باقر ابراهیمی
بیش از ۱۰۰ روز از روی کار آمدن طالبان و حاکمیت آنان بر افغانستان میگذرد. صدها شهروند این کشور در اقصی نقاط جهان آواره شدهاند. بسیاری از آنهایی که وطن خود را ترک کردهاند، زنان هستند. شاید بیشتر کنشگران و روزنامهنگاران مرکز توجه باشند، اما فعالان اقتصادی و کارآفرینان هم ترک وطن کردهاند. در افغانستان امروز، جایی برای اشتغال و استقلال زنان وجود ندارد.
در این گزارش، زندگی دو دختر جوان کارآفرین افغانستانی را تصویر کردهایم که با حاکمیت دوباره طالبان، فعالیتهای اقتصادی آنان متوقف شده و با ترک کشور خود، به پاکستان رفتهاند.
***
«حمیده حسینی» ۲۳ سال دارد و سفرهخانه «لیلی» را در روزهای نخست سال ۱۳۹۹ در غرب کابل برپا کرد. انگیزه او برای دایر کردن این سفرهخانه در کنار استقلال مالی، ایجاد شغل برای تعدادی از زنان بود؛ آرزوهایی که تازه داشت پا میگرفت و ناگهان بر باد رفت.
او برای «ایرانوایر» روایت کرد که سفرهخانه خود را با سه و نیم لگ یعنی ۳۵۰ هزار افغانی راهاندازی و کارکنان کافه خود را هم از میان زنان انتخاب کرده بود. کافه لیلی مدت کوتاهی پس از افتتاح، به محلی برای دختران و پسران دانشجو تبدیل شد تا مکانی امن برای اوقات فراغت خود داشته باشند.
حمیده حسینی به ایرانوایر میگوید: «وقتی که طالبان آمد، همه کارکنان سفرهخانه زن بودیم و طالبان هم که با کار و فعالیت زنان مخالف بود. برای همین مجبور شدیم دروازه [در] رستوران را برای همیشه بسته کنیم [ببندیم]. بعد هم از افغانستان خارج شدم. تمام رویاهایی که با ایجاد کافه داشتم، از بین رفت. من میخواستم ثابت کنم که زنان هم میتوانند در عرصه کسبوکار بهترین باشند. ما به خاطر دستپخت زنان توانسته بودیم مشتریهای زیادی جذب کنیم. از کارمان لذت میبردیم و همهچیز به خوبی پیش میرفت که ناگهان در ۱۵ آگوست طالبها آمدند و همهچیز به شکل باور نکردنی از هم پاشید.»
حمیده همزمان با مدیریت سفرهخانه، در یکی از دانشگاههای خصوصی کابل هم مشغول به تحصیل بود. او در سال سوم رشته حقوق و علوم سیاسی تحصیل میکرد و اگر روزگار چنین بر افغانستان نمیگذشت، او میتوانست به تحصیل خود ادامه دهد. اما امروز درهای دانشگاه هم روی او بسته شده است.
او در صحبتهای خود میگوید که کسی حاضر به خرید سفرهخانه او نشد و به خاطر نجات خودش و خانوادهاش همه داشتههایش را رها کرد و با یک دست لباس کشورش را ترک کرد. حمیده حالا با رویاهای پرپر شده، زندگی سختی را در مهاجرت میگذراند: «اما من همچنان مصمم هستم که بتوانم راه خود را خارج از افغانستان ادامه دهم و دوباره روی پاهایم بایستم. من از اهدافی که داشتم منصرف نمیشدم.»
روایت دیگر، حکایت زندگی «کامله کیارنگ سعادت» دانشآموخته رشته اقتصاد است. او اواخر سال ۲۰۱۸ فروشگاه صنایع دستی «گلنگار» را در کابل تاسیس کرد تا داشتههای فرهنگی افغانستان را در صنعت مد و لباس، بپروراند و زمینه اشتغال را برای زنانی ایجاد کند که از آموزش و تحصیل محروم ماندند. او نیز مثل حمیده، حالا افغانستان را ترک کرده است و در پاکستان به سر میبرد.
کامله در گفتوگو با ایرانوایر گفت: «پس از سقوط حکومت جمهوری اسلامی افغانستان و با روی کار آمدن طالبان، اقتصاد ما ضربه محکمی خورد. همه تجارتپیشهها و کارآفرینها زیان کردند و همین موضوع دامنگیر ما هم شد. زمانیکه طالبها روی کار آمدند مجبور شدم فروشگاه را ببندم تا شرایط عادی شود و دوباره به کار خود برگردیم. اما من نتوانستم به فعالیت خود ادامه دهم، چون در کنار تجارت، فعالیتهای مدنی هم داشتم.»
به گفته او ادامه فعالیت اقتصادی به ویژه برای زنان در شرایط فعلی دشوار است: «امیدی برای زندگی در افغانستان نداشتم. فعلا بازار کار رکود کرده و از میان ۸۰ زنی که با ما فعالیت میکردند، تنها حدود ۱۰ زن با ما کار میکنند. زنانی که با ما کار میکردند، اکثرا نانآور خانوادههای خود بودند. پس از سقوط حکومت ما نتوانستیم آنها را تامین کنیم. من حتی با آنها در ارتباط هم نیستم که بدانم در چه شرایطی به سر میبرند. این حس بدی است که با خود دارم.»
محصولات صنایع دستی گلنگار فقط در بازار افغانستان فروش نداشت؛ بلکه در بازار کشورهای آسیایی و جهان هم عرضه میشد. این محصولات شامل لباسهای خامکدوزی، کراوات خامکدوزی، روسری، کفش و دیگر محصولات بود که با ظرافت و زیبایی وصفناپذیر توسط زنان در کابل تولید میشدند.
حمیده و کامله تنها دو نمونه از زنان موفق کارآفرین افغانستانی هستند که داشتههای خود را رها کردند و از کوهها گذشتند تا به پاکستان برسند. معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار آنها و دیگر افغانستانیها است که حالا در گوشهوکنار جهان، خصوصا کشورهای همسایه وطن خود، بیخانمان شدهاند. هرچه سرنوشت آنها باشد، یک چیز اما مسلم است؛ عمری که از آنها در آوارگی میگذرد و آسیبهایی که به روان ایشان وارد میشود.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر