مجلس شورای اسلامی بررسی طرح مربوط به افزایش فعالیتهای هستهای و کاهش محدودیتها و نظارتها را آغاز کرد. مجلسی که تجربه تصویب ۲۰ دقیقهای برجام را از سر گذرانده میداند نظر دادن درباره خروج از پروتکل الحاقی در حیطه اختیاراتش نیست و به دیگران تعلق دارد اما همچنین میداند که این عرصهای مناسب برای تبلیغات انتخاباتی و کوفتن بر سر رقیب سیاسی است.
***
مجلس شورای اسلامی روز سهشنبه ۱۱ آذر کلیات طرحی را تصویب کرد که در صورت تبدیل به قانون، فعالیتهای هستهای را افزایش میدهد، بازرسیهای آژانس در ایران را محدود میکند و راه را برای توقف اجرای پروتکل الحاقی باز میگذارد.
رئیس و نمایندگان مجلس دو روز پیش بر سر تصویب دو فوریت این طرح کلی شعار داده بودند و تصویب کلیات آن در روز سهشنبه نیز با فریادهای مرگ بر این و آن همراه بود.
مرور سریع آنچه در این یک ماه گذشت از این قرار است:
مجلس در ۱۳ آبان و در بحبوحه شعارهای ضدآمریکایی، یک فوریت طرحی را تصویب کرد که خواستار کنار گذاشتن برخی محدودیتها در فعالیتهای هستهای بود.
پس از کشته شدن «محسن فخریزاده»، مجلس با هیاهوی بسیار ابتدا از طرحی جدید سخن گفت اما بعد معلوم شد یک فوریت طرح قبلی به دو فوریت تبدیل شده است.
کلیات این طرح دو فوریتی روز سهشنبه در مجلس به تصویب رسید و در روزهای آینده ۹ ماده آن در مجلس بررسی خواهد شد.
رقیب را بزن اما در محدوده زمین بازی
راست است که در یک سال اخیر بر شمار نمایندگانی که آشکارا می گویند مجلس دیگر محلی از اعراب ندارد افزوده شده، اما همزمان تعداد نمایندگان و جناحهایی که فهمیدهاند میتوانند از همین بیاهمیت بودگی مجلس نیز نمدی برای خود دست و پا کنند نیز بالا رفته است.
خروج از پروتکل الحاقی موضوعی نیست که مجلس درباره آن تصمیمگیری کند. دستکم بعد از تصویب ۲۰ دقیقهای برجام در مجلس دیگر کسی نمیتواند انتظار آزادی عمل در مجلس را داشته باشد یا گمان کند میتوان هنوز سررشته امور را در نهادی جست که قرار بوده منتخب ملت باشد.
«علی ربیعی»، سخنگوی دولت، در واکنش به مصوبه مجلس نیز به همین موضوع اشاره کرد و گفت تصمیمگیری درباره برجام و برنامه هستهای از حد مجلس بیرون است و «در اختیار شورای عالی امنیت ملی» و «موضوعی فراقوهای» است.
در دو ماه اخیر کشمکشی روزافزون بین دو جناح در مجلس که نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ دارند دیده میشد. این دو جناح را شاید بتوان با تسامح اطرافیان «محمدباقر قالیباف» و نزدیکان به جبهه پایداری معرفی کرد.
کشمکشهای این دو جناح در حال اوج گرفتن بود که کشته شدن فخریزاده سوخت کافی را برای مشتعل شدن آن فراهم کرد. هر دو گروه فهمیدند حتی اگر سر بزنگاه آنها را در روندی ۲۰ دقیقهای دور خواهند زد، ولی میتوانند با شعار و هیاهو برای خود و جناحشان تبلیغاتی انتخاباتی به راه بیندازند.
در تمامی این موارد البته زدن رقیب مشترک هر دو جناح، یعنی دولت «حسن روحانی»، قدر مشترک بود.
تفاوتها
طرحی که ۱۳ آبان در مجلس تصویب شد با طرحی که کلیات آن ۱۱ آذر به تصویب رسید اندک تفاوتهایی دارد. از قضا نگاهی به این تفاوتها نشانگر رویکرد فعلی در مجلس است.
ماده ۱ در طرح قبلی این بود: «سازمان انرژی اتمی ایران موظف است ظرف مدت دو ماه پس از تصویب این قانون، سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در تاسیسات شهید علیمحمدی فردو تولید و در داخل کشور ذخیره کند و نیز نیازمندیهای صلح آمیز صنایع کشور به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را به طور کامل و بدون تاخیر تامین کند.»
در طرح جدید، نامی از «تاسیسات شهید علیمحمدی فردو» نیامده است.
همچنین در طرح قبلی برخی واژههای این ماده یادآور همان واژهها در دعواهای پیشین «مجتبی ذوالنور» و «روحالله حسینیان» علیه سازمان انرژی اتمی بود.
ذوالنور در مجلس قبل نایب رئیس و در مجلس فعلی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی است. او در تمام این مدت با مسئولان هستهای در دولتهای یازدهم و دوازدهم به شدت مخالف بوده و علیه آنها سخنرانیهای متعددی کرده است.
حسینیان نیز در مهرماه ۱۳۹۴ و بلافاصله پس از تصویب اجرای برجام در مجلس «علیاکبر صالحی»، رییس آژانس انرژی اتمی ایران، را تهدید کرد که در محل تاسیسات اراک رویش سیمان خواهد ریخت. او دو روز بعد گفت که حرفهایش کاملا جدی بود.
به هر روی ماده ۱ در طرح جدید به این صورت تغییر کرده است:
«سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است همزمان با عملیات بهینهسازی و راهاندازی راکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک، نسبت به طراحی و ساخت یک راکتور آب سنگین ۴۰ مگاواتی جدید با هدف تولید رادیو ایزوتوپهای بیمارستانی با جدول زمانبندی اقدام کند. جدول زمان بندی این موضوع باید ظرف یک ماه به اطلاع مجلس برسد.»
به ماده ۳ نیز یک تبصره افزوده شده که سازمان انرژی اتمی را مکلف میکند برای «انتخاب و تعیین مکان نصب و استقرار» سانتریفوژهای پیشرفته نظر «سازمان پدافند غیرعامل» را اخذ و اجرا کند.
چشمانداز فعلی
بلافاصله پس از تصویب کلیات این طرح در جلسه روز سهشنبه، سخنگوی دولت و سخنگوی وزارت خارجه، هر دو، آن را غیرمفید و غیرضروری خواندند و با آن مخالفت کردند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت، حتی تلویحا گفت بر فرض تصویب چنین طرحی در مجلس، شورای نگهبان به فرمان نهادهای بالاتر آن را رد خواهد کرد: «قطعا شورای نگهبان در مورد این طرح به این موارد توجه خواهد کرد... و هیچ نهاد و قوهای به تنهایی نمیتواند خارج از این چارچوب اقدام کند و به نظر میرسد مجلس هم نمیتواند در این موضوعات وارد شود.»
نیاز شدید جمهوری اسلامی به رفع فشارهای اقتصادی، دستکم توقف سیاست «فشار حداکثری»، جایی برای بندبازی مجلس و تهدید به خروج از پروتکل الحاقی باقی نمیگذارد.
برنامهریزی برای نشست دو هفته دیگر ایران و پنج طرف دیگر انجام شده است: روز دوشنبه، ۱۰ آذر، اعلام شد که ایران و پنج کشور باقیمانده در برجام قرار است ۱۶ دسامبر نشست کمیسیون مشترک برجام را در وین برگزار کنند.
از آن سو نیز شش دیپلمات سابق و چهره سرشناس اروپایی، در نامهای مشترک خواستار آن شدند که سه کشور اروپایی باقیمانده در برجام دست به اقداماتی برای احیای برجام در آغاز دولت «جو بایدن» بزنند.
با اینکه دستکم دو تن از نزدیکان بایدن در هفتههای اخیر از بازگشت احتمالی آمریکا به برجام خبر دادهاند اما چنین بازگشتی با چالشهایی روبهروست و دستکم به آن آسانی که در تهران تصور میشود نیست.
البته یکی از چالشها نیز شخص «علی خامنهای» است. او در سخنرانی اخیرش، آن طور که «موسسه واشینگتن برای خاور نزدیک» گزارش داده، محدوده تعامل احتمالی را دقیقا مشخص کرد که از جمله آنها «عدم اعتماد به آمریکا و اروپا» و همچنین تاکید بر این بود که «انتظار نداشته باشید مذاکره به گشایش اقتصادی بینجامد».
به هر روی کشته شدن فخریزاده نه فقط تودهای از ابهامها را درباره چگونگی مرگ او پدید آورده، بلکه فضای رقابتها در ایران و به ویژه در ارتباط با انتخابات و مساله تحریمها را تیرهتر از قبل کرده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر