«زهرا نصوری»، دانشآموز کلاس اول دبیرستان «شهید محمد تشانی» در «بنک»، از توابع شهرستان کنگان به دست برادرش کشته شد.
روز پنجشنبه دهم مهر ۱۳۹۹، سایت خبری «هرانا» این خبر را منتشر کرد و به نقل از یک منبع مطلع نوشت: «زهرا نصوری چند روز پیش با انگیزه ناموسی توسط برادرش کشته شد. در گزارش پزشکی قانونی هم آمده است که او خفه شده است.»
جزییات زیادی از قتل زهرا منتشر نشده است اما او تنها دانشآموزی نبوده که با انگیزههای مثل ناموس و غیرت به قتل رسیده است. گزارش زیر، روایتهای تلخ و دردناک از مرگ کودکان و زنانی است که به دست پدر، برادر، عمو و نزدیکان خود به قتل رسیدهاند.
***
زهرا نصوری، دانشآموز کلاس اول دبیرستان شهید محمد تشانی بنک به دست برادرش کشته شد. بنک شهر بندری کوچکی است در جنوب استان بوشهر با جمعیتی بالغ بر ۱۸ هزار نفر که فاصله چندانی با شهرستان جم ندارد.
در گزارش پزشکی قانونی علت مرگ زهرا خفگی اعلام شده است. البته این نخستین قتل ناموسی در خانواده نصوری نبوده و دختر عموی زهرا نیز چندی قبل توسط پدرش به قتل رسیده و به چاه انداخته شده است.
کمتر از سه هفته پیش از مرگ زهرا نصوری، دختر ۱۶ساله دیگری در دهستان «قلعه شاهین»، از توابع سرپل ذهاب توسط برادرش با شلیک گلوله کشته شد. در ابتدا خانواده مرد جوان وانمود کردند که این قتل کاملا اتفاقی و هنگام تمیز کردن اسلحه رخ داده است اما درجریان بازجویی، او به تناقضگویی افتاده و پس از آن اعتراف کرده بود که مرگ خواهرش قتل عمدی بوده و او را با انگیزههای ناموسی کشته است.
داستان قتل تکاندهنده «رومینا اشرفی» هنوز در افکار عمومی فراموش نشده است. رومینا دانشآموز ۱۳ ساله تالشی بود که توسط پدرش با داس به قتل رسید.
«کتایون نخعی»، مددکار اجتماعی و مشاور یکی از سازمانهای یاریرسان در استان خوزستان به «ایرانوایر» میگوید قتل دختران جوان دانشآموز توسط مردان خانواده معمولا به دلیل سوءظنهای بیدلیل، مسایل پیش پا افتاده یا تفاوت نگاه در پوشش و اختلاف نظر در مورد ساعت رفت و آمد به بیرون منزل رخ میدهد.
حدود یک سال پیش دختر ۱۶ سالهای در یک روستای کوچک حوالی بخش پاتاوه شهرستان کهگلیویه و بویراحمد به دست برادرش به بهانه پوشش نامناسب خفه شد.
گاهی این قتلها فقط به علت مقاومت مقتول در مقابل خواسته غیرمعقول مردان خانواده رخ میدهند.
«نرگس علی شجاعی»، دختر ۱۷ ساله اهل روستای «تشان» بهبهان به خاطر آن که نمیخواست تن به ازدواج اجباری با پسردایی خود بدهد، اقدام به خودکشی کرد. از آن جایی که اقدام به خودکشی نوعی بیآبرویی در روستای کوچک تشان تلقی میشد، به همین دلیل هم با شلیک سه گلوله به دست برادرانش جان داد.
به گفته اهالی تشان، نرگس دخترکی متین، آرام و درس خوان بود که به شدت تحت فشار برای ازدواج اجباری قرار داشت و سرانجام مقاومتش در هم شکست و رگهای دستش را برید. او را به «بیمارستان شهیدزاده» بهبهان منتقل کردند، چند روزی بستری بود تا سرانجام از مرگ رهید. اما با اصرار اعضای خانواده، از بیمارستان مرخص شد و شب هنگام مورد حمله برادرانش، «علیاصغر» و «مهدی» قرار گرفت. آنها فکر میکردند انتشار خبر خودکشی خواهرشان در روستا، آبروی خانواده را لکهدار کرده و بهتر است منشا این بیآبرویی را از میان بردارند.
در جریان قتلهای ناموسی، معمولا قاتل مورد حمایت سایر اعضای خانواده قرار میگیرد. آبان ۱۳۹۸، یک مرد جوان ساکن شهرستان «کوهچنار» استان فارس خواهر ۲۹ سالهاش را حلقآویز و با همراهی سایر اعضای خانواده، وانمود کرد که خواهرش خودکشی کرده است. او در جریان بازجویی به ضد و نقیض گویی افتاد و در نهایت با اعتراف به این که خواهرش را به خاطر «اختلاف نظر» و «مشکلات خانوادگی» حلق آویز کرده است، به زندان افتاد.
«زهرا روان آرام»، وکیل دادگستری در مورد مشکلات خانوادگی میگوید: «اصرار و ابرام برای ازدواج اجباری با شخصی که تناسب چندانی با دختر ندارد، جدایی از همسر سابق که میتواند شخص موجهی نباشد و مشکلاتی مثل اعتیاد و بیکاری طولانی مدت داشته باشد یا انتخاب شریک زندگی از طرف دختر که در همه دنیا یک حق طبیعی و انسانی است و حتی در موارد دردناکتر، تنها به دلیل این که دختر مورد تجاوز قرار گرفته است، از مفاهیم واقعی این مشکلات به اصطلاح خانوادگی هستند.»
او معتقد است مردانی که دست به قتل ناموسی میزنند، اغلب مبتلا به اختلال شخصیت «پارانویید» هستند.
بیماری اختلال شخصیت پارانویید چیست؟ «راضیه دهدشتی»، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در پاسخ به این سوال میگوید: «اختلال شخصیت پارانویید یک بیماری جدی است که معمولا جدی گرفته نمیشود و در اغلب موارد بعد از وقوع جنایت مشخص شده که بدبینی فرد جانی به علت اختلال شخصیتی بوده و با درمان رفع میشده و اساسا در واقعیت ریشه نداشته است. متاسفانه جامعه پیرامون به جای توجه به درمان، سوء ظن مرد را به حساب غیرت میگذارد و فردی که بیمار است و باید درمان بشود را مورد تکریم و احترام قرار داده و مانند یک قهرمان با او برخورد میکند. بیتوجه به این که اختلال شخصیت پارانویید ریشه در کودکی افراد و عواملی همچون فقر، آسیب روحی، بیتوجهی عاطفی و عوامل جدی دیگری دارد. افراد پارانویید معمولا دهنبین، خشن و کنترلگر هستند، سریع واکنش نشان میدهند و عصبانی میشوند و با کمترین اتفاقی تصور میکنند مورد خیانت قرار گرفتهاند.»
خرداد امسال، پسر جوان ۲۱ سالهای به نام «امیر زندگانی» که ساکن محله «سلیمانداراب» رشت بود و به گفته اطرافیانش مرد خوبی به حساب میآمد، در یک لحظه عاطفی از خشم و عصبانیت، خواهرش را به آتش کشید. او که استعداد خوبی در فوتبال داشت و میتوانست یکی از بختهای فوتبال حرفهای به حساب بیاید، به علت فقر به کار جمعآوری ضایعات و گلفروشی بر سر چهار راهها تن داده بود. امیر با ازدواج خواهرش با مردی که دوست داشت، مخالف بود و در اعتراض به این ازدواج، در یک لحظه خشم آنی خانه پدری را به آتش کشید اما خواهر مابین شعلههای آتش سوخت و از بین رفت.
راضیه دهدشتی میگوید: «این احتمال وجود دارد که امیر به اختلال شخصیت پارانویید مبتلا بوده است. این افراد قدرت کنترل و مدیریت خشم خودشان را ندارند و در تمامی ساعتهای روز یا عصبانی هستند یا به راحتی عصبانی میشوند. در صورتی هم که به مواد روانگردان معتاد باشند، این خشم و سوء ظن در آنها تشدید میشود. آنها کینه توز هستند، به راحتی نمیبخشند و با احساسات منفی درونی درگیرند و تصورات بیاساس آزارشان میدهد. اما در عین حال معتقدند دلیل این خشم درونی، رفتار دیگران است و حاضر به پذیرش بیماری یا مراجعه به روانپزشک نیستند.»
این کارشناس روانشناسی با انتقاد از نگاه سنت و عرف به پدیده «ناموس»، معتقد است که نگاه اشتباه عرف باعث میشود افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید به جای مراجعه به پزشک و درمان، خودشان را در موضع یک قهرمان ببینند و از آن جایی که این افراد محتاج توجه و ستایش محیط اطراف هستند، برای دستیابی به این ستایش بخواهند نظر جامعه را جلب کنند.
به گفته این روانشناس، با این که روند درمان اختلال شخصیت پارانویید طولانی است اما دست یافتنی است.
او میگوید میزان خشونت وارده از سوی فرد خشونتگر به شدت و ضعف بیماری بستگی دارد: «به این معنا که اگر بیماری شدید باشد، احتمال بروز خشونتهای کنترل نشده بیشتری وجود دارد.»
اما در مواردی نیز علت قتل ناموسی درخواست طلاق از سوی زن است. غروب روز هفتم تیر سال ۱۳۹۶، زن ۴۲ سالهای با آثار ضرب و شتمی که روی بدنش وجود داشت، به بیمارستانی در تهران منتقل شد. خانواده زن گفتند او به علت اختلافات خانوادگی اقدام به خودکشی کرده است. اما وجود آثار ضرب و جرح موجب کنجکاوی پلیس شد و در نهایت یک سال بعد از مرگ زن، روشن شد که برادر کوچکترش با فاصله سنی ۲۰ساله بعد از یک مشاجره سخت، خواهرش را خفه کرده است. علت این مشاجره، تصمیم زن برای طلاق از همسرش بعد از ۲۰ سال زندگی مشترک بود.
به گفته زهرا روان آرام، وکیل دادگستری ساکن ایران، قوانین کیفری در مورد قتلهای ناموسی به شدت ناقص و گمراه کنندهاند: «متاسفانه قانون از یک مفهوم نادرست، بدوی و فاقد تعریف مشخص به نام ناموس حمایت میکند. در واقع، قانون که باید نقش چرایی و پرسشگری در مورد جنایت را ایفا کند، در حال عذر و بهانه تراشی برای تطهیر جانی است.»
او به مواد قانونی در مورد قتل ناموسی هم اشاره میکند: «ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی میگوید اگر مردی همسرش را در حین ارتکاب زنا دید، میتواند او را بکشد. در اغلب پروندههای این چنینی، فرد قاتل بلافاصله ادعای خیانت همسرش را مطرح میکند و مدعی میشود که همسرش مهدورالدم است. حتی اگر بیپایه بودن ادعای مهدورالدمی ثابت شود، باز هم قاتل میتواند بگوید که در زمان قتل واقعا تصور میکرده همسرش مهدورالدم است. اگر بتواند ثابت کند که چنین اعتقادی داشته است، در آن صورت بر اساس ماده دو قانون ۲۹۵ مجازات اسلامی، او را به قتل شبه عمد متهم میکنند و فقط باید دیه را بپردازد. دیه هم که میدانید نصف دیه مرد است و با اقدام دورهمی خانواده قاتل به سرعت تامین میشود و قاتل به زندگی عادی خود برمیگردد.»
او در خصوص قتل خواهر به دست برادر توضیح میدهد که قانون در این مورد از قوانین قتلهای معمول تبعیت میکند: «اما در ۹۹ درصد موارد، باز هم قانون از قاتل در مقابل مجازات مراقبت میکند. چون طبق تمام قوانین موضوعه قصاص، تصمیم گیرنده در این مورد ولی دم است. ولی دم در بهترین وضعیت اگر با قاتل همدست یا همدل نباشد، والد قاتل است و طبیعتا مایل نیست در حالی که یک فرزندش را از دست داده است، فرزند دیگرش را هم از دست بدهد. به همین دلیل هم کار به رضایت ولی دم میکشد.»
در مواردی که ولی دم به گذشت از قاتل رضایت بدهد، قاتل از جهت جنبه عمومی جرم به سه تا ۱۰سال حبس محکوم و پس از آن آزاد میشود. گویی زن ماجرا که قربانی شده و جانش را بر سر سوء ظن باخته، از همان آغاز وجود نداشته است.
مطالب مرتبط:
شوهر سرش را به دیوار کوبید، جمجمهاش شکست و تمام شد
تراژدی قتلهای ناموسی؛ بازداشت و تهدید عاملان اطلاعرسانی قتل فجیع ریحانه عامری
سوی دیگر ماجرای رومینا؛ خانواده خاوری چه میگویند؟
مادر رومینا اشرفی: شوهرم میگفت به رومینا یاد بده خودش را حلق آویز کند
جزییات تازه از قتل رومینا اشرفی؛ یک پیامک به پدرش فاجعه را رقم زد
به نام ناموس؛ قتل فجیع دختر ۱۳ ساله به دست پدر
هاجره شانس و اقبال داشت که مُرد؛ روایت زنان بلوچ از قتل دختر ۲۰ ساله
قربانیان غیرت فقط زنان نیستند؛ روایت قتلهای ناموسی در جامعه رنگینکمانی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر