علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۹ در سخنانی تلویزیونی ادعا کرد: «آمریکا و انگلیس در حال تست واکسن کرونا روی ملتهای دیگر هستند تا ببینند اثر میکند یا نمیکند.»
او ورود «واکسن آمریکایی و انگلیسی» به ایران را ممنوع اعلام کرد و گفت: «این را من به مسئولین هم گفتهام، الان هم به طور عمومی میگویم. اگر آمریکاییها توانسته بودند واکسن تولید کنند، این افتضاح کرونایی در کشور خودشان پیش نمیآمد. چند روز پیش در ظرف ۲۴ ساعت، اینها چهار هزار نفر تلفات داشتند. اینها اگر بلدند واکسن درست کنند، اگر کارخانهی فایزرشان میتواند واکسن درست کند، چرا میخواهند به ما بدهند؟ خب خودشان مصرف کنند که این قدر مرده و کشته زیاد نداشته باشند. انگلیس هم همین جور. بنابراین، به اینها اعتماد نیست؛ من واقعاً اعتماد هم ندارم، نمیدانم، گاهی اوقات هست که اینها میخواهند واکسن را روی ملتهای دیگر امتحان کنند، ببینند اثر میکند یا نمیکند. بنابراین، از آمریکا و از انگلیس [واکسن تهیه نشود]. البته به فرانسه هم من خوشبین نیستم؛ علتش هم این است که سابقه آن خونهای آلوده را اینها دارند. از جاهای دیگر اگر بخواهند واکسن تهیه کنند، که جای مطمئنّی باشد، هیچ اشکالی ندارد.»
آیا شرکتهای واکسنسازی آمریکایی و بریتانیایی برای ارزیابی میزان اثرگذاری واکسنهای تولیدیشان در حال تست آنها روی مردم سایر کشورها هستند؟ آیا مستندات علمی و شواهد بینالمللی این ادعا را تایید میکند؟ ایرانوایر در این گزارش میکوشد ضمن راستیآزمایی ادعای رهبر جمهوری اسلامی به این پرسشها پاسخ دهد.
واکسن آمریکایی و انگلیسی؟
وقتی صحبت از واکسن آمریکایی و انگلیسی میشود، احتمالا منظور از آن محصول نهایی سه شرکت آمریکایی و بریتانیایی برای مقابله با کرونا است که استفاده از آن در این کشورها و همچنین بسیاری از کشورهای دیگر شروع شده است.
این سه واکسن عبارتند از:
- واکسن شرکت آمریکایی «فایزر» (Pfizer) که در همکاری مشترک با شرکت آلمانی «بیونتک» (Biontech) تولید شد؛
- واکسن شرکت آمریکایی «مدرنا» (Moderna)؛
- واکسن شرکت بریتانیایی «استرازنکا» (Astrazeneca) که در همکاری مشترک با «دانشگاه آکسفورد» تولید شد.
سازمانجهانی بهداشت از میان این سه واکسن تاکنون فقط به فایزر تاییدیه داده است.
اما بجز این سه واکسن، محصولات دیگری برای مقابله با کرونا در برخی کشورها تولید شدهاند که توانستهاند تاییدیه شماری از دولتها را به دست بیاورند. ز جمله آنها میتوان به نسخهای از واکسن فایزر بیونتک با همکاری شرکت چینی فوسان، واکسن چینی «کروناواک» (CoronaVac) که به نام شرکت سازندهاش «سینوواک» شناخته میشود (در واقع نسخه ضعیفشده یا غیرفعال ویروس است)، واکسن بریتانیایی «باردا» (ویروس غیرفعال)، واکسن چینی بدون اسم که به نام شرکت سازندهاش «سینوفارم» معروف شده (ویروس غیرفعال)، واکسن روسی «اسپوتنیک وی» (Sputnik V)، واکسن چینی «کور وی» (BBIBP-CorV) (ویروس غیرفعال)، واکسن روسی «اپی واک کرونا» (EpiVacCorona) و واکسن هندی «کوواکسین» (Covaxin) (ویروس غیرفعال).
برخی از واکسنها تاییدیه کشور محل تولیدشان را دریافت کردهاند و برخی دیگر نیز در آخرین مرحله کارآزمایی بالینی هستند.
جزییات این محصولات در جدول زیر آمده است:
به این ترتیب، حذف سه واکسن آمریکایی و انگلیسی از لیست خرید واکسن سبب میشود که واکسنهای روسی و چینی تنها گزینههای بازار باشند.
آیا امکان تزریق واکسن در مرحله پیش از دریافت تاییدیه وجود دارد؟
براساس توضیحات سازمان جهانی بهداشت، شرکتهای سازنده واکسن در دنیا مطابق استانداردهای سازمان غذا و داروی خود عمل میکنند و موظف به رعایت نکات ایمنی و ارزیابی اثرگذاری واکسن هستند.
به گفته این سازمان، مراحل تولید واکسن بدین گونه است:
- مرحله تست حیوانی (فقط در صورت موفقیتآمیز بودن این مرحله، مراحل بعدی آغاز میشود)
- مرحله تست انسانی (این مرحله شامل سه فاز است):
- فاز اول: تست روی گروه کوچک،
- فاز دوم: تست روی گروه صد نفره داوطلبان
- فاز سوم: تست روی گروه هزار نفره داوطلبان
در فاز دوم و سوم، مراقبت و رصد دقیق روی داوطلبان انجام میشود و نتایج به دست آمده با دقت بالا مورد ارزیابی قرار میگیرد.
نکته اصلی این است که هیچ واکسنی قبل از اتمام تحقیقات علمی توزیع و تزریق نمیشود و فقط محصولی توزیع میشود که چنین مراحل طی کرده باشد.
طبق گزارش کوواکس، در حال حاضر بیش از ۱۵۴ واکسن در مرحله اولیه تحقیقات، ۲۰ واکسن در فاز اول تست انسانی، ۱۶ واکسن در فاز دوم تست انسانی و ۱۳ واکسن در فاز سوم تست انسانی قرار دارند و تنها دو واکسن این مراحل را طی کرده و امنیت و اثرگذاری آن تایید شده است:
آیا واکسنهای آمریکایی و انگلیسی در کشورهای دیگر در حال طی مراحل تست انسانی است؟
بیش از یک ماه است که توزیع واکسن کووید ۱۹ شروع شده و تزریق گسترده آن نیز در بسیاری از کشورهای دنیا در حال انجام است.
بریتانیا اولین کشوری بود که توزیع و تزریق واکسن میان شهروندان خود را آغاز کرد. براساس گزارش لحظه به لحظه سازمان کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا، تا روز جمعه مجموعا بیش از ۲۲ میلیون دوز واکسن توزیع شده و نزدیک به ۷ میلیون نفر در آمریکا دوز اول واکسن کرونا را دریافت کردهاند.
تا صبح جمعه دست کم ۴۷ کشور دنیا واکسیناسیون را آغاز کردهاند و از این میان، فقط پنج کشور از واکسن چینی و روسی استفاده کرده و بقیه کشورها از واکسن فایزر استفاده کرده اند. واکسن مدرنا نیز فقط در دو کشور آمریکا و کانادا استفاده میشود.
جدول زیر نشان میدهد چه کشورهایی و به چه میزان واکسن دریافت کردهاند:
آیا تصمیم رهبر جمهوری اسلامی مبنای علمی دارد و مورد تایید وزارت بهداشت است؟
خیر؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش از این به صورت رسمی دو شرط را برای ورود واکسن خارجی اعلام کرده بود که تایید کننده ادعای رهبر جمهوری اسلامی نیست.
«کیانوش جهانپور»، سخنگوی سازمان غذا و دارو که مسئول تایید واکسن در ایران است، دو شرط ایران برای تایید واکسن یا خرید آن از یک کشور خارجی را به این شرح اعلام کرده بود:
۱- واکسنی خریداری میشود که تاییدیه بینالمللی یا تاییدیه سازمان غذا و داروی کشور مبدا را داشته باشد،
۲- واکسنی خریداری میشود که عملیات واکسیناسیون با آن در کشور مبدا آغاز شده باشد.
از میان واکسنهایی که عملیات تزریق آنها آغاز شده، دو واکسن آمریکایی فایزر و و مدرنا بیشترین تاییدیه و اقبال را در میان کشورهای جهان جلب کردهاند.
در حال حاضر واکسن فایزر از این نظر که به تایید سازمان غذا و داروی کشورهای آمریکا، بریتانیا، اتحادیه اروپا، کانادا، بحرین، مکزیک، سنگاپور، شیلی، عمان، عربستان، کویت و سازمان بهداشت جهانی رسیده، معتبرترین واکسن کرونا در جهان قلمداد میشود. واکسن مدرنا نیز تاییدیه آمریکا، کانادا، بریتانیا و اتحادیه اروپا را کسب کرده است.
بنابر این، اگر معیار برای خرید واکسن خارجی نظر وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو بود ایران باید تمام تلاش خود را برای خرید واکسن فایزر آمریکایی می کرد. ولی در حال حاضر بنا به حکم حکومتی رهبر جمهوری اسلامی، فقط واکسنهای روسی و چینی مجوز ورود به ایران را دارند. واکسنهایی که جز دو کشور سازندهشان تنها در کشورهای آرژانتین، بحرین و امارات استفاده شده است.
دیگر مستندی که تصمیم علی خامنهای را غیرموجه میسازد، نخستین گروه دریافتکننده واکسن در کشورهای مختلف است؛ مطابق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت و طرح کوواکس و همچنین نهادهای دارویی بهداشتی آمریکا، در نخستین مرحله از کارزار واکسیناسیون، باید واکسن را به پزشکان، پرستاران و کادر درمانی تزریق کرد و آنها در اولویت دریافت واکسن قرار دارند. به عبارت دیگر، جامعه پزشکی آمریکا که باید بیشترین حساسیت را نسبت به امنیت و کیفیت واکسن داشته باشد، در حال دریافت واکسن است و تاکنون نزدیک ۷ میلیون نفر از جامعه پزشکی و خانواده آنها دوز اول واکسن را دریافت کردهاند؛ که نشان از اعتماد آنها به واکسن فایزر و مدرنا دارد.
آیا رهبر جمهوری اسلامی نسبت به مبتکر و سازنده واکسن آمریکایی فایزر بیاعتماد است؟
مدیران شرکت همکار فایزر، یعنی شرکت بیونتک که نقشی عمده در تولید واکسن داشت، یک زوج مسلمان و با اصالت ترکیهای هستند. از قضا ایران پیش از این دکتر از «اوگور شاهین» به عنوان سازنده واکسن فایزر-بیونتک، تجلیل کرده است. پیش از این «خبرگزاری دانشجو» گزارش داده بود که اوگور شاهین آبانماه پارسال برگزیده سومین «جایزه مصطفی» در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی برای اثر «طراحی و ارزیابی بالینی واکسنهای درمانی ضد سرطان بر پایه mRNA» شده است.
در مراسم اعطای جایزه به این دانشمند، دکتر «علیرضا مرندی» مشاور رهبر جمهوری اسلامی و پزشک او، نیز حضور داشت.
جمعبندی
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۹ در سخنانی تلویزیونی ادعا کرد: «آمریکا و انگلیس در حال تست واکسن کرونا روی ملتهای دیگر هستند تا ببینند اثر میکند یا نمیکند.»
او ورود «واکسن آمریکایی و انگلیسی» به ایران را ممنوع اعلام کرد و گفت: «اگر آمریکاییها توانسته بودند واکسن تولید کنند، این افتضاح کرونایی در کشور خودشان پیش نمیآمد. چند روز پیش در ظرف ۲۴ ساعت، اینها چهار هزار نفر تلفات داشتند. اینها اگر بلدند واکسن درست کنند، اگر کارخانه فایزرشان میتواند واکسن درست کند، چرا میخواهند به ما بدهند؟ خب خودشان مصرف کنند که این قدر مرده و کشته زیاد نداشته باشند.»
نتایج بررسیهای ایرانوایر نشان میدهد که این ادعا با واقعیتهای موجود همخوانی ندارد. در حال حاضر از ۴۷ کشور جهان که عملیات واکسیناسیون را آغاز کردهاند، واکسن فایزر بیشترین اقبال را داشته و تنها پنج کشور چین، روسیه، آرژانتین، بحرین و امارات واکسن چینی یا روسی مصرف کردهاند. ایالات متحده آمریکا تاکنون ۲۲ میلیون دوز واکسنهای فایزر و مدرنا در این کشور توزیع کرده و تاکنون گروه اول دریافتکنندگان، یعنی شامل هفت میلیون نفر، واکسن زدهاند.
به عبارت دیگر، تعداد واکسنهای تولیدی آمریکا که در این کشور در حال مصرف است بیش از تعداد واکسنهای آمریکایی در خارج از این کشور است.
ضمن اینکه در فاز اول تزریق واکسن کرونا که در حال انجام است کادر درمانی و خانوادههای آنها قرار دارند که نشان از اعتماد جامعه علمی و پزشکی آمریکا به واکسن های تولیدی است.
ادعای رهبر جمهوری اسلامی را سازمان غذا و داروی ایران هم تایید نمیکند؛ چرا که این سازمان پیشتر اعلام کرده بود از کشوری واکسن خواهد خرید که محصولش را سازمانهای بینالمللی و سازمان غذا و داروی کشور مبدا تایید کرده و در کشور مبدا تزریق شده باشد. از این حیث، واکسن فایزر معتبرترین واکسن موجود روز دنیاست.
بنابراین ایرانوایر به این ادعای علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، مبنی بر اینکه «آمریکا و انگلیس در حال تست واکسن کرونا روی ملتهای دیگر هستند تا ببینند اثر میکند یا نمیکند» نشان «دروغ پینوکیو» میدهد.
دروغ پینوکیو: اظهاراتی که عدم صحت آنها قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود کذب از کار درآمدهاند یا به عبارتی یک دروغ عیان است.
برای آشنایی بیشتر با روششناسی راستیآزمایی «ایران وایر» اینجا کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
خامنهای و تهدید حق حیات شهروندان؛ معنای ممنوعیت واردات واکسن چیست؟
تصمیم یک نفره؛ دستور خامنهای برای ممنوعیت واردات واکسن امریکایی و بریتانیایی
خامنهای ورود واکسن امریکایی و بریتانیایی را ممنوع اعلام کرد
توییتر یکی از توییتهای خامنهای درباره واکسن را از دسترس خارج کرد
آیا واقعا مردم ایران واکسن ایرانی کرونا را به واکسنهای دیگر ترجیح میدهند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر