عمق بحران کرونا در ایران چه‌قدر است؟

طبق آخرین آمار رسمی اعلام شده، تعداد کل مبتلایان قطعی به کرونا تا روز ‌سه‌شنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۹ به مرز ۵۴۰ هزار نفر رسیده و آمار جان‌باختگان از ۳۱ هزار نفر گذشته است. آن طور که «سیما سادات لاری»، سخن‌گوی گفته، تا کنون چهار میلیون و ۵۷۰هزار و ۲۴۳ آزمایش تشخیص کرونا در ایران انجام شده است.

وضعیت ایران در دنیا چه‌گونه است؟

با این حساب، ایران از نظر تعداد مبتلایان قطعی در رتبه سیزدهم جهان قرار دارد. اگر میزان ابتلای روزانه را ملاک قرار دهیم، ایران در رتبه هجدهم جای خواهد گرفت. از نظر تعداد کل مرگ و میر ناشی از کرونا، ایران دهم است و از نظر رکورد مرگ و میر در یک روز، بعد از هند، آرژانتین و امریکا، در رتبه چهارم قرار دارد. از نظر تعداد آزمایش انجام شده نیز در رتبه هجدهم جهان جای گرفته است.

اگر معیار جمعیت را هم در نظر بگیرم، شرایط کمی متفاوت می‌شود. تا الان از هر یک میلیون ایرانی، شش هزار و ۳۴۱ مورد ابتلای قطعی به ثبت رسیده است که از این نظر، ایران در مقام هفتاد و چهارم قرار دارد. اگر میزان مرگ‌و‌میر را در نظر بگیریم، ایران در مقام بیست و ششم جای گرفته است. تا الان به ازای هر یک میلیون ایرانی، مرگ ۳۶۴ نفر از سوی دولت ایران به‌طور رسمی در فهرست جان‌باختگان کرونا ثبت شده است. اگر سرانه تست تشخیص را معیار قرار دهیم، ایران با رکورد ۵۳ هزار آزمایش به ازای هر یک میلیون نفر، مقام صد و هفدهم را به خود اختصاص داده است.

منبع: worldometers

تحلیل آمار‌های آزمایش تشخیص تست کووید-۱۹ در ایران

بازخوانی داده‌های «Our World in data» نشان می‌دهد اولین آمار ثبت تست روزانه ایران مربوط به ۲۰ فروردین است که در آن روز، ۱۰ هزار و ۴۱۸ آزمایش جدید و هزار و ۹۹۷ مورد ابتلای قطعی به آمارهای روزانه اضافه شده است. این آمار در پایگاه داده‌های باز ایران نیز برای مخاطبان ایرانی به‌روزرسانی شده است.

منبع داده‌های این سایت، گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی است که آن هم بر اساس اطلاعات رسمی که کشورها در اختیار این سازمان قرار می‌دهند، به روز می‌شود. به همین دلیل، همان تردیدهایی که درباره صحت آمار رسمی کرونا در ایران وجود دارد، در صحت داده‌های این مرکز معتبر داده‌ها هم برقرار است. اما این داده‌ها به‌رغم همه تردیدها، ابزاری مناسب برای ترسیم تصویری کلی از آن چیزی هستند که در ایران می‌گذرد.

یک تست به ازای هر ۱۸ ایرانی

اگر فرض را بر صحت آمارهای رسمی در ایران بگذاریم، به این نتیجه خواهیم رسید که تا الان به ازای هر ۱۸ ایرانی، یک آزمایش تشخیص کرونا انجام شده است. البته این به معنی آن نیست که از هر ۱۸ نفر، یکی تست داده است. چرا که برخی ممکن است به دلایل گوناگون به طور متناوب آزمایش انجام دهند.

۱۸۶۰۰ تست در روز

دقیقا ۲۴۲ روز از اول اسفند ۱۳۹۸، روزی که برای اولین بار اعلام شد دو نفر در قم به کرونا مبتلا شده‌اند، می‌گذرد. اگر تعداد کل تست‌های انجام شده را به تعداد روز تقسیم کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که به طور متوسط، روزانه ۱۸ هزار و ۶۴۱ آزمایش تشخیص کرونا در ایران انجام شده است. بر اساس آمارهایی که ایران به مراجع بین‌المللی ارایه کرده، رکورد تست روزانه در روزهای اخیر به نزدیک ۳۰ هزار آزمایش در روز رسیده است. اما آیا این میزان آزمایش برای نشان دادن عمق بحران کرونا در ایران کافی است؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید ببینیم وضعیت در کشورهای پایدار هم‌جوار ایران چه گونه است.

مقایسه ایران با دو کشور همسایه

نرخ جواب مثبت آزمایش در ایران به نسبت بسیار بالا است. به طور متوسط از حدود هر ۹ تست انجام شده، دست‌کم ابتلای قطعی یک نفر به کووید-۱۹ تایید شده است. این در حالی است که این نرخ در ترکیه به ازای هر ۳۵ آزمایش، یک مورد مثبت تایید و گزارش شده است.
بر اساس آخرین آمارهای به روز شده در سایت Our World in data تا روز ۲۴ مهر، دقیقا ۱۲میلیون و ۷۷ هزار و ۷۷۳ آزمایش در ایران انجام شده و تعداد کل موارد تایید شده، ۳۴۰هزار و ۴۵۰ مورد ابتلا به ویروس کرونا بوده است؛ یعنی از هر ۲۵ تست، جواب یکی مثبت بوده است. در کشور عربستان سعودی از مجموع هفت میلیون و ۲۱۴ هزار و ۷۹۳ آزمایش انجام شده تا چهار روز پیش، نتیجه ۳۴۰ هزار و ۸۹ مورد مثبت بوده است؛ به عبارتی، از هر ۲۱ آزمایش انجام شده، جواب یک آزمایش مثبت نشان داده است.

هم آمار کلی آزمایش کرونا به نسبت دو کشور همسایه کمتر است و هم نرخ مثبت بودن جواب در ایران به مراتب بیشتر. در ترکیه که جمعیت آن تقریبا برابر ایران است، حدود سه برابر بیشتر آزمایش انجام شده است. آمار کلی آزمایش در این کشور ۶۰ درصد بیشتر از ایران است.

از آن سو، نرخ مثبت بودن جواب هر آزمایش هم در ایران حدود چهار برابر بیشتر از ترکیه و بیش از دو برابر بیش از عربستان است.

اگر فرض کنیم الگوی انتشار ویروس در ترکیه، عربستان و ایران مشابه یک‌دیگر باشند، در نتیجه وضعیت ایران به مراتب وخیم‌تر از دو کشور دیگر است. اگر در ایران هم به اندازه دو کشور همسایه آزمایش انجام شود، احتمالا آمار کلی ایران از آن چه اعلام شده است، بیشتر می‌شود.

در تحلیل داده‌های کرونا، جمعیت یک عامل بسیار مهم است. بر اساس برآوردهای معتبر جمعیتی، در حال حاضر جمعیت ایران و ترکیه هر دو حدود ۸۴ میلیون نفر و جمعیت عربستان سعودی حدود ۳۵ میلیون نفر است. حساب و کتاب ریاضی نشان می‌دهد تا الان به ازای هر هفت شهروند ترک، یک آزمایش تشخیص کرونا در این کشور انجام شده است. این نسبت در عربستان کمتر از پنج نفر است؛ یعنی به ازای هر پنج شهروند عربستانی، تا کنون یک آزمایش انجام شده است. اما این عدد در ایران یک آزمایش به ازای هر ۱۸ نفر است. این محاسبه نشان می‌دهد چه‌قدر امکانات تشخیصی در ایران به نسبت دو کشور همسایه کمتر و احتمالا آمار واقعی ابتلا بیشتر است.

اما در مقام مقایسه، آمار ابتلای قطعی و مرگ و میر ناشی از کرونا در ایران به مراتب بیش از دو کشور همسایه است. بر اساس آمار رسمی، تا الان در ایران بیش از ۵۳۰ هزار ابتلای قطعی و بیش از ۳۰ هزار مرگ ناشی از کرونا به ثبت رسیده است. این در حالی است که آمار ابتلا در عربستان و ترکیه حدود ۳۴۰ هزار ابتلای قطعی است.
آخرین آمار مرگ و میر کرونا در ترکیه ۹ هزار و ۲۲۴ و در عربستان پنج هزار و ۱۶۵ جان‌باخته است؛ به عبارتی، تا الان از هر ۱۵۸ ایرانی، ابتلای یک نفر توسط آمار رسمی تایید شده است. نرخ ابتلا در کشور ترکیه یک مورد به ازای هر ۲۴۷ نفر و در عربستان یک مورد به ازای هر ۱۰۳ شهروند عربستانی است.

در ایران، نرخ مرگ و میر حدود شش درصد آمار ابتلای قطعی است. این عدد در ترکیه کمتر از سه درصد و در عربستان کمتر از دو درصد است.

تا الان از هر دو هزار و ۸۰۰ شهروند ایرانی، یکی رسما در اثر کرونا جان باخته است. آمار رسمی مرگ و میر کرونا در ترکیه، یکی از هر ۹هزار و ۱۰۶ شهروند و در عربستان یکی از هر شش هزار و ۷۸۰ شهروند است.