بنابر گزارشها از ایران، موج احضار و بازداشت شهروندان کرد در چند شهر کشور همچنان ادامه دارد و تاکنون دستکم ۲۵ نفر دستگیر شدهاند. فعالان حقوق بشر با استناد به موارد مشابه در گذشته، نسبت به وضعیت زندانیان و فشار بر آنها برای اخذ اعترافات اجباری اظهار نگرانی کردهاند. اما دلیل به راه افتادن موج جدید بازداشتها چیست؟ فعالان حقوق بشر و همچنین فعالان دانشجویی به دلایل مختلفی در این زمینه اشاره میکنند که از جمله آنها میتوان به نگرانی حکومت از تکرار فعالیتها در دوره پس از بازگشایی دانشگاهها، رقابت بین نهادهای اطلاعاتی و مواردی دیگر اشاره کرد.
***
موج جدید احضار و بازداشت شهروندان کُرد از هفته گذشته آغاز شد. شنبه ۲۰ دیماه دستکم هفت نفر بازداشت شدند: دو دانشجو در کرج و پنج شهروند در مریوان و مهاباد.
بازداشتها در روزهای پس از آن ادامه یافت و به گفته فعالان حقوق بشر، تاکنون دستکم ۲۵ شهروند کرد در تهران، کرج، سنندج و عمدتا در شهرهای استان آذربایجان غربی بازداشت شدهاند.
دو دانشجویی که در نخستین روز بازداشت شدند «صهیب بادروج» و« فرزاد سامانی»، هر دو دانشجوی «دانشگاه خوارزمی» کرج بودند. بازداشت آن دو در پی یورش ماموران لباس شخصی سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به محوطه و در نزدیکی خوابگاه این دانشگاه صورت گرفت.
یکی از نزدیکان فرزاد سامانی در گفتوگو با ایرانوایر از جزییات بازداشت این دو میگوید: «فرزاد سامانی و صهیب بادروج هر دو دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه خوارزمی کرج هستند. در حال نوشتن پایاننامه بودند. آنطور که همکلاسهایشان گفتند، روز شنبه ماموران اطلاعات سپاه اطراف دانشگاه را محاصره کردند و آنها را با خود بردند. فرزاد و صهیب با وجود تعطیلی دانشگاهها به خاطر کرونا، در حال نوشتن پایاننامه بودند و در خوابگاه دانشگاه مانده بودند.»
به گفته این منبع آگاه، «خانواده فرزاد سامانی در این چند روز تماسهای مختلفی با وزارت علوم، حراست دانشگاه خوارزمی، اداره اطلاعات و قوه قضاییه داشته ولی پیگیریهایشان تا حالا موفق نبوده است. حراست دانشگاه به آنها گفته ما اصلا اطلاعی نداریم و ضمنا نمیتوانیم جلو ورود این ماموران به محوطه دانشگاه را بگیریم.»
جزییاتی از سایر بازداشتشدگان و نگرانی از شکنجه آنها
«ربین رحمانی»، فعال حقوق بشر و عضو شبکه حقوق بشر کردستان، به ایرانوایر میگوید ابتدا برخی منابع مجموع بازداشتیها را ۲۸ نفر اعلام کرده بودند اما «با پیگیریهایی که کردیم فهمیدیم سه نفر از اسامی این لیست، با اتهامات مربوط به جرایم عمومی بازداشت شدهاند و ارتباطی به این افراد ندارند.»
بازداشتشدگان عمدتا فعالان مدنی در حوزههای مختلفی مانند محیط زیست و زبان مادری هستند.
به گفته رحمانی، دو دانشجوی بازداشتشده نیز از فعالان فرهنگی مهاباد بودند و پس از بازداشت، بلافاصله به همراه شهروند کرد دیگری که در تهران دستگیر شده بود با هواپیما به ارومیه انتقال یافتند.
این فعال حقوق بشر به ایرانوایر میگوید اکثر بازداشتها به دست سازمان اطلاعات سپاه صورت گرفته و اکثر آنها در حال حاضر در بازداشتگاه «هفت تیر» در ارومیه محبوس هستند.
بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه در ارومیه، موسوم به بازداشتگاه هفت تیر، بازداشتگاهی به شدت امنیتی است و در «پادگان المهدی» ارومیه واقع شده است.
به گفته ربین رحمانی، احتمالا ۱۶ نفر از بازداشتشدگان اخیر در این محل نگهداری میشوند. «بازداشتگاه هفت تیر از بازداشتگاههای نسبتا جدید است که در محل پادگان المهدی ارومیه تاسیس شده است. اولین بار بار است که در مورد این بازداشتگاه صحبت میکنیم. بر اساس اطلاعاتی که داریم، این بازداشتگاه را سازمان اطلاعات سپاه در دو یا سه سال اخیر تاسیس کرده است. قبلا در همین پادگان، دو بازداشتگاه "٨١ رمضان" و "خیبر" هم تاسیس شده بود. بازداشتگاه خیبر به حفاظت اطلاعات سپاه تعلق دارد و هر سه بازداشتگاه زیر نظر قرارگاه حمزه سپاه پاسداران اداره میشوند.»
چند تن از بازداشتشدگان نیز ساکن شهرهای سنندج و مریوان بودند و به گفته رحمانی، این بازداشتشدگان در تماسهای کوتاهی که با خانوادهشان داشتند تنها حدس زدهاند که در بازداشتگاه «شهرامفر» سنندج هستند.
این فعال حقوق بشر با اشاره به اینکه تعدادی از بازداشتهای هفته گذشته حتی بدون ارایه حکم قضایی و همراه با ضرب و جرح صورت گرفت میگوید: «نگرانی اصلی ما در حال حاضر شکنجه شدن بازداشتیها برای اخذ اعترافات اجباری از آنهاست. مشابه چنین بازداشتهایی قبلا هم بارها صورت گرفته و با توجه به سوابق، ما نگران تکرار سناریوهای قبلی هستیم.»
رحمانی همچنین میگوید: «بازداشت گروهی و هماهنگ شهروندان کرد چیز جدیدی نیست اما تقریبا از سه سال پیش که تغییراتی در مسئولان سازمان اطلاعات سپاه و اداره اطلاعات سه استان کردستان و کرمانشاه و آذربایجان غربی صورت گرفت، این بازداشتها شتاب بیشتری گرفته است. مسایل منطقهای، داخلی و حتی در برخی موارد رقابت میان وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران به دستگیریهای فلهای شهروندان کرد منجر شده است.»
او ادامه می دهد: «در برخی موارد، یک نهاد امنیتی گروهی از شهروندان را بازداشت میکند، اما بعد که پرونده آنها بسته میشود و این شهروندان آزاد میشوند، یکی دیگر از نهادها همین افراد را به همان اتهام قبلی بازداشت میکند. اطلاعرسانیهای ضعیفتر برای بازداشتیهای مناطق غیر فارسیزبان کشور، مثل کردستان، بلوچستان و بخشهایی از خوزستان، هم یکی از عواملی است که نهادهای امنیتی را برای دستگیریها با هدف ایجاد رعب و وحشت بیشتر ترغیب کرده است.»
نگرانی حکومت از روزهای پس از بازگشایی دانشگاهها
دستکم دو تن از بازداشتشدگان اخیر دانشجو هستند و علاوه بر آن گزارشهایی درباره افزایش فشار بر فعالان دانشجویی در هفتههای اخیر منتشر شده است.
شماری از فعالان دانشجویی میگویند حکومت نگران فعالیت جنبش دانشجویی پس از بازگشایی دانشگاههاست.
«مجید دری»، فعال سابق دانشجویی و عضو شورای دفاع از حق تحصیل، معتقد است، شیوع کرونا و تعطیلی دانشگاهها برای جمهوری اسلامی فرصتی شد تا به سرکوب گستردهتر جنبش دانشجویی بپردازد: «کرونا، علیرغم هزینههای جانی و مالی، ظاهرا در بعضی از بخشها به نفع جمهوری اسلامی تمام شده است. جنبش دانشجویی پیش از شیوع این ویروس تازه داشت با بعضی حرکات رادیکال، خودش را پیدا میکرد که یکباره همه دانشگاه ها تعطیل شد. درست همزمان با این حرکات، همکاری شدیدی بین سازمانهای اطلاعاتی و وزارت علوم برای سرکوب جنبش دانشجویی شکل گرفت. احضار و بازداشت دانشجویان در محیط دانشگاهها با همکاری حراستها از آثار این دوره بود.»
این فعال سابق دانشجویی با بیان این که در دوره تعطیلی دانشگاهها به خاطر کرونا، بیشتر فعالیت جنبش دانشجویی به فضای مجازی انتقال پیدا کرده ادامه میدهد: «بیشتر هدف دانشجویان از ادامه فعالیت در فضای مجازی هم به نظر من، حفظ جمع فعالان دانشجویی و جلوگیری از پراکنده شدن آنها بود. برگزاری مراسم سخنرانی و گفتوگوهای مجازی و حتی صدور بعضی از بیانیهها بخشی از این حرکات دانشجویان در این مرحله بود.»
به نظر مجید دری، در حال حاضر انگیزه اصلی جمهوری اسلامی از تداوم بازداشت فعالان دانشجویی، جلوگیری از سازمانیابی آنها برای بعد از بازگشایی دانشگاهها است: «در شرایط فعلی به نظر من همه انرژی جمهوری اسلامی صرف از بین بردن توان سازماندهی جنبش دانشجویی برای بعد از بازگشایی دانشگاههاست. حکومت در شرایط فعلی به شدت نگران است که بعد از این دوره، دوباره اعتراضات رادیکال دانشجویی فعال شود و به همین دلیل سعی میکند حتی حرکات مجازی دانشجویان را هم سرکوب کند. همین اخیرا که فعالان دانشگاه علامه طباطبایی قرار بود یک جلسه سخنرانی برگزار کنند، با تهدید حراست دانشگاه تعطیل شد. در واقع دایره نفوذ حراستهای دانشگاهها و نهادهای امنیتی، به فعالیت مجازی دانشجویان هم گسترش پیدا کرد و حتی یک آییننامه هم در این مورد به تصویب وزارت علوم رسید.»
اشاره مجید دری به شیوهنامه جدید انضباطی دانشجویان است که شهریور سال گذشته به تصویب شورای انضباطی دانشجویان رسید.
این شیوهنامه با فهرست کردن مواردی پرشمار به عنوان «تخلفات فضای مجازی» محدودهای بسیار وسیع را تعیین کردند که دستاویزی به مسئولان دانشگاهها میدهد تا بتوانند دانشجویان را به هر بهانهای مجازات کنند. برخی از مواردی که در این شیوهنامه ذکر شده عبارتند از: «وارد شدن به حریم خصوصی افراد در فضای وب یا استفاده از اطلاعات، نفوذ به سایتهای دولتی، تهدید و هتک حرمت اشخاص، اهانت به مقدسات دینی، ارسال ایمیلهای مخرب، تصاویر یا محصولات صوتی و تصویری صفحات شخصی افراد حقیقی یا حقوقی، تهیه سایتها و وبلاگهای غیراخلاقی و ضد امنیت ملی».
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر