسلامی نیز برخورد دو گانهای با موضوع مذاکرات وین وجود دارد. سخنگوی هیات رییسه مجلس ایران اعلام کرده است که نیازی به تصویب این توافق در مجلس وجود ندارد.
پیش از این، نمایندگان مجلس اعلام کرده بودند که بر اساس مصوبه سابق خود، باید لغو تحریمها راستیآزمایی شود.
در این میان، گزارشها از وین حکایت از آن دارند که تحریمهای ایران لغو نخواهند شد بلکه مانند برجام، با دستور رییس جمهوری امریکا تعلیق خواهند شد. اما نمایندگان مجلس کمتر به این موضوع واکنش نشان دادهاند.
برخی از نمایندگان، از جمله «علی خضریان»، از اعضای «جبهه پایداری»، با محتوای توافق احتمالی مخالفت کردهاند.
او گفته است: «برجام یک تجربه بود که نباید مجددا اشتباهات گذشته در اعتماد به طرف غربی، خصوصا امریکا با توجه به بدعهدی گذشته تکرار شود. بحث اصلی ما در مذاکرات، لغو تحریمها است. چون اگر قرار است که تحریمها لغو نشوند، اصل مذاکرات زیر سوال میرود. تجربه به ما نشان داده است که تعلیق یا توقف تحریمها برای ایران کارآمد نیست. لذا ما نباید در مذاکراتی که به سمت لغو تحریمها نمیرود، اقدامی کنیم.»
مخالفت جریانهایی در مجلس ایران با توافق برجام باعث شده بود که هیجان بحثهای مربوط به توافق بیشتر شود. اما اینک مجلس نیز در ماجرای توافق نقش چندانی ندارد و هیجانی را نیز دامن نمیزند.
همه اینها باعث شدهاند که توافق احتمالی عملا در سکوت جشن گرفته شود و در این میان اما ممکن است که گروهی از مردم به صورت خودجوش خوشحالی کنند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر