نظریهپردازان نظریههای توطئه میگویند که کمتر از یک درصد افرادی که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شدهاند، جان باختهاند. آنها بر این باورند که پایین بودن این آمار اثبات میکند که اعمال تدابیری مثل قرنطینه، فاصلهگذاری اجتماعی و حتی واکسیناسیون بیفایده بوده است.
اما اگر دقیقتر شویم، مشخص میشود که ادعای آنها قابل دفاع نیست؛ چرا که نه تنها میزان مرگومیرِ ناشی از کووید-۱۹ یک درصد نیست، بلکه اصلاً هیچ رقم ثابتی درباره تعداد مرگومیر وجود ندارد. آمارهای موجود در هر کشور متفاوت بوده و مرتب، یعنی هر هفته نیز تغییر میکنند.
علاوه بر این، بسیاری از آنهایی که به کووید-۱۹ مبتلا شده و از آن جان سالم بهدر بردهاند، همچنان و با گذشت ماهها، از برخی از عوارضِ ناشی از این بیماری رنج میبرند.
با این اوصاف، واقعاً از شرایط بهبودیِ بیماران کرونایی چه میدانیم؟
***
تعداد مرگومیر ناشی از کووید-۱۹ چقدر است؟
راههای گوناگونی برای تخمین نرخ مرگومیر ناشی از کووید-۱۹ وجود دارد، اما هیچکدام از این روشها بیعیب و ایراد نیست. یکی از مسائل عمده اِپیدمیولوژیستها تعداد ناکافی تست کووید-۱۹، بهویژه در دوران آغازین همهگیری است؛ در نتیجه، پژوهشگران نه تعداد دقیق مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ را میدانند و نه تعداد دقیق مرگهای ناشی از آن را.
و این بدان معنا است که میزان مرگومیری که بر پایه این آمارِ نادقیق بنا نهاده شود، غیرقابل اعتماد است. با وجود این، حتی اگر پایینترین آمار موجود را نیز در نظر بگیریم، باز هم میزان به دست آمده، بالاتر از یک درصدی است که برخی کاربران فضای مجازی مطرح کردهاند.
بر اساس دادههای «سازمان بهداشت جهانی»، از آغاز همهگیری تا روز سیزدهم ژانویه، ۳۱۵ میلیون و ۳۴۵ هزار و ۹۶۷ تن در کل جهان به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شدهاند و ۵ میلیون ۵۱۰ هزار ۱۷۴ تن نیز بر اثر ابتلا به آن جان خود را از دست دادهاند. با اتکا به این آمار، میزان مرگومیر ۱/۷ درصد بوده است، یعنی حدود دو برابر آنچه در فضای مجازی مطرح شده است.
اما این برآورد نیز قابل اعتماد نیست؛ چرا که بر اساس محاسبهای بسیار ابتدایی صورت گرفته و بسیاری از عواملی را که موجب مرگ مبتلایان به کرونا میشوند، در نظر نگرفته است. همچنین در این برآورد، تغییر و تحولاتی که در طول دوران همهگیری در میزان مرگومیر رخ داده، محاسبه نشده است.
علاوه بر این، عواملی مانند تاثیر فشار کاری که بر کادر درمانی و بیمارستانها وارد شده، یا ظهور سویههای جدید و افزایش جمعیت واکسینه شده بر میزان مرگومیر نیز مورد بررسی قرار نگرفته است.
همهگیری در کشورهای مختلف و در برهههای زمانی مختلف فراز و فرودهای زیادی داشته است. در نتیجه، نرخ مرگومیر هم که بر پایه تعداد مبتلایان و تعداد مرگومیرهای به تایید رسیده اعلام میشود، تغییرات چشمگیری داشته است. همانطور که در نمودار پایین مشهود است، میزان مرگومیر، در هر دوره و با توجه به تعداد کل مبتلایان، تغییر کرده است.
برای نمونه، میزان فوتیها در هند، از سپتامبر ۲۰۲۰ تا ژانویه ۲۰۲۲ در میان افرادی که تست کووید-۱۹ دادهاند، مرتباً بین زیر یک درصد تا بالای هفت درصد تغییر کرده است. این در حالی است که میزان فوتیها در آلمان طیِ تنها چند ماه (یعنی از اواخر سال ۲۰۲۰ تا اوایل سال ۲۰۲۱) رشدِ ناگهانی داشته و از کمتر از یک درصد به بیش از شش درصد رسیده است.
با این اوصاف، تشخیصِ اینکه دقیقاً کدام متغیر، مثلاً مراحل مختلف انجام تستها، یا افزایش و کاهش فشار بر بیمارستانها و یا به دست آوردنِ روشهای درمانی جدید و واکسیناسیون، باعث این تغییرات میشوند، دشوار است. اما آنچه این دادهها به ما نشان میدهند این است که نمیتوان برای درک درست پیامدهای کووید-۱۹ به یک رقم ثابت مرگومیر در سطح جهان بسنده کرد. همچنین نمیتوان به پُستهای شبکههای اجتماعی که چنین اعداد و ارقامی را تبلیغ میکنند، اعتماد کرد.
آیا بقیه، همه بهبود مییابند؟
مشکل دیگری که با این آمار و ارقام وجود دارد، این است که در آن ۹۹ درصدِ باقیمانده، هیچ فرقی بین «آنها که زنده ماندهاند» و «آنها که بهبود یافتهاند» در نظر گرفته نشده است. نباید فراموش کرد که هرچند اکثر مبتلایان به کووید-۱۹ بعد از گذشتِ چند روز کاملاً بهبود مییابند، ولی برخی از آنها ماهها با عوارضِ ناشی از این بیماری دست به گریباناند.
عوارض بلندمدت، مانند علائم اولیه بیماری، ممکن است خفیف (تغییر در طعم و بو) یا حاد (خستگی شدید) باشند. این عوارض به یک گروهِ سنیِ خاص نیز محدود نمیشوند و ممکن است در هر سن و سالی بروز کنند.
در این مورد نیز مانند سایر دادهها درباره این بیماری، هنوز دقیقاً مشخص نیست که چند نفر دچار عوارضِ بلندمدتِ کووید-۱۹ میشوند. دلیل آن از یکسو فقدان اطلاعات موثق است و از سوی دیگر، به موقعیت جغرافیایی و اجتماعیِ هر کشور و به عواملی مانند سن مبتلایان بستگی دارد.
اما در برخی کشورها، از جمله در بریتانیا که متخصصان علم آمار، از آغاز همهگیری، پدیده عوارض بلندمدت کووید-۱۹ را بررسی کردهاند، اطلاعاتی قابل توجه در این زمینه موجود است.
پژوهشگران بریتانیایی تخمین زدهاند که در اوایل ماه دسامبر، حدود ۲ درصد جامعه (تقریباً یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن) دستکم ۴ هفته بعد از ابتلا به کووید-۱۹ همچنان از عوارض این بیماری رنج میبردهاند. حدود ۸۹۰ هزار تن از آنها به مدت ۱۲ هفته دچار این عوارض بودهاند. برآوردها همچنین از این حکایت دارد که بیش از ۵۰۰ هزار بریتانیایی، یک سال پیش، به کووید-۱۹ مبتلا شدهاند.
این دادهها در پی نظرسنجی از بیش از ۳۵۰ هزار تن بهدست آمده که از آغاز دوران همهگیری تاکنون به کووید-۱۹ مبتلا شدهاند.
شدت و دوره بیماری و عوارض آن در افراد مختلف متفاوت بوده، اما حدود ۶۴ درصد از آنهایی که دچار عوارضِ بلندمدت شدهاند، گفتهاند که بیماری روند روزمره زندگی ایشان را مختل کرده است. تقریباً یکپنجم گفتهاند که توان انجام فعالیتهای معمول زندگی خود را تا حد «زیادی» از دست دادهاند.
افراد بین ۳۵ تا ۶۹ سال بیشتر از سایر گروههای سنی دچار کووید-۱۹ بلندمدت شدهاند. زنان بیشتر از مردان به این نوع طولانی این بیماری مبتلا شدهاند و عوارض بلندمدت کووید-۱۹، مانند نوع حاد این بیماری، در میان افرادی که از بیماریهای زمینهای رنج میبردهاند یا در شرایط محرومی زندگی میکردهاند، بیشتر مشاهده شده است.
درست است که این دادهها به درک نحوه شیوع کووید-۱۹ بلندمدت در بریتانیا کمک میکند، اما نمیتوان آن را به سایر کشورها که از بافت جمعیتیِ متفاوتی برخوردارند، بسط داد. تبیین نقش کووید-۱۹ بلندمدت در کل جهان به مراتب دشوارتر است. اما آنچه مسلم است این است که بسیاری از مبتلایان به سرعت بهبود نمییابند. برخی ماهها و حتی سالها پس از ابتلا به کووید-۱۹ همچنان از عوارض حاد این بیماری رنج میبرند.
آیا واکسیناسیون خطر مرگ در اثر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ را کاهش میدهد؟
گرچه نمیدانیم که دقیقاً چند تن بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ جان باختهاند و چند تن دچار عوارض بلندمدت این بیماری شدهاند، تردیدی نیست که تدابیر پیشگیرانه خطر ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند.
ماسک زدن، تهویه مطبوع و فاصلهگذاریهای اجتماعی میتوانند جلوی شیوع بیماری کووید-۱۹ را بگیرند و در شرایطی که روزبهروز بر تعداد مبتلایان سویه بسیار مسری «اومیکرون» افزوده میشود، اعمال چنین تدابیری مهمتر از همیشه است. این تدابیر هم احتمال ابتلا به کووید-۱۹ را کاهش میدهند و هم جلوی شیوع این بیماری را میگیرند.
بهنظر میرسد که موثرترین راه مقابله با بیماری کووید-۱۹ واکسیناسیون است. واکسنها نه تنها خطر ابتلا به نوع حاد این بیماری را، بلکه بنابر شواهد علمی، خطر مرگ در اثر ابتلا به آن را نیز تا حد چشمگیری کاهش میدهند. تحقیقات در مورد سویه «اومیکرون» همچنان در جریان است، اما به اعتقاد دانشمندان، گرچه واکسنها نتوانستهاند آنطور که باید روند سرایت کووید-۱۹ را کند کنند، ولی همچنان تا حد بالایی جلوی ابتلا به نوع حاد این بیماری و مرگ در اثر ابتلا به آن را میگیرند.
مطالب مرتبط:
تزریق واکسن کووید ربطی به از حال رفتن ورزشکاران نداشت
نسبت به اخباری که از طریق تلگرام میگیرید، محتاط باشید
مقابله با اخبار نادرست؛ آیا واکسن کرونا در کودکان سندرم التهابی ایجاد میکند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر