برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین بالاخره پس از مدت‌ها کشمکش، پنهان‌کاری و مذاکرات پشت پرده در تهران امضا شد.
امضای این توافق‌نامه با اعتراض‌های گسترده مردم ایران مواجه شده است. آن‌ها می‌گویند پنهان‌کاری دو طرف در اعلام جزئیات آن به منزله استعمار و چپاول ایران از سوی چینی‌هاست، اما مقام‌های جمهوری اسلامی این مسئله را رد می‌کنند و می‌گویند متن توافق‌نامه فقط به خاطر مخالفت طرف چینی است که منتشر نمی‌شود.
در این گزارش به آنچه مردم درباره این توافق ۲۵ ساله می‌گویند اشاره کرده‌ایم و در مقابل سراغ داده‌های دو پژوهش رسمی رفته‌ایم؛ داده‌هایی که علت علاقمندی سیاستمداران جمهوری اسلامی را به همکاری‌های مشترک با چین نشان می‌دهند.
***
«محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه، و برخی دیگر از مقام‌های دولتی در چند روز گذشته تلاش کردند با ارائه توضیحاتی کلی، مبهم و نه‌چندان راه‌گشا، مخالفان را قانع کنند که این قرارداد منافع ملی ایران را به خطر نخواهد انداخت، اما بی‌اعتمادی گسترده مردم به زمامداران فعلی و شکاف عمیقی که میان ملت با دولت در ایران وجود دارد، بر دامنه این نگرانی‌ها افزوده و پرسش‌های تازه‌تری را به میان کشیده است.
مردم ایران به طور مشخص نگران اشغال کشور از سوی چین به بهانه محافظت از سرمایه‌گذاری‌های آتی چین در خاک ایران هستند. این نگرانی‌ها در فضای مجازی عنوان شده‌اند.
آن‌ها همچنین می‌گویند که در صورت اجرای این قرارداد، بخش‌های مهمی از منابع ارزشمند انرژی و زیرساخت‌های حیاتی به مدت ۲۵ سال در اختیار چینی‌ها قرار خواهند گرفت که نوعی استعمار مدرن به حساب می‌آید.
بسیاری از ایرانی‌هایی که سالیان سال است که به محصولات غربی دسترسی ندارند، از محصولات چینی «بی‌کیفیتی» که به راحتی از بین می‌روند یا با سلیقه ایرانی جور درنمی‌آ‌یند، شکایت دارند. آن‌ها سرازیر شدن واردات چینی را باعث و بانی تحت فشار قرار گرفتن تولید داخلی و تشدید بیکاری از زمان ریاستجمهوری «محمود احمدی‌نژاد» می‌دانند. برای مثال «محمدرضا» که سال‌ها در زمینه تولید و فروش کفش دست‌دوز فعالیت می‌کند، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «از دوره احمدی‌نژاد و ورود یک‌باره کفش‌های ارزان چینی بسیاری از همکاران قدیمی‌اش برای جلوگیری از ورشکستگی یا مجبور شدند حرفه‌شان را تعطیل کنند و سراغ کار دیگری بروند یا به بلایی که سرشان آمده است تن بدهند و آن‌ها هم به جای دوخت کفش و فروش کفش چرم دست‌دوز سراغ وارد کردن کفش‌های چینی بی‌کیفیت بروند.»
این تصورات منفی از چین به مردم عادی در ایران محدود نمی‌شود و نفرت از این کشور در میان برخی از نخبگان سیاسی و روحانیون هم در این سال‌ها رو به افزایش بوده است؛ به خصوص از زمانی که برخی گزارش‌ها در سال ۱۳۸۸ حکایت از آن داشتند که گاز‌‌های اشک‌آوری که پلیس برای متفرق کردن تجمعات اعتراضی به نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آن سال استفاده می‌کرده است از چین خریداری شده بودند.
تصور چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب و میانه‌رو این است که حکومت چین از دوران ریاستجمهوری محمود احمدی‌نژاد، بدترین شکل سوء استفاده اقتصادی و سیاسی را از ایران کرده است.
مهم‌ترین این موارد مربوط به واردات بی‌رویه بیش از ۱۷۰ نوع کالا از چین به ایران در دوران ریاستجمهوری احمدی‌نژاد بود که وزارت صنایع اعلام کرد واردات آن‌ها به دلیل عدم مطابقت با استانداردهای کیفیت ایران لغو شده است.
همچنین به زعم بسیاری از مردم، جمهوری اسلامی وابستگی زیادی به چینی پیدا کرده که مشتاق بهره جستن از انزوای اقتصادی این نظام دینی در جهان است.
اجرای سرسختانه تحریم‌ها علیه تهران، امکان تجارت یا سرمایه‌گذاری غربی‌ها را تقریبا از بین برده و دیگر رقیب چندانی برای پکن باقی نمانده و اوضاع بسیار مطلوبی پیش روی چین نهاده است تا در چارچوب آن به گفت‌وگوی تجاری با ایران بپردازد و تا آن‌جا که می‌تواند از این فرصت نهایت استفاده را ببرد. یکی از مهم‌ترین این حوزه‌های پول‌ساز و سود‌آور همکاری‌های متقابل نظامی با ایران است.
در سه دهه گذشته چین در مدرن‌سازی نظامی و توسعه برنامه هسته‌ای ایران یک شریک مهم و کلیدی بوده و سلاح‌های سبک و موشک‌های کروز ضدکشتی در اختیار ایران گذاشته است.
موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (سیپری) گزارش داده است که بین سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۲ چین دومین صادرکننده سلاح و تجهیزات به ایران بوده است.
در مسائل دفاعی و نظامی، دولت چین تا جایی موافق با قدرت یافتن جمهوری اسلامی است که بتواند از توان بازدارندگی آن در برابر آمریکا و در راستای مصونیت بخشیدن به خود و مشغول کردن آمریکا استفاده کند.
نتایج یک مقاله پژوهشی که در ایران منتشر شده است نیز می‌گوید که همکاری و ارائه تسلیحات دفاعی و نظامی چین به ایران با دو ملاحظه صورت می‌گیرد:
الف) چین در همکاری‌های متقابل دفاعی و نظامی مایل به قدرت یافتن بیش از حد تهران در منطقه نیست و تنها در حد بالا بردن توان ایران در برابر آمریکا تلاش می‌کند.
ب) همکاری‌های نظامی و دفاعی چین با ایران در چارچوب ملاحظات آمریکا قرار دارند و این کشور از فروش سلاح‌های پیشرفته‌ای که مخالفت شدید آمریکا، غرب و حتی روسیه را به دنبال داشته باشد اجتناب می‌کند.
موضوع گسترش همکاری‌های نظامی با چین همواره یکی از مهم‌ترین مسائل مورد علاقه مقام‌های جمهوری اسلامی و از عوامل نگرانی مردم ایران و بسیاری از کشور‌های غربی بوده است.
بخشی از این علاقه در تحقیقی که در تازه‌‌ترین شماره فصلنامه «مطالعات دفاعی استراتژیک» وابسته به دانشگاه دفاع ملی با عنوان ««تحلیل سیاستی بر دیپلماسی دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی ایران با جمهوری خلق چین» منتشر شده، منعکس شده است.
این تحقیق که بر اساس نظر ۵۵ نفر از نظامیان، امنیتی‌ها و دیپلمات‌های بلند‌پایه تهیه شده، تلاش کرده است به تشریح مولفه‌ها و زمینه‌هایی بپردازد که باعث علاقمندی مقام‌های جمهوری اسلامی به همکاری‌های نظامی با چین شده‌اند.
جدول بالا نشان می‌دهد که همکاری‌های نظامی با ۹۰.۹ درصد بیشترین عامل تاثیرگذار در همکاری دو کشور است و همکاری‌های اجتماعی و فرهنگی در آخرین رده قرار دارند.
این تحقیق همچنین به بررسی جزئیات همکاری‌های نظامی میان ایران و چین پرداخته و نوشته است که از ۲۰ مولفه در این بخش، انتقال فن‌آوری نظامی با ۹۸ درصد و اعزام وابسته نظامی با ۹۶ درصد در صدر مهم‌ترین مولفه‌های نظامی در همکاری‌های مشترک دو کشور قرار دارد که جدول بالا نمایان‌گر امتیاز سایر مولفه‌هاست.
جدول زیر هم نمایان‌گر تاثیر مولفه‌های سیاسی بر گسترش همکاری‌های دو کشور است که نشان می‌دهد دو مولفه مبارزه با هژمونی آمریکا با ۹۸ درصد و حضور در ترتیبات منطقه‌ای (شانگهای) با حدود ۹۳ درصد در صدر قرار دارند.
در بعد اقتصادی هم موضوع امنیت اقتصادی با ۹۶ درصد و احیای جاده ابریشم با ۹۴ درصد از مهم‌ترین مولفه‌های همکاری دو کشور در این حوزه اعلام شده‌اند.
در حوزه همکاری‌های اجتماعی و فرهنگی نیز مولفه مبارزه با قاچاق انسان با ۸۱ درصد در صدر قرار گرفته است.
در ارتباط با این تحقیق، یکی دیگر از فصلنامه‌های دانشگاه دفاع ملی به نام «راهبرد دفاعی» در بهار سال ۱۳۹۹ تحقیق مشابهی با عنوان «شناسایی عوامل نقش‌آفرین در همکاری‌های دفاعی-امنیتی ایران و جمهوری خلق چین» منتشر کرده است که نشان از نقش مهم مسائل نظامی در گسترش همکاری میان دو کشور دارد.
این تحقیق می‌گوید که موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک دو کشور با ضریب ۸۱.۸، جایگاه چین در نظام بین‌الملل با ضریب ۸۰ و راهبرد جدید آمریکا در منطقه آسیا با ضریب ۷۲.۷ بیشترین میزان اثرگذاری در روابط ایران و چین را دارند.
این تحقیق همچنین از ۹ عامل منطقه‌ای و شش عامل فرامنطقه‌ای به عنوان عوامل نقش‌آفرین در شکل‌گیری همکاری نظامی میان ایران و چین نام برده است.
در این تحقیق، مقابله با آمریکا در منطقه همچون تحقیق نخست، به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل و زمینه‌‌های همکاری سیاسی و نظامی میان تهران و پکن اعلام شده است.
جمع‌بندی نتایج این تحقیقات در واقع به نوعی تایید نگرانی‌های مردم ایران از قرارداد همکاری ۲۵ ساله با چین و بلعیده شدن تمام ایران از سوی این ابرقدرت اقتصادی است.
مطالب مرتبط:
سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین امضا شد
از توافق ۲۵ ساله ایران و چین چه می‌دانیم؟
قراردادهای ایران با چین؛ ترکمانچای احمدی‌نژاد، برجام شرقی روحانی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر