دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار
در پی سقوط کابل به دست «طالبان» بود که خبرگزاریها اعلام کردند «محمد اسماعیل خان»، فرماندار سابق «هرات» و از رهبران دوران «جهاد» افغانستان که سالها علیه طالبها جنگیده بود، از این کشور خارج و وارد مشهد شد.
پیشتر ویدیویی از او منتشر شده بود که بیانگر اسارتش توسط طالبان بود. جنگجویان طالب در آن ویدیو میگفتند که محمد اسماعیل خان خود را تسلیم این گروه کرده است.
حالا «جمال عبدالناصر»، یکی از سخنگویان «جبهه مقاومت مردمی افغانستان» و از افراد نزدیک به محمد اسماعیلخان خبر داده است: «روز جمعه با اشتراک کثیری از مجاهدین ولایتهای غربی افغانستان، دفتر مرکزی حرکت مقاومت مردمی حوزه غرب افغانستان به رهبری امیر محمد اسماعیلخان در شهر مشهد جمهوری اسلامی ایران افتتاح گردید.»
آیا راهاندازی دفتر جدید در مشهد، گویای تداوم فعالیتهای اسماعیلخان علیه طالبان است؟
***
محمد اسماعیلخان و نیروهای وابسته به او تا پیش از سقوط هرات به دست طالبان در ۱۲ آگوست ۲۰۲۱، به پیکار با این گروه در کمربندهای امنیتی شهر مشغول بودند. اما سرانجام او در پایگاه ۲۰۷ ارتش واقع در غرب افغانستان با تمام مقامهای محلی و امنیتی وابسته به خود، به طالبان تسلیم شد.
به نظر میرسد افتتاح دفتر جبهه مقاومت مردمی ولایتهای غربی افغانستان در مشهد، تداوم فعالیتهای نظامی علیه طالبان قلمداد میشود.
مولوی «شیراحمد عمار»، معاون والی [فرماندار] طالبان در هرات، در گفتوگو با «ایرانوایر» خبر داد رهبری طالبان در خصوص تاسیس این شعبه، اعلامیه صادر خواهد کرد: «ما با آغوش باز از همه افراد اداره کابل به هنگام تسلیم استقبال کردیم؛ از جمله امیر صاحب محمد اسماعیلخان، مسوول جبهه مقاومت. خود ما رفتیم او را با احترام به خانهاش بردیم و قرار بود که در مذاکرات صلح دوحه شرکت کند. خود ما او را تا مرز ایران همراهی کردیم.»
در همین رابطه، دفتر «ذبیحالله مجاهد»، سخنگوی طالبان حاضر به پاسخگویی در این زمینه به «ایرانوایر» نشد. ولی یک منبع نزدیک به محمد اسماعیلخان به «ایرانوایر» گفت دفتر مشهد جبهه مقاومت مردمی قرار است به مشکلات مهاجران افغانستانی در ایران نیز بپردازد. او اما جزییات بیشتری ارایه نکرد.
یک فرمانده شناخته شده از نیروهای محمد اسماعیلخان در حالی که خواست نامش فاش نشود، به «ایرانوایر» گفت بیشتر فرماندهان نظامی محمد اسماعیلخان با گرفتن ویزا یا تاییدیه، از مرز «اسلام قلعه» به مقصد مشهد از افغانستان خارج شدهاند.
به گفته او، محمد اسماعیلخان از آنها خواسته است هرچه زودتر خود را به ایران برسانند.
سالها است محمد اسماعیلخان میان مقامهای جمهوری اسلامی، بهویژه در کنسولگری ایران در هرات نفوذ دارد و توانسته است ویزا برای خود و حامیانش تهیه کند.
به خاطر نفوذ او است که بسیاری توانستهاند بدون داشتن ویزا و تنها با تاییدنامه، از مرز اسلامقلعه به ایران بروند.
اما آیا محمد اسماعیلخان برای رویایی با طالبان آماده میشود؟ هماکنون شماری از نیروهای وابسته به «احمد مسعود»، رهبر جبهه مقاومت در «پنجشیر» و شهرستان «اندراب» استان «بغلان» با طالبها درگیر جنگ هستند. برخی از وابستههای به این جبهه نیز در کشورهای اروپایی و امریکا در تلاش هستند تا با جلب نیرو، سدی مقابل طالبان شکل دهند.
ولی به نظر میرسد که محمد اسماعیلخان با راهاندازی دفتر سیاسی در مشهد، در پی آن است که با فشار آوردن بر طالبان و جلب کمکهای نظامی برای فردای مذاکرات در تشکیل حکومت همهشمول به طالبان، به دنبال سهم خود است.
بیشتر کابینه طالبان از پشتونها تشکیل شده که همگی از اعضای طالبان هستند. اگرچه طالبها با انتقادهای بسیار مواجه شدهاند که باید از همه اقوام در کابینهای که ادعا میکنند «همهشمول» است، استفاده کنند اما برخی از تحلیلگران افغانستانی معتقدند ایران با پذیرش افرادی چون محمد اسماعیلخان، در پی استفاده از آنها به عنوان اهرم فشار به طالبان است.
به نظر میرسد جمهوری اسلامی در استانهای جنوبی افغانستان هم نفوذ دارد و با «ملا عبدالغنی برادر» در تماس است. اما در میان شبکه «حقانی» که مسوول انفجارهای مهیب و پیچیده افغانستان است، جایگاه ویژهای ندارد.
«رسول پارسی»، جامعهشناس در گفتوگو با «ایرانوایر» توضیح داد جمهوری اسلامی از آنجهت از کابینه طالبان خشنود نیست که افراد نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سمتهای بالا به کار گرفته نشدهاند: «با اعلام خبر سقوط استان پنجشیر به دست طالبان، ایران واکنش تندی نشان داد و حتی هنگام جنگ هرات، شبکه حقانی از گروههای بلوچ ایران تحت نام جیشالعدل وارد هرات کرد. گروه حقانی هم از آنها حمایت میکرد. اما در مقطع کنونی، جنگ با طالبان در دستور کار جبهه مقاومت شهرهای غربی افغانستان قرار ندارد بلکه آنها در پی سهمیابی در قدرت آینده افغانستان هستند.»
به باور او، جبهه مقاومت زیر نظر محمد اسماعیلخان فعلا در مشهد میماند تا او بتواند ضمن لابیگری، حمایت مالی و سیاسی جذب کند: «البته این جبهه میتواند به عنوان یک سپر، مقابل هر نوع درگیری احتمالی در مرزهای ایران استفاده شود.»
محمد اسماعیلخان طی چهار دهه گذشته، روابط نزدیکی با جمهوری اسلامی داشته و بسیاری از فعالیتهای نظامی او در دوران جنگ علیه اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۸۰ میلادی از طریق شعبه مشهد پیگیری میشده است. نیروهای وابسته به «مجاهدین» همواره در این مسیر رفتوآمد داشتند.
پس از شکلگیری طالبان در «قندهار» در سال ۱۹۹۵ میلادی، محمد اسماعیلخان مخالفت خود را با آنها اعلام کرد و به جنگ با طالبها پرداخت. سرانجام در سال ۱۹۹۷، طی یک توطئه در استان «فاریاب» در شمال افغانستان، به اسارت طالبان درآمد و به زندان در قندهار منتقل شد. او پس از سه سال حبس، توانست از چنگ طالبان فرار کند و به ایران برود.
او به جمهوری اسلامی همواره وفادار بوده و طی دو دهه اخیر، حتی کوچکترین انتقادی از آن نداشته است. این در حالی است که جمهوری اسلامی از طالبان، یعنی دشمن اصلی محمد اسماعیلخان حمایت مالی و تسلیحاتی میکرد.
به نظر میرسد که شرایط فعلی، سیاسیون را به فکر انداخته است به جای مقابله با طالبان، در فکر قدرتیابی در حکومت آینده افغانستان باشند؛ یعنی آنچه ممکن است مذاکره با طالبان زیر پوشش حمایتگر کشورهای دیگر، برای آنها به ارمغان آورد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر
سلام من نظرصابری هستم مخوام ثبت نام کنید
ماباید دست به دست داده از افغانستان حمایت کنیم چون هیچ کشوری دیگر نمیخواد به افغانستان کمک کند