«دست‌هایم را دیدم که از شدت سوختگی، استخوان‌هایش سیاه شده بودند. به مادرم گفتم دست‌هایم خوب می‌شود؟ گفت حتما خوب می‌شوند. بعد از آن استخوان‌های سوخته انگشتانم را پدرم با دست‌های خودش به بیمارستان تحویل داد.»
این را یکی از دانش‌اموزان مدرسه «شهید رحیمی» استان فارس، ۱۴ سال پس از حادثه آتش‌سوزی مدرسه به خبرگزاری «ایلنا» گفته بود.
۱۴ آذر ۱۳۸۵، در مدرسه رحیمی روستای «درودزن» مرودشت در استان فارس، چراغ نفتی علاءالدین کلاس درس به علت ناایمن بودن دچار حریق شد. شش دختر و دو پسر در آتش سوختند؛ حکایت همیشگی مدارس ناایمن در ایران که نه کهنه می‌شود و نه به دلیل تکرار این اتفاق، کهنه می‌ماند.
طی سال‌های اخیر چه میزان هزینه برای مقاوم‌سازی مدارس فرسوده یا ساخت مدارس جدید در ایران صرف شده است؟ کیفیت کلاس‌های درس در مدارس دولتی و غیردولتی چه‌گونه است؟ آیا بودجه وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان نوسازی و تجهیز مدارس در سال‌های اخیر به طور کامل پرداخت شده است؟ ردیف بودجه سازمان نوسازی مدارس در سال آینده چه‌قدر خواهد بود و این مبلغ چه تعداد مدارس فرسوده را کمتر خواهد کرد؟ نقش «بنیاد برکت» در مدرسه سازی چیست و چرا از بودجه وزارت آموزش‌وپرورش استفاده می‌کند؟
در این گزارش به دنبال پاسخی برای سوال‌های ذکر شده خواهیم بود.
«نجات بهرامی»، معلم و معاون پیشین روابط عمومی وزارت آموزش‌وپروش به برخی از سوالات «ایران‌وایر» درباره درستی آمارهای وزارت آموزش‌وپرورش و اولویت نظام جمهوری اسلامی در بخش فرهنگ و آموزش پاسخ داده است.
***
آیا آمار دقیقی از مدارس فرسوده و تخریبی در ایران موجود است؟
رقم دقیق مدارس ناایمن در ایران همیشه محل اختلاف بوده و پراکندگی آمار و اطلاعات منتشر شده در این خصوص نشان دهنده غیریک‌دست بودن تحقیقات در این خصوص است.
پنجم اردیبهشت ۱۳۹۶، «فخرالدین دانش آشتیانی»، وزیر وقت آموزش‌وپرورش ایران گفت ۶۸ هزار کلاس درس در ایران ناایمن هستند. اما یک سال و هشت ماه بعد، «محمد بطحایی»، وزیر بعدی تعداد این کلاس‌های فرسوده و ناایمن را ۱۶۰ هزار عدد عنوان کرد. تبدیل شدن ۹۲ هزار کلاس درس ایمن به ناایمن در این فاصله اندک می‌تواند نشان دهنده نبود آمار صحیح یا دست‌کاری در آمار باشد.
آبان ۱۳۹۹، رسانه حکومتی «مشرق» عنوان کرد یک‌سوم مدارس ایران ناایمن هستند. اما حالا پس از روی کار آمدن دولت «ابراهیم رئیسی»، «مهرالله رخشانی‌مهر»، رییس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس می‌گوید توانسته‌اند میزان مدارس فرسوده را با ۱۰.۵ درصد کاهش، به ۱۹.۵ درصد برسانند. در حالی که به گفته رخشانی‌مهر، در سال ۱۳۹۶ دولت حتی یک ریال از بودجه ۲۰۰ میلیارد تومانی تصویب شده برای سازمان نوسازی مدارس را پرداخت نکرد.
به گفته «دانش آشتیانی»، وزیر سابق آموزش و پرورش ایران، برای تخریب یا بازسازی ۶۸ هزار کلاس درس ناایمن، به ۱۸ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است.
مشخص نیست دولت به چه صورت موفق به رساندن آمار مدارس فرسوده از یک‌سوم به یک‌پنجم شده است.
مدارس چه‌گونه هزینه مورد نیاز خود را تامین می‌کنند؟
«نجات بهرامی»، معلم و معاون پیشین روابط عمومی وزارت آموزش‌وپروش در دولت «حسن روحانی»، در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» درباره تناقضات موجود در رابطه با بودجه آموزش و پرورش جهت نوسازی مدارس می‌گوید: «وزارت آموزش‌وپروش در سال‌های گذشته چنان با کمبود بودجه مواجه بود که به طور مثال به مدیران مدارس دستور داد در پایان سال‌های تحصیلی، دفتر و کتاب‌های مستعمل بچه‌ها را جمع‌آوری کنند و بفروشند تا با پول آن‌ها برای مدرسه هزینه کنند، چون مدارس دولتی در سال‌های اخیر عملا هیچ بودجه دولتی نداشته‌اند. این مشکل فقط هم محدود به مدارس دولتی در استان‌های جنوبی یا غربی ایران نیست، حتی در مناطق شمالی تهران و در مدارس غیردولتی، به دلیل گرانی زمین و ملک، معمولا خانه‌های بزرگ و فرسوده را تبدیل به مدرسه می‌کنند که هر لحظه امکان ریزش دارند. وزارت‌خانه هم نمی‌تواند این مدارس را تعطیل کند، چون با کمبود مدرسه مواجه است و مدارس خصوصی بار از روی دوش دولت برداشته‌اند.»
چرا جیب آموزش و پرورش همیشه سوراخ است؟
این مدیر سابق وزارت آموزش‌وپرورش در ادامه با اشاره به اولویت‌های نظام جمهوری اسلامی در تقسیم بودجه می‌گوید: «در سال‌های گذشته، بودجه نهادهای تبلیغاتی و حکومتی، به بهانه حملات رسانه‌ای دشمن، با افزایش چندبرابری مواجه شده است و درحالی که کشور در تحریم است، طبیعتا بودجه مورد نظر را از وزارت‌خانه‌های مظلومی هم‌چون آموزش‌وپرورش و ورزش یا سازمان محیط‌زیست کسر می‌کنند. با نگاهی به ردیف بودجه سال ۱۴۰۱، می‌بینیم بودجه کل یک استان مانند لرستان به نصف بودجه سازمانی مذهبی نمی‌رسد. ضمن این که عددهای ارایه شده در جدول بودجه هیچ‌گاه به صورت دقیق رعایت نمی‌شوند. درحالی که سازمانی حکومتی مانند صداوسیما امسال حدود هزار میلیارد تومان بیشتر از عدد تعیین شده بودجه گرفت، بودجه‌های وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان نوسازی مدارس در هیچ‌یک از سال‌های اخیر به‌طور کامل پرداخت نشده‌اند.»
زخم عمیق کودکان سوخته در مدارس ایران مداوا شد؟
وجود مدارس غیرایمن در این سال‌ها همواره بستر حوادث بسیاری بوده است. تنها در یک سال گذشته، سه حادثه در مدارس ایران رخ داد؛ ۱۱ آبان ۱۴۰۰ یک مدرسه ابتدایی در شهر «علی‌آباد کتول» در استان گلستان ریزش کرد و ۲۲ دانش‌آموز و معلم در این حادثه مصدوم شدند. مرداد امسال هم یک مدرسه غیردولتی در «فولادشهر» اصفهان به دلیل نشتی گاز شهری منفجر شد که با توجه به تعطیلی و عدم حضور دانش‌آموزان، سرایدار و سه عضو از خانواده او مصدوم شدند. سال گذشته نیز به دلیل انفجار کپسول گاز و آتش‌سوزی مدرسه کانکسی در بخش «سردشت» شهرستان دزفول در استان خوزستان، دو دانش‌آموز ۱۵ ساله فوت کردند و چهار نفر دیگر مصدوم شدند.
یکی از غم‌انگیزترین حوادث مدرسه‌ای ایران طی یک دهه گذشته، حادثه دختران مدرسه روستای «شین‌آباد» در استان آذربایجان غربی ایران است. در این حادثه، کلاس درس در آذر۱۳۹۱ به دلیل داشتن بخاری غیرایمن آتش گرفت و ۳۶ دانش‌آموز از ۳۷ دانش‌آموز دختر حاضر در کلاس را سوزاند؛ دو کودک درگذشتند و ۱۲ کودک دیگر با عوارضی وخیم مانند از دست دادن صورت و انگشتان خود مواجه شدند.
حادثه آتش‌سوزی دی۱۳۸۳ در دبستان روستای «سفیلان» در لردگان چهارمحال‌وبختیاری و کشته شدن ۱۳ دانش‌آموز دختر و پسر به همراه معلم کلاس، آتش‌سوزی دبستان «اسوه حسنه» شهر زاهدان در آذر ۱۳۹۷، درگذشت سه کودک و مصدومیت شدید یک دانش‌آموز، آتش‌سوزی دبیرستان شبانه‌روزی «علوم دریانوردی» چابهار در آبان ۱۳۹۰ و درگذشت چهار دانش‌آموز، آتش‌سوزی مدرسه روستای درودزن در مرودشت فارس در آذر ۱۳۸۵ که شش دختر و دو پسر دانش‌آموز را سوزاند، آتش‌سوزی خوابگاه مدرسه شبانه‌روزی «چاه‌رحمان» در «نصرت‌آباد» سیستان‌وبلوچستان در آبان ۱۳۸۹ که مرگ یک دانش‌آموز و مصدومیت ۱۴ دانش‌آموز دیگر را در پی داشت، تنها چند نمونه از حوادث رخ داده مربوط به غیرایمن بودن مدارس در ۱۵ سال گذشته هستند.
بودجه مدرسه سازی را کدام نهاد حکومتی می‌گیرد؟
نجات بهرامی، کارشناس مسایل آموزشی به غارت بودجه مدرسه‌سازی توسط یک نهاد حکومتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در سال‌های اخیر، بنیاد برکت به عنوان زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام و تحت نظر مستقیم رهبر نظام، به عنوان پیمان‌کار اصلی به حوزه مدرسه‌سازی ورود کرده و بودجه وزارت آموزش‌وپرورش را بلعیده است. به این صورت که از وزارت‌خانه بودجه می‌گیرد اما بخش اعظمی از پول را به اسم رهبر نظام یا سپاه پاسداران، خرج اهداف نظامی یا سدسازی و پل‌سازی می‌کند. هیچ وزیر و مدیری هم توان مقابله با این دزدی آشکار را ندارد، چون فوری سرکوب یا بازداشت خواهد شد. این کار یعنی گروگان‌گیری بودجه برای خرید مشروعیت. بعد با مقداری از این پول‌ها، مثلا در یک شهر هنرستان می‌سازند و خود را خدمت‌گذار مردم معرفی می‌کنند، بدون آن که برای همان هنرستان، آزمایشگاه یا کارگاه بسازند؛ یعنی تجهیز مدرسه نیز به گردن وزارت‌خانه می‌افتد.»
این کارشناس حوزه آموزش با بیان این که علاوه بر چالش ایمنی مدارس که جان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند، تجهیزات مدارس دولتی نیز در شرایط وخیمی هستند، می‌گوید حتی هزینه برگه‌های امتحانی یا توپ فوتبال را از خانواده‌های دانش‌آموزان می‌گیرند.
به گفته این مدیر سابق وزارت آموزش‌وپرورش، بسیاری از مدارس تجهیزات لازم اولیه هم‌چون تخته وایت‌برد و نیمکت به تعداد دانش‌آموزان را ندارند.
او هم‌چنین می‌گوید آموزش‌های جانبی و فوق‌برنامه یا اردوهای علمی و تفریحی نیز به‌طور کامل تعطیل شده‌اند و تنها اردوی «راهیان نور» برای سفر به مناطق جنگی ادامه دارد که تلاش برای بسط ایدئولوژی نظام جمهوری اسلامی است.
نجات بهرامی در ادامه می‌گوید: «با این شیوه مدیریتی، قطعا نمی‌توان به آینده خوش‌بین بود و باید در انتظار فجایعی عمیق‌تر برای نظام آموزشی ایران باشیم.»
بودجه کدام نهاد حکومتی بر امنیت کودکان ارجحیت دارد؟
بودجه سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در لایحه ارایه شده توسط ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی برای سال آینده، تنها ۱۷ درصد افزایش داشته است. عجیب این که بودجه وزارت آموزش‌وپرورش نیز در میان وزارت‌خانه‌های گوناگون، با تنها ۱۴ درصد افزایش، در قعر جدول قرار دارد. این در حالی است که بودجه برخی نهادها افزایش چشم‌گیری داشته است؛ برای نمونه، بودجه نهاد ریاست‌جمهوری افزایش ۲۷۰ درصدی داشته است، بودجه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال آینده ۲۴۰ درصد افزایش خواهد داشت، «مرکز خدمات حوزه‌های علمیه» ۱۸۰ درصد افزایش بودجه دارد، بودجه «مرکز الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت» با ۱۵۸ درصد افزایش مواجه شده است، «شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه» افزایش بودجه‌ای در حد ۱۷۷ درصد دارد، بودجه «موسسه نشر آثار امام خمینی» ۱۲۴ درصد بیشتر شده است، بودجه سازمان صداوسیما ۵۶ درصد و «سازمان اوقاف و امور خیریه» نیز ۱۶۷ درصد افزایش خواهد داشت.
این درحالی است که بودجه برخی از موسسات حکومتی مانند «جامعه‌المصطفی»، «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» و «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی» اصلا رسانه‌ای نشده است.
همه این هزینه‌های هنگفت در نهادهای حکومتی در حالی رخ می‌دهد که بنابر آخرین آمار اعلام شده توسط وزارت آموزش‌وپرورش در بهمن سال گذشته، سه هزار و۹۰۰ مدرسه کانکسی در ایران وجود دارد؛ مدرسه‌هایی که از کمترین امکانات آموزشی و رفاهی مانند فضای کافی، بخاری، نیمکت سالم، تخته و حتی سرویس بهداشتی نیز محروم هستند.
اگر به اطلاعات تکمیلی درباره این خبر دسترسی دارید، لطفاً با این ایمیل با ما تماس بگیرید: info@iranwire.com
اگر می‌خواهید درباره موضوع این خبر با افراد مسوول تماس بگیرید، لطفاً به فهرست مسوولان در سراسر ایران مراجعه کنید: www.ostanwire.com"
مطالب مرتبط:
دختران شین‌آباد را برای درمان به خارج نفرستادند «تا آبروی کشور نرود»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر