حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، با اعتراض به احضار وزیر ارتباطات به دادسرا گفت اگر قرار باشد کسی در ارتباط با «پهنای باند» احضار شود خود اوست. روحانی همچنین از منتقدانش خواست اجازه دهند دولت او در شش ماه باقیمانده از عمرش به «کارهای نیمهتمام» برسد. اشارهای که میتواند موضوع برجام را نیز دربربگیرد. اما آیا دولت او شاهد احیای برجام خواهد بود؟
***
سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، در جلسه هیات دولت خشمگین و معترضانه بود و طیف گستردهای را خطاب قرار میداد؛ از قوه قضائیه و مجلس گرفته تا منتقدان و رقیبان و «بددهنها» و حتی اروپاییها.
وقایعنگاری احضار وزیر
کانون اصلی سخنان روحانی ظاهرا اعتراض به احضار وزیر ارتباطات کابینهاش به دادسرا بود. رسانههای ایران اول بهمنماه گزارش دادند که محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به دادسرا احضار و پس از پاسخ به پرسشهای دادستان «با قرار التزام» آزاد شد.
کم و بیش تمامی ناظران دلیل احضار وزیر را فیلتر نشدن اینستاگرام ذکر کردند و حتی برخی مقامهای جمهوری اسلامی نیز در این باره اظهار نظرهایی کردند. با افزایش فشارها، محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور که از او به عنوان پیگیر اصلی فیلتر کردن اینستاگرام یاد میشود، گفت دلیل احضار فقط موضوع اینستاگرام نبوده و شکایات دیگری هم مطرح شده است. بلافاصله پس از این سخنان، رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات در توییتی نوشت منظور دادستان از «شکایات متعدد» مواردی نظیر شکایت چند طلبه، عدهای از مردم اهواز و از این قبیل بوده است.
شماری از اعضای کابینه روحانی، از جمله محمود واعظی، رئیس دفتر، و علی ربیعی، سخنگوی دولت او، به همراه برخی رسانههای نزدیک به دولت به دفاع از عملکرد آذری جهرمی پرداختند و سخنان روز چهارشنبه روحانی در ادامه همان دفاعیات بود.
روحانی در سخنانش گفت: «پهنای باند یعنی مبارزه با فساد. اگر میخواهید کسی را در رابطه با مبارزه با فساد احضار کنید، من را باید احضار کنید.»
دولت و قوه قضائیه
اگر در هفتهها و ماههای اخیر، مجلس جلودار حمله به روحانی بود، اقدام جدید علیه یک عضو کابینه را قوه قضائیه آغاز کرده است. پس از سخنان خشمگین روحانی نیز سخنگوی قوه قضائیه از نخستین کسانی بود که واکنش نشان داد.
غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضائیه، روحانی را متهم کرد که باز هم «آدرس غلط» به مردم میدهد و احضار وزیر «ارتباطی به پهنای باند ندارد». او همچنین به روحانی توصیه کرد اگر قصد پاسخگویی دارد «خوب است در ارتباط با کاهش ارزش پول ملی، وضعیت معیشت مردم، کنترل بازار و مرغ و تخم مرغ به مردم توضیح دهند».
با این حال جمال هادیان، رئیس روابط عمومی وزارت ارتباطات، گفت سخنان اسماعیلی «منطبق با واقعیت نیست» که اتهام وزیر ربطی به پهنای باند نداشته است؛ زیرا «مطابق صفحه پنجم اوراق بازپرسی، این اتهامات به آذری جهرمی تفهیم شده است».
برخی از ناظران سیاسی بر این باورند که قوه قضائیه، یا دستکم بخشی از آن، قصد دارد در ماههای باقیمانده تا انتخابات ریاست جمهوری، دستور کار سیاسی جناح خود را پیش ببرد و علاوه بر اعمال محدودیت بر فضای مجازی، فشارها بر نزدیکان روحانی را نیز افزایش دهد.
یکی از دلایل عصبانیت روحانی در سخنان روز چهارشنبهاش میتواند پیشبینی مراحل بعدی این فشارها باشد.
مخالفان روحانی عمدتا گفتهاند علت عصبانیت او چند حکم قضایی در روزهای اخیر، از جمله محکومیت دو سال زندان برای مهدی جهانگیری، برادر معاون اول رئیس جمهور، و محکومیت میرعلی اشرف پوری حسینی، رئیس پیشین سازمان خصوصیسازی، به ۱۵ سال زندان است.
دولت و مجلس
کشمکش و بگومگوی دولت و مجلس و سران این دو قوه در ماههای اخیر به طور بیسابقهای افزایش یافته و تقریبا روزی نیست که انتقاد و اعتراض و متلکی از یکی از دو طرف رسانهای نشود.
در دو ماه اخیر بیشترین حجم انتقادهای مجلس از دولت درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ بود. موضوع سیلی زدن نماینده سبزوار به یک سرباز راهور فرصتی موقت برای دولت فراهم کرد که موقتا از آرایش دفاعی بیرون بیاید و حملاتی به مجلس ابراز کند.
با این حال از همان دقایق بعد از انتشار سخنان روز چهارشنبه روحانی، شمار زیادی از نمایندگان مجلس اظهاراتی علیه او بر زبان آوردند و به صورت هماهنگ، توییتهایی با استفاده از کلید واژهها و هشتگهای مشترک مانند «پهنای رانت»، «محاکمه» و «فساد» منتشر کردند.
مجتبی ذوالنوری در توییتی نوشت: «اتفاقا تنها جایی که نمی شود شما را احضار و محاکمه کرد، در همین یک مورد است؛ چون مبارزه ای با #فساد نداشته اید و خدا را شکر، پرونده شما در این خصوص کاملا پاک و سفید است!!»
نظامالدین موسوی، دیگر نماینده مجلس، نیز نوشت: «کسی به خاطر پهنای باند محاکمه نمیشود که شما فریاد انا رجل برآورده اید. اگر واقعاً آماده پاسخگویی هستید، زمین و زمان را به هم ندوزید و هفته آینده برای پاسخ به سئوالات ۲۰۰نماینده مجلس از شما درباره اوضاع نابسامان اقتصادی و معیشتی و پهنای رانت به مجلس بیایید.»
محسن دهنوی به «پهنای رانت» و «شکلگیری طبقه جهانگیری» اشاره کرد، احمد نادری ضمن تکرار «پهنای رانت» از «کازینوی دولتی بورس» نام برد و فاطمه قاسمپوز نیز با انتقادهای از «ادعاهای توخالی» رئیس جمهور، از «بودجه توهمی» او را به سخره گرفت.
توییت مجتبی رضاخواه، نماینده تهران در مجلس که بیشتر با پدر همسرش، حبیبالله بوربور شناخته میشود، حاوی شماری از کلیدواژههای مورد استفاده نمایندگان است: «جناب رییسجمهور بجای #پهنای_باند، پاسخگوی #پهنای_رانت باشید. حداقل رانت نهفته در #دلار_جهانگیری، ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. تَکرار میکنم؛ ۵۰۰ هزار میلیارد تومان! #طبقه_جهانگیری».
با این حال مهمترین کشمکش دولت و مجلس همچنان بر سر لایحه بودجه است. روحانی در سخنان روز چهارشنبهاش گفته بود: «بگویید بودجه عمومی ما که ۸۴۱ هزار میلیارد تومان بوده الان در کمیسیون تلفیق چقدر زیاد شده؟ بودجه چطور بالا رفت؟ و در کجاها افزایش دادند؟»
کمیسیون تلفیق مجلس آخرین تغییراتی را که در لایحه بودجه ۱۴۰۰ اعمال کرده در وبسایتی منتشر کرده است. این تغییرات فارغ از اینکه از لحاظ اقتصادی چکونه ارزیابی شود، کارکردی سیاسی و انتخاباتی دارد. چند روز پیش محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، روحانی را متهم کرد که مابهالتفاوت تغییر نرخ ارز را در جاهای نامعلوم خرج میکند و «داریم در مجلس جلوی چنین کارهایی را میگیریم».
البته منتقدان روحانی در بیرون از مجلس نیز در انتقاد از سخنان او به موضوعات اقتصادی پرداختهاند. از جمله عزتالله ضرغامی، رئیس پیشین صدا و سیما و یکی از نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری، با تاکید بر اینکه او نیز با فیلتر شدن اینستاگرام مخالف است نوشت: «آقای روحانی! اگر علاقمند به احضار هستید باید به دلیل فاجعهی بورس،سقوط ارزش پول ملی،تراژدی ارز ۴۲۰۰ تومانی،معیشت نامناسب مردم،ناتوانی در کنترل اجاره بها و مسکن و ۳ میلیون دانشآموز بدون تبلت احضار شوید و نه پهنای باند!»
فرجام برجام
روحانی در سخنان روز چهارشنبهاش از جمله گفت: «از آنهایی که با دولت قهر یا در رقابت هستند، خواهش میکنم اجازه دهند در این شش ماه باقیمانده ما کارهای نیمه تمام خودمان را انجام دهیم.»
به نظر میرسد مهمترین «کار نیمهتمام» روحانی و دولت او برجام است. او به شدت به احیای توافق هستهای نیاز دارد و به هیچ وجه نمیخواهد با همین شرایط فعلی دولتش را به پایان ببرد.
او از یک سو نیاز دارد تا مهمترین دستاورد کارنامه هشت سالهاش را از نیمهجانی نجات دهد و بازگشت آمریکا به برجام در روزهای باقیمانده از دولت او اتفاق بیفتد، و از سوی دیگر آینده سیاسی او و جناحش نیز به آینده برجام گره خورده است.
در روزهای اخیر خود او و همچنین مقامات دولتش بر «بازگشت سریع آمریکا به برجام» تاکید کردهاند و البته چند نکته را بارها و بارها تکرار کردهاند: «پیش از هر قدمی، تحریمهایی که زمان ترامپ وضع شد لغو شود»، «اول آمریکا به برجام بازگردد، بعد ایران اجرای کامل تعهداتش را از سرخواهد گرفت» و «هیچ مطالباتی فراتر از برجام مطرح نشود».
این سه خواسته در یک هفته اخیر بارها شنیده شده است.
روحانی روز چهارشنبه گفت: «ما صبر کردیم، صبر جميل. اروپاییها وعده دادند و عمل نکردند. شما به تعهدات بازگردید؛ ساعت بعد ما هم به تعهدات باز میگردیم.»
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در یادداشتی که در نشریه فارن افرز منتشر شد دقیقا همان خواستههای سهگانه را مطرح کرد.
پس از او مجید تخت روانچی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل، نیز در یادداشتی که در نیویورک تایمز منتشر شد به همین موارد اشاره کرد.
واکنش دولت جدید آمریکا به مجموع این اظهارات را میتوان در سخنان آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، مشاهده کرد.
بلینکن در نخستین کنفرانس خبریاش به عنوان وزیر خارجه آمریکا گفت آمریکا زمانی به برجام بازخواهد گشت که ایران اجرای کامل تعهداتش را از سربگیرد. او همچنین گفت واشینگتن به دنبال «توافقی بلندمدتتر و مستحکمتر» خواهد بود که به سایر موضوعات «عمیقا دردسرآفرین» هم بپردازد.
این موضوعات عمیقا دردسرآفرین اشارهای است به اظهارات قبلی جو بایدن که گفته بود در مذاکرات با ایران باید موضوعاتی نظیر موشکهای بالستیک و اقدامات منطقهای جمهوری اسلامی نیز مطرح شود.
از مراسم تحلیف رئیس جمهوری جدید آمریکا کمتر از ده روز میگذرد و در این مدت شمار زیادی از تحلیلگران و کارشناسان سیاسی از او خواستهاند حتی اگر قصد بازگشت به برجام را دارد، یا چنین کاری را پس از انتخابات ۱۴۰۰ ایران انجام دهد، یا بازگشت به توافق بدون شرط نباشد.
در تازهترین مورد، الیوت آبرامز، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور ایران، در مقالهای در واشینگتن پست نوشت: هیچ یک از تحریمهای آمریکا نباید تا زمانی که گروگانها آزاد شوند برداشته شود.
مطالب مرتبط:
تلاشهای نامحسوس حلقه وزارت ارتباطات برای انتخابات ریاست جمهوری آتی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر