دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار
روز دوشنبه ۱۴دی۱۴۰۰ در یک سانحه تصادف خودرو در استان سیستان و بلوچستان دهها تن از پناهجویان و مهاجران افغانستانی آسیب دیدند. طبق اطلاعاتی که در اختیار «ایرانوایر» قرار گرفته است، پنج تن از این مهاجران جان خود را از دست دادند و شماری هم زخمی شدهاند.
***
ویدیویی که در اختیار «ایرانوایر» قرار گرفته است، گویای حادثه تلخ دیگری در دنیای پناهجویی و مهاجرت غیرقانونی است؛ اجسادی که کنار خیابان افتادهاند و زخمیهایی که از درد به خود میپیچند. جمعی از مردم در شاهراه حضور دارند و احتمالا منتظر آمبولانس برای انتقال آسیبدیدهها به بیمارستان هستند.
تنها سه هفته پیش بود که رسانهها خبر دادند در ۲۳ آذر تصادف دو خودروی حامل مهاجران و پناهجویان افغانستانی هشت کشته و ۱۴ زخمی بر جای گذاشت. آن حادثه نیز در استان سیستان و بلوچستان رخ داده بود. به گفته «محمد امیرخانی»، معاون امداد و نجات جمعیت «هلال احمر» خودروی پژوی ۴۰۵ در ساعات بامدادی تصادف کرد و دو نفر جان باختند و ۹ نفر زخمی شدند. همچنین همان روز، در تصادف دیگری در کمربندی یزد و خرانق، شش کشته و پنج زخمی بر جای ماند.
حالا با گذشت نزدیک به سه هفته، در تصادفی دیگر، پنج شهروند افغانستان جان خود را از دست دادند و تعدادی هم زخمی شدند. همانهایی که پس از تسلط طالبها بر افغانستان، تن به سفری پر خطر دادهاند تا زندگی آنان زیر سایههای دیکتاتوری مذهبی گروهی تروریستی، بر باد نرود. بیشتر آنها اهالی شهرستان «قادس»، استان «بادغیس» در شمال غرب افغانستان بودند که خودشان را به ایران رساندند. اما واژگون شدن خودروی پژو، در «ایرانشهر» به قیمت جان تعدادی و زخمی شدن گروهی دیگر تمام شد.
«نوراحمد» ساکن ایران و یکی از بستگان کشتهها و زخمیها است. او به «ایرانوایر» گفت که زخمیها با تاخیر زیاد به بیمارستان «شیراز» منتقل شدند. به نظر او افغانستانی بودن مسافران دلیل اهمال در درمان ایشان بوده است. به گفته نوراحمد، وضعیت دو تن از زخمیها هم وخیم است: «اجساد آنها نزد پزشک قانونی قرار دارد و خانوادههایشان از مشهد و تهران برای تحویل پیکرهای ایشان به سمت شیراز در حرکت هستند.»
«ملا حیدر» یکی از ساکنان استان «بادغیس» به «ایرانوایر» گفت که دو تن از کشتهها برادر و فرزند «مصطفی» بودند: «مردم فقیر بادغیس به خاطر خشکسالی و گرسنگی به ایران میروند. به اینخاطر که در افغانستان از وقتی طالبان آمدند کار نیست. اگر مردم به ایران نروند، از گرسنگی تلف میشوند.»
اما امنیت هم در میان مرزها و سفر قاچاقی برقرار نیست و میتواند به قیمت جان آنها تمام شود.
طبق اطلاع «ایرانوایر» مقامات ایران به بازماندههای این واقعه گفتهاند که پس از بهبود وضعیت جسمانی زخمیها، آنها به افغانستان بازگردانده میشوند و بایستی هزینه درمان را در ایران نیز بپردازند.
«عبدالاحد» از ساکنان «هرات» است که پنج بار سابقه سفر قاچاقی به ایران دارد. او برای «ایرانوایر» شرح داد: «قاچاقبران انسان به جان مسافران توجهی نمیکنند و با سرعت بسیار زیاد حرکت میکنند. این قاچاقبران معمولا با خودروهای پژو و تویوتا بیش از ده نفر را جاساز میکنند و برای فرار از بازداشت، با سرعت بالا میرانند. بیشتر تصادفهای خودروها به این شکل، به خاطر همین مسئله است که پناهجویان و مهاجران طی آن قربانی میشوند.»
بیش از چهار ماه از تسلط طالبان بر افغانستان میگذرد و در این مدت هزاران شهروند افغانستانی از کشور خارج شدهاند یا در تلاش هستند تا خود را به کشور امنی برسانند. از سوی دیگر، به خاطر آشفتگی ادارات در دوران طالبها و کندی روند توزیع گذرنامه، بسیاری را راهی سفر قاچاقی کرده است.
رسانههای حکومتی در ایران میگویند بنا به ادعای شورای پناهندگان نروژ از زمان به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان روزانه بین چهار تا پنج هزار افغانستانی وارد ایران میشوند و انتظار میرود که در زمستان امسال صدها هزار نفر دیگر هم به این کشور مهاجرت کنند.
این در حالی است که در دسامبر سال گذشته، «فیلیپو گراندی» از کمیساریای عالی امور پناهجویان سازمان ملل متحد پس از سه روز سفر به ایران گفت که جامعه جهانی بایستی از جمهوری اسلامی در پناه دادن به افغانستانیها حمایت کند. به گفته مقامات جمهوری اسلامی در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۰۰ هزار افغانستانی به ایران رفتهاند.
از سوی دیگر، تنها یک ماه پس از قدرتگیری دوباره طالبان، «برنامه توسعه سازمان ملل متحد» تصریح کرد که تقریبا ۹۷ درصد از مردم افغانستان در آستانه قرار گرفتن زیر خط فقر هستند و وضعیت این کشور در زمینه توسعه اقتصادی و انسانی در معرض «سقوط کامل» قرار دارد.
ماههای پایانی سال ۲۰۲۱ اما رسانهها از فاجعهای دیگر حکایت کردند. شهروندان افغانستانی به علت فقر گسترده به فروش کودکان خود روی آوردهاند. به عنوان نمونه یک فرزند کودک دختر به قیمت ۱۶۰۰ دلار معامله میشد.
«نعمت محمدی» یکی از ساکنان استان «فاریاب» شمال افغانستان و عضو سابق ارتش است که با روی کار آمدن طالبان از کار برکنار شد. او به «ایرانوایر» خبر داد که طی روزهای آتی افغانستان را به مقصد ایران ترک خواهد کرد: «طالبان حکومت را به زور گرفت و ارتش را منحل کرد. از وقتی طالبان حکومت میکنند، کمکهای جهانی به افغانستان متوقف شده است و همه مردم فقیر شدهاند. اگر من قاچاقی به ایران نروم، چطور نفقه خانواده خود را تامین کنم. سفر قاچاقی به ایران سخت است و احتمال کشته شدن هم در آن وجود دارد، اما وقتی مجبور باشی، باید هر راهی را انتخاب کنی.»
اظهارات او بیانگر آگاهی دستکم گروهی از شهروندان افغانستانی به خطرات سفر قاچاقی به ایران است، اما گرسنگی و فقر میتواند عامل تن دادن به این خطر باشد. مسالهای که انگار جامعه جهانی هنوز نتوانسته است به ابعاد آن واقف شود یا آن را جدی بیانگارد.
در حالیکه تقاضا برای سفر قاچاقی به ایران به سطح بالایی رسیده است؛ اما به گفته مسئولان اداره مهاجرین هرات، جمهوری اسلامی میانگین ۱۵۰۰ نفر را از مرز «اسلام قلعه» به هرات برمیگرداند.
چشماندازی نیست، فقر رو به افزایش است، کودکان معامله میشوند، زنان از عرصه اجتماع و اشتغال و تحصیل حذف شدهاند، رسانهها با سانسور و نظارت طالبها مواجهاند و در این میان، شهروندان افغانستانی گروه گروه کشور خود را ترک میکنند. در چنین شرایط فاجعهباری، بسیاری هم جان خود را از دست میدهند یا با بدنها و روانی خسته و زخم خورده، به کشور خود بازگردانده میشوند؛ هرچند معلوم نیست چند وقت دیگر، دوباره راهی سفر قاچاقی به ایران شوند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر