«علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی که کنترل سیاست خارجی ایران را به‌طور کامل در اختیار دارد، برای بازگشت به تعهدات این کشور ذیل توافق هسته‌ای برجام، شرطی گذاشته است که چشم‌اندازی برای تحقق ندارد.
خامنه‌ای در دیدار سالانه‌اش با فرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی گفته است: «اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی خود برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را در عمل و نه با زبان و یا روی کاغذ، کلا لغو کند. آن‌گاه پس از راستی‌آزماییِ صحت لغو تحریم‌ها، جمهوری اسلامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت.»
***
رهبر جمهوری اسلامی این تصمیم را «سیاست قطعی، غیرقابل بازگشت و عدول‌ناپذیر جمهوری اسلامی در خصوص برجام و مورد اتفاق همه مسئولان کشور» اعلام کرده است.
اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای به معنی رد پیشنهادی است که «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه به‌تازگی مطرح کرده و گفته بود با وساطت اتحادیه اروپا لغو تحریم‌های آمریکا و بازگشت کامل ایران به برجام می‌تواند همزمان باشد. رهبر جمهوری اسلامی طرح اقدام همزمان ایران و آمریکا را رد کرده و گفته ابتدا باید همه تحریم‌ها در عمل لغو شود و سپس جمهوری اسلامی با بررسی آن اعلام کند که از آن رضایت دارد یا نه.
حتی طرح اقدام همزمان ایران و آمریکا که از سوی ظریف پیشنهاد شده بود، هم از طرف ایالات متحده قبول نشد. ایالات متحده می‌گوید ایران ابتدا باید به اجرای کامل برجام بازگردد و سپس تحریم‌ها لغو شود که این پیشنهاد هم از سوی جمهوری اسلامی رد شده است.
پیش از سخنرانی خامنه‌ای، گزارش‌های غیررسمی و درز داده شده به رسانه‌ها، حاکی از آن بود که دولت «جو بایدن» درصدد است با کم کردن سخت‌گیری‌ها در اجرای تحریم‌های ایران و اجازه برداشت از برخی از منابع مسدودشده جمهوری اسلامی در حساب‌های بانکی خارج از کشور، مقام‌های نظام حاکم بر ایران را برای بازگشت کامل به برجام تشویق کند.
شرط تازه آیت‌الله خامنه‌ای اما وضعیت را به مراتب پیچیده‌تر خواهد کرد. واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسد که ایالات متحده در اجرای شرط رهبر جمهوری اسلامی، همه تحریم‌های دوره «دونالد ترامپ» را رفع کند و سپس در انتظار اعلام‌نظر ایران بنشیند که یکی از احتمالات آن هم رد کفایت و نارضایتی از اقدامات آمریکاست.
حتی اگر ایالات متحده مترصد رفع همه تحریم‌های دوره ترامپ بود، این کار به‌سادگی امکان پذیر نیست. بسیاری از نهادها و موسسات جمهوری اسلامی که تحت تحریم های اتمی قرار داشتند، پس از خروج آمریکا از برجام تحت قوانین تحریمی دیگری همچون تحریم‌های ضدتروریسم هم قرار گرفته‌اند. رفع همه این تحریم‌ها زمان‌بر است و می‌تواند در تضاد با قانون وضعیت اضطراری باشد که آمریکا در چهل‌ودو سال اخیر در برابر جمهوری اسلامی پیش گرفته است.
بنابراین با نزدیک شدن به ضرب‌الاجلی که ایران برای کاهش سطح بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده و ادامه غنی‌سازی بیست درصدی اورانیوم، باید در انتظار متشنج شدن فضای موجود از چندهفته آینده بود؛ اما این پایان کار نیست.
بروز تنش بسیار محتمل تازه بر سر پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی به معنی آن نیست که آیت‌الله خامنه‌ای از شرط و شروطی که در سخنرانی اخیر خود گذاشته، کوتاه نخواهد آمد. وی در دوره مذاکرات اتمی در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ هم بارها شروطی برای طرف‌های مذاکره می‌گذاشت که با ادامه مذاکرات مشخص می‌شد، غیرقابل اجرا است؛ برای همین مذاکره‌کنندگان به‌نحوی که به بی‌اعتباری آیت‌الله خامنه‌ای منجر نشود و قطعا با نظر وی، از آن شروط عقب‌نشینی می‌کردند.
به‌طور مثال می‌توان به شرط خامنه‌ای در زمان مذاکرات اتمی اشاره کرد که گفته بود تحریم‌های آمریکا باید لغو شود و پس از نهایی شدن متن برجام هم شرط گذاشت که اگر تحریم تازه‌ای از سوی ایالات متحده اعمال شود، جمهوری اسلامی به اجرای تعهداتش خاتمه می‌دهد.
برخلاف آنچه که خامنه‌ای می‌خواست، تحریم‌های آمریکا «لغو» به معنی «رفع دائم»، نشد؛ چرا که چنین کاری نیازمند مصوبه کنگره آمریکا بود که «باراک اوباما» رییس‌جمهور وقت، اکثریت مجلس نمایندگان و مجلس سنا را با خود همراه نداشت که چنین اقدامی انجام دهد.
سرانجام با فرمان اجرایی اوباما این تحریم‌ها «رفع» شدند و ایالات متحده وعده داد در سال پایانی اجرای برجام همزمان با برخی اقدامات دائمی ایران مثل پیوستن به بازرسی‌های آژانس بر اساس پروتکل الحاقی، این تحریم‌ها را هم «لغو» کند.
شرط دیگری رهبر جمهوری اسلامی هم همین سرنوشت را پیدا کرد.
چند ماه پس از اجرای برجام هم آمریکا قانون تحریم‌های غیر اتمی ایران را که در حال انقضا بود و از سوی کنگره دوباره تمدید شده بود، امضا کرد و به اجرا گذاشت و باز هم اجرای آیت‌الله خامنه‌ای برای کنار گذاشتن اجرای برجام از سوی ایران غیرمنطقی بود؛ چنانکه خود او که تصمیم‌گیر اصلی درباره برجام است، از اجرای شرط خود صرف‌نظر کرد.
شرط شروط جدید او درباره تحریم‌های آمریکا اگر چه دور از واقعیت و غیرقابل انجام به‌نظر می‌رسد؛ ولی قابل تجدیدنظر است؛ هرچند با این کار برجام را که تاکنون تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا را ملغی نگاه داشته است، در نزدیک‌ترین احتمال به فروپاشی قرار می‌دهد.
آیت‌الله خامنه‌ای یک‌بار با اشاره به روند مذاکرات اتمی و تغییر مواضع جمهوری اسلامی گفته بود: «بعضی ضرورت‌ها ما را به برخی اقدامات می‌کشاند.» احتمال اینکه در یک بزنگاه حساس، خامنه‌ای یک‌بار دیگر از شروط خود عقب‌نشینی کند، وجود دارد.
طرفداران خامنه‌ای می‌گویند که او یکی از معدود حکم‌رانان ایران است که هیچ جنگی در دوره رهبری‌اش در نگرفته است.
ادعای نادرستی نیست اگر جنگ را صرفا نبرد کلاسیک مسلحانه تلقی کرد. دوره حکم‌رانی مطلقه او طی سی‌و‌یک سال، خسارت‌هایی به ایران وارد کرده که هزینه‌های آن‌ها از جنبه اقتصادی و اجتماعی مثل تلف کردن سرمایه‌های انسانی و اعتباری ایرانیان و افکندن سایه ناامیدی بر کشور برای سال‌ها، لزوما کمتر از یک درگیری نظامی نیست.
مطالب مرتبط:
بایدن یا خامنه‌ای؟ عادی‌شدن روابط ایران و آمریکا دست کدام است؟
میدان مین تحریم‌های ایران؛ میراث ترامپ برای نظام جمهوری اسلامی ایران
واکنش‌ها به پیروزی بایدن در ایران؛ فرصت طلایی یا شادی کوتاه‌مدت؟
پیام‌های ظاهرا متفاوت خامنه‌ای و روحانی به آمریکا؛ همان سناریوی همیشگی؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر