در دو هفته گذشته نام خوزستان بار دیگر در صدر خبرهای ایران قرار گرفته است. اعتراضات مردم این استان به بحران آب و تلف شدن دامها و برخورد حکومت با معترضانی که به خاطر بیآبی تجمع میکردند، مردم دیگر استانها را با آنها همراه کرده است. تجمعهای اعتراضی در شهرهای مختلف شکل گرفته و معترضان شعارهایی علیه جمهوری اسلامی و شخص «علی خامنهای» سر دادهاند.
این اولین بار نیست که خوزستان خبرساز شده است؛ این روزها به خاطر بیآبی، روزهای قبل به خاطر توسعهنیافتگی همهجانبه و سالها پیشتر به خاطر جنگی که هنوز آثارش بر در و دیوار شهرهای آن هویداست. یک پژوهش رسمی که به تازگی منتشر شده، نشان میدهد که بیشتر مردم خوزستان از روند بازسازی این استان پس از جنگ راضی نیستند. درباره بازسازی مناطق جنگزده خوزستان چه میدانیم؟
***
در جریان جنگی که سالها پیش روی داد، دستکم ۱۶ شهر و ۴۳۵ روستای استان خوزستان آسیب دید و شهرهای خرمشهر، سوسنگرد، بستان و هویزه به طور کامل اشغال شد.
آمارها میگوید در جریان این جنگ، آبادان ۶۰ درصد، خرمشهر ۸۸ درصد، دشت آزادگان ۷۳ درصد و شهرهای هویزه ۱۰۰ درصد تخریب شدند.
پس از این آسیبهای گسترده بود که در جریان و پس از پایان جنگ، سه شیوه بازسازی «تاریخی»، «بازآفرینی» و «نوسازی منطقی» در دستور کار قرار گرفت تا خوزستان بلکه دوباره آباد شود.
در این پروژه «سوسنگرد» و «آبادان» به شیوه «تاریخی» هدف بازسازی قرار گرفتند و بازسازی شهر «هویزه» به شیوه «بازآفرینی» در دستور کار قرار گرفت که همین مساله با اعتراض گسترده ساکنان این شهر همراه شد.
این سه روش بازسازی ابتدا در سال ۱۳۶۱ و بعد از همین سال تا سال ۱۳۶۷ ادامه یافت و بعد از آن پی گرفته نشد.
مرحله نخست این پروژه از اواسط سال ۱۳۶۱ با هدف بازسازی مناطق شهری و واحدهای صنعتی و بدون مدیریت خاصی و به طور پراکنده آغاز شد.
مرحله دوم بازسازی از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۶۷ پی گرفته شد که زدودن آثار ویرانیها از مهمترین اهداف آن بود.
مرحله سوم نیز از اواسط سال ۱۳۶۷ با هدف پاکسازی شهرهای آبادان و خرمشهر از ویرانی آغاز و از سال ۱۳۶۸ به بعد وارد فاز جدیدی شد.
پروژه بازسازی شهرهای استان خوزستان سال ۱۳۷۶ با انحلال ستاد بازسازی متوقف و این موضوع به گروه «پیگیری بازسازی» واگذار شد که این گروه هم سال ۱۳۸۶ منحل شد.
با انحلال این گروه نیز طرح بازسازی مناطق جنگی به طور رسمی از دستور کار دولت خارج شد و خرابیهای باقی مانده از جنگ به حال خود رها شد که همین مساله به یکی از شاخصهای تاریخی فلاکت مردم خوزستان تبدیل شده است.
خوزستان امروز شاخصهای فلاکتبار زیادی دارد که ویرانیهای دوره باقی مانده از دوران جنگ از ریشهدارترین آنهاست. ارزیابی کلان اقدامات دولتی در این زمینه از موارد تقریبا مغفول مانده در این سالهاست.
فصلنامه «مسکن و محیط روستا» وابسته به پژوهشکده سوانح طبیعی در تازهترین شماره خود تحقیقی درباره «بررسی میزان رضایت از بازسازی پس از جنگ» منتشر کرده که نشان میدهد، ساکنان استان خوزستان از روند بازسازی خرابیهای جنگ چندان رضایت ندارند.
در این گزارش تحقیقی که نظر گروهی از ساکنان استان خوزستان گرفته شده، آمده است ۸۴ درصد شرکتکنندگان گفتهاند شرایط مالی و درآمدی آنها پیش از پایان جنگ بهتر از دوران پس از جنگ بوده است.
۷۸ درصد آنها هم گفتهاند شرایط و امکانات کشاورزی و دامداری آنها بد و بدتر از پیش از جنگ شده است که بنابر استدلال تهیهکنندگان این تحقیق، این امر «بیانگر بیتوجهی برنامهریزان بازسازی به اولین و اصلیترین اولویت بازسازی از دیدگاه مردم» بوده است.
۹۵درصد هم گفتهاند که به خاطر مهاجرت ناشی از جنگ و جدا شدن از محل زندگی خود، به شدت از شهر و جامعه میزبانی که در آن زندگی کردهاند هم تاثیر گرفتهاند.
این تحقیق همچنین میگوید که ۹۵ درصد از شرکتکنندگان میزان کمکهای بلاعوض دولتی را کم دانسته و ۹۸ درصد هم گفتهاند که وام بانکی به آنها ناچیز بوده است.
عدهای از مصاحبهشوندگان این پژوهش هم میگویند از آنجا که در این بازسازیها اقدامی در جهت رونق کشاورزی و دامداری صورت نگرفته است: «ساکنین غالبا گفتهاند که معیشت آنها در قیاس با پیش از جنگ بدتر شده است.»
در این تحقیق همچنین آمده که اعمال محدودیت در تردد ساکنین به تالاب (منطقه مرزی و نظامی) موجب بدتر شدن معیشت درصد بالایی از مردم استان خوزستان شده و «بازسازیها نهتنها در جهت توسعه معیشت مردم گام برنداشته، بلکه شرایط معیشتی پیشین را تضعیف کرده است.»
در کنار این نارضایتیها بود که به تدریج ساکنان استان خوزستان همراه و شدیدتر از ساکنان سایر استانها وارد سراشیبی معیشتی شدند و روزبهروز شاخصهای اقتصادی این استان افت کرد.
خوزستان که سالها با زخمهای جنگ دستوپنجه نرم میکرد، به تدریج زخم بیکاری، گرانی و توسعهنیافتگی را هم بر پیکر خود احساس کرد و روزبهروز این زخمها عمیقتر شد تا جایی که به یکی از محرومترین استانهای ایران تبدیل شد.
ساکنان این استان در این روزها به خیابانها آمده و زخمهای خود را فریاد میزنند که بیآبی یکی از مهمترین آنهاست.
مالب مرتبط:
امروز در آبادان؛ پارک بازسازی و فروشندگان مواد مخدر
نقشه داغ فلاکت؛ وضعیت در کدام استانها بحرانیتر است؟
یک مدیر شهرداری آبادان: تعویض لولههای فاضلاب نیاز به اراده ملی دارد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر