برج سازی ارتش؛ باغ‌گیاه‌شناسی ملی در معرض تخریب

سمیرا رستگاری، شهروندخبرنگار، تهران

یک شهروندخبرنگار با ارسال تصاویری از باغ گیاه‌شناسی که در زمان‌های مختلف ثبت کرده، برای «ایران‌وایر» نوشته است: «باغ ملی گیاه‌شناسی ایران در موضوع گیاه‌شناسی و علوم یک باغ منحصر به فرد در خاورمیانه است اما متاسفانه ساخت و سازهای اطراف این باغ که در روزهای اخیر سرعت زیادی گرفته، اثرات مخرب و جبران ناپذیری روی این باغ دارد.»

***

شهروندخبرنگار و فعال محیط زیست که این تصاویر را برای «ایران‌وایر» فرستاده، نوشته با این که فعالان محیط زیست نسبت به ساخت و ساز در اطراف باغ ملی گیاه‌ناسی بارها هشدار داده‌اند اما تخریب و ساخت و ساز مسکونی در اطراف باغ گیاه‌شناسی سرعت زیادی گرفته است.

باغ‌ ملی گیاه‌شناسی کجا است؟

باغ گیاه‌شناسی ملی ایران در دامنه جنوبی رشته کوه البرز در اراضی «چیتگر»، در شمال غربی تهران واقع شده است.این باغ با وسعت ۱۴۵ هکتار، سرسبزترین نقطه تهران است. در این باغ می‌توانید انواع پوشش گیاهی ایران، گل‌های اروپایی، چمنزارهای امریکای جنوبی، گیاهان چین، ژاپن، هیمالیا و... را ببینید.

عملیات طراحی و احداث این باغ از سال ۱۳۴۸ توسط کارشناسان ایرانی و با همکاری تعدادی از کارشناسان خارجی آغاز و نقشه جامع باغ طراحی شد. در طرح جامع، ایجاد رویشگاه‌های نمونه که نشان دهنده مناطق رویشی مختلف ایران و جهان باشند، مورد توجه بوده است. هم‌چنین تعدادی کلکسیون موضوعی با اهداف آموزشی، پژوهشی و نمایشی برای باغ طراحی شد. از رویشگاه‌های طراحی شده، هفت رویشگاه مربوط به ایران و شش رویشگاه مربوط به جهان و هشت کلکسیون و باغ موضوعی است. 

باغ‌گیاه‌شناسی ملی چه اهمیتی دارد؟

باغ گیاه شناسی ملی مکانی است که در آن مجموعه‌‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و در گل‌خانه‌ها کشت می‌شوند و نقش مهمی در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی، از جمله علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آن‌ها برعهده دارند. به علاوه، باغ گیاه‌شناسی به عنوان ذخیره ژنتیکی گیاهان در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

در باغ‌های گیاه‌شناسی، امکانات لازم برای مطالعه و تحقیق درباره تنوع زیستی و حفاظت از آن‌ها فراهم است. تحقیق در زمینه روش‌های تکثیر و پرورش گونه‌های با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است که در باغ‌های گیاه‌شناسی به آن پرداخته می‌شود. 

چرا فعالان محیط زیست درباره خطرات ساخت و ساز در اطراف باغ گیاه‌شناسی ملی هشدار می‌دهند؟

یک فعال محیط زیست می‌گوید ساخت و ساز برج‌ها در کنار باغ ملی گیاه‌شناسی علاوه بر این که به حریم و چشم‌انداز این باغ تجاوز می‌کند، باعث خشک شدن چاه‌های تامین ‌کننده آب باغ می‌شوند. 

«محمد درویش»، فعال محیط زیست که در کانال تلگرام خود نسبت به این موضوع هشدار داده، نوشته است: «اجازه ندهیم بیش از این حریم باغ متأثر از طاعون برج‌سازی مورد تجاوز قرار گیرد. نیمی از چاه‌های تأمین‌کننده آب باغ هم‌اکنون خشک‌ شده‌اند و آن نیم دیگر مجبور به کف‌شکنی در اعماق بیش از ۲۲۰ متر شده است! درحالی که زمانی این چاه‌ها در عمق ۸۰ متری به آب می‌رسید.»

یک فعال محیط زیست می‌گوید: «برج سازی در منطقه ۲۲باعث پایین آمدن سطح آب‌های زیر زمینی، از جمله چاه باغ گیاه‌شناسی شده است و میزان آب برداشتی را از ۲۰۰ لیتر در ثانیه، به زیر ۹۰ لیتر در ثانیه رسانده است و کم آبی به شدت باغ گیاه‌شناسی را تهدید می‌کند. به گفته او، حالا قرار است ۲۲ برج ۲۷ طبقه هم  در اطراف باغ ساخته شود که علاوه بر تجاوز به حریم باغ، بی آبی و تخریب باغ را نیز به همراه دارد.

متولی این برج‌سازی چه کسی است؟

فعالان محیط زیست می‌گویند استعلام گرفته شده از شهرداری منطقه ۲۲ نشان می‌دهد که بنیاد تعاون ارتش در ساخت و ساز اراضی سهیم است. این ساخت و ساز بر خلاف مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری که ساخت برج در این اراضی را خلاف قانون می‌داند، در حال انجام است.

فعالان محیط زیست در این باره چه کرده‌اند؟

فعالان محیط زیست  در این باره به صورت عمومی اطلاع‌رسانی کرده‌اند. آن‌ها در کانال‌های تلگرامی، اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی، درباره نامه‌نگاری با مسولان نوشته‌ اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. 

«محمد متینی‌زاده»، پژوهش‌گر منابع طبیعی روز گذشته در صفحه اینستاگرامش نوشته است: «ما در ایران دانشگاهی را نداریم که در موضوع گیاه‌شناسی و علوم دیگر و وابسته به آن فعال بوده و کرسی داشته و در کنارش باغی باشد که در آن چهار هزار گونه گیاهی به طور زنده از سراسر ایران و پاره‌ای نقاط جهان بدرخشد و برای آموزش‌های کاربری نقش بسیار ارزشمندی ایفا کند. باغ گیاه‌شناسی ملی ایران از این ویژگی منحصر به فرد در ایران و خاورمیانه برخوردار است. اما افسوس آنان که باید بدانند و قدردان توسعه‌گر این موهبت ملی باشند، فقط جلوی پایشان را می‌بینند و چشم‌شان را به روی این مخاطره بنیان‌کن بسته‌اند.» 

او در ادامه نوشته به پیشنهاد تعدادی از استادان دانشگاه، نامه‌ای در خصوص خطر وحشتناکی که باغ گیاه‌شناسی ملی ایران را تهدید می‌کند، برای رییس جمهور تهیه کرده و درحال جمع‌آوری امضا از سوی اساتید دانشگاه است.