صدف وکیلی، شهروندخبرنگار، اصفهان
در وضعیت دشوار اقتصادی و همچنین شرایط پدیدآمده از کرونا، فروش اجناس و خدمات در ایران را با روشهایی متنوع و گاه جدید روبهرو کرده است. تخفیف، حراج، اشانتیون وعبارتهایی مانند «یکی بخر دو تا ببر» این روزها در مشاغل مختلف بسیار شنیده میشود. فروشندگان و خریداران درباره این شرایط چه میگویند؟
***
«مردم معمولا از محصولاتی که به اصطلاح آفر دارند بیشتر استقبال میکنند. الان دیگر رقابت بر سر برند و کیفیت نیست. به دلیل شرایط اقتصادی، قیمت هر محصول یا کمیت آن برای مردم مهمتر از کیفیت شده است. این موضوع در مورد خوراکیها و مواد شوینده و بهداشتی جدیتر هم هست.» اینها را «حسین»، مسئول خرید یکی از هایپر مارکتهای بزرگ در تهران، میگوید.
او به ایرانوایر میگوید: «شرکتها چند سالی است که برای فروش بیشتر محصولاتشان، روی خرید بیشتر آفر میگذارند. یعنی مثلا میگویند اگر سه بسته نوشابه بخری، چهار بسته میگیری. از سال گذشته تا حالا، به دلیل کساد و رکود بازار، تقریبا همه تولید کنندهها محصولاتشان را آفردار کردهاند. در برخی موارد ما حتی قدرت انتخاب داریم؛ اینکه مثلا بین آفر این کارخانه خمیر دندان و آفر آن کارخانه دیگر کدامش مقرون به صرفهتر است.»
حسین همچنین میگوید: «راستش ما هم تخفیفات و آفرهای کارخانهها را تعدیل میکنیم و به شکل دیگری به مشتریهایمان ارائه میدهیم. آنقدر به لحاظ روانی این کار روی مردم تاثیر دارد که گاهی فکر میکنم فقط کافی است روی یک محصول این شرایط وجود داشته باشد؛ مردم حتی به قیمتش هم توجه کمتری میکنند و نسبت به خرید محصول مشتاق میشوند.»
یک استاد اقتصاد دانشگاه تهران درباره محصولات به اصطلاح آفردار و اشانتیونها به ایرانوایر میگوید: «مردم در خیلی از مواقع سخت پول به دست میآورند اما برای خرج کردن آن خیلی راحت تصمیم میگیرند. با یک حساب و کتاب ابتدایی متوجه میشویم وقتی یک محصول اتیکت "دوتا بخر، سه تا ببر" دارد، یعنی تولیدکننده برای فروش یک عدد از این محصول، سودی بیش از ۵۰ درصد قیمت تولید آن در نظر گرفته است. یا اگر اتیکت "سه تا بخر پنج تا ببر" باشد سود دریافتی تولیدکننده روی هر محصول بیش از ۶۷ درصد قیمت تمامشده آن محصول است.»
او در ادامه میگوید: «چرا باید من در فروشگاه برای محصولی صف بکشم و سر و دست بشکنم که از کارخانه حداقل پنجاه درصد سود روی آن کشیده شده است و همین پروسه در بهترین حالت یک بار دیگر در فروشگاه با سود جداگانه اتفاق افتاده است؟»
«سما» به اتفاق برادرش مغازه فروش لوازم خانگی در منطقه شوش تهران دارد. او در این باره به ایرانوایر میگوید: «عمده فروش ما از طریق اینستاگرام و سایتهای تبلیغاتی انجام میشود و کارایی اصلی برای جذب مشتری را کلماتی مثل آف و تخفیف و حراج بر عهده دارند.»
سما میگوید: «مثلا یک سری ساعت دیواری ارزانقیمت وارداتی از چین داریم که قیمت تمام شدهاش برای خودمان حدود ۴۰ هزار تومان در میآید. با سود صد درصد میشود ۸۰ هزار تومان. ما قیمت را ۱۰۰ هزار تومان اعلام میکنیم اما میگوییم ارسال به سراسر نقاط تهران رایگان است. بیشتر مشتریها حاضر نیستند برای یک جنس ۸۰ هزار تومانی، بیست یا بیست و پنج هزار تومان پول پیک بدهند. در واقع، ما پول پیک را از خودشان میگیریم اما آرامش روانی "ارسال رایگان" را به آنها میدهیم. فکر میکنم خیلی مواقع به خاطر همین آرامش روانی است که ما از فکر کردن طفره میرویم. وگرنه تحلیل سختی نیست که هر کس فکر کند چرا من فروشنده دارم یک ساعت ۱۰۰ هزار تومانی را از شوش به ونک و ولی عصر با ارسال رایگان پیک میکنم.»
«حجت» در بازار تهران به صورت سرپایی خرید و فروش پارچه میکند. او در مورد اشانتیونها و تخفیفها به ایرانوایر میگوید: «پدرم همیشه میگفت هیچ ارزانی بیحکمت نیست. من هم کاملا این حرف را قبول دارم. اما شرایط راه چاره دیگری باقی نمیگذارد. من دو پسر دوازده و سیزده ساله دارم که عاشق پیتزا هستند و قبل از کرونا، حداقل هفتهای یک بار شام بیرون رفتن و پیتزا خوردن در برنامه زندگیمان بود. الان زنگ میزنیم میآورند خانه. در نزدیکی ما یک فست فود هست که سه تا پیتزا را با سیبزمینی و نوشابه خانواده صد هزار تومان میدهد.»
حجت ادامه میدهد: «من میدانم غذای بیکیفیتی به من میدهد و مواد داخل پیتزا مرغوب نیست و مسلما جوری حساب میکند که برایش نصف به نصف سود باشد؛ اما چارهای ندارم. این بچهها از خانه که بیرون نمیروند، مدرسهها هم که تعطیل است، از صبح توی یک آپارتمان ۷۵ متری هستند. حداقل هفتهای یک بار پیتزا توقع زیادی نیست ولی من هم امکان خرید غذای بهتر با کیفیت بالاتر را ندارم.»
«سوده» کارشناسی ارشد جامعهشناسی دارد. او درباره واکنشها در برابر تخفیف و حراج و آف به ایرانوایر میگوید: «میانگین مردم هوش اقتصادی مناسبی دارند و خلاقیت در تولید پول و انجام فعالیتهای اقتصادی جایگاه قابل دفاعی دارد. اما ترس موجب بر هم خوردن آرامش در تصمیمگیری میشود.»
او در ادامه میگوید: «در یک سال گذشته میزان خرید کالاهای اساسی بیشتر از سال قبلش بوده است. این موضوع ریشه در ترس دارد. وقتی مردم به صورت عملی لمس کردهاند و دیدهاند که همین کالاهای مصرفی ساده، مثل مرغ و تخممرغ و کره، چطور یکشبه نایاب و کمیاب شدند و قیمتهایشان دوبرابر و سهبرابر شد، بنابر این از هر آف و حراج بلافاصله و بدون هیچ محاسبهای استقبال میکنند. چون فکر میکنند گزینه دیگری ندارند. فکر میکنند اگر نخرند تمام میشود. و این ترس دقیقا همان پاشنه آشیل مردم است که بازار مکاره برای کاسبنماها ایجاد میکند و باعث هرج و مرج و افزایش روز به روز دزدی و کلاهبرداری میشود.»
آقای دکتر داروساز در یکی از مناطق شمال شهر تهران داروخانه دارد. او در مورد اجناس اشانتیوندار یا «دوتا بخر سه تا ببر» به ایرانوایر میگوید: «قبلا فقط بعضی شرکتهای آرایشی و بهداشتی این آفرها را ارائه میکردند. اما الان شرکتهای دارویی هم برای ترغیب ما داروخانهداران به خرید بیشتر، یا برای عرضه محصولات کمفروششان از این آفرها استفاده میکنند.»
آقای دکتر در این زمینه میگوید: «کاملا قبول دارم که گسترش فروش این چنینی محصولات باعث گرانی میشود، اما من و همکارانم واقعا چاره دیگری نداریم. بعد از بیست سال درس خواندن دکتر شدم و نزدیک پنج سال برای جمع کردن امتیاز داروخانه در تهران زحمت کشیدم. الان هم این جا مستاجرم و قراردادم را پنج سال به پنج سال با یک درصد افزایش نجومی تمدید میکنم. واقعا میتوانم دارویی را نخرم یا آفری را قبول نکنم؟ برای من خرید محصولات آفردار سود بیشتری دارد اما واقعا دلم میخواهد اگر به ثبات قیمتها و کیفیت زندگیمان کمک میشود اصلا خرید و فروش محصولات این چنینی ممنوع شود.»
این داروخانهدار در پایان حرفهایش میگوید: «باور کنید من هم از گرانی به ستوه آمدهام. کاشکی دولت و مجلس یک قانونی وضع میکردند که یک مقدار قیمتها کنترل بشود؛ که واقعا به نفع همه است. در کشور ما گران شدن ساده است ولی ارزان شدن بسیار پیچیده است. وقتی دلار شد ۳۰ هزار تومان خیلی از جنسها به نوعی به دلار مرتبط شدند و قیمتشان بالا رفت. حالا که دلار ۲۴ هزار تومان شده، الان چرا ارزان نمیشود؟»
مطالب مرتبط:
نفت، دلار و تورم؛ بحران اقتصادی ایران تا کجا پیش میرود؟
اگر از بحران اقتصادی عبور کردهایم، چرا یخچالهای ما خالی است؟
بحران اقتصادی در ایران؛ اجناسی که فروش نمی رود را از ما پس نمیگیرند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر