صبح روز شنبه، ششم مهر ماه ۱۳۹۹، زمانی که دستاندرکاران ساخت شهرک فرودگاهی جدید منطقه آزاد چابهار، با لودر و تجهیزات پیشرفته وارد محوطه ساختوساز شدند تا کارشان را شروع کنند، با مانور نیروی هوایی ارتش مواجه و ناچار به تعطیلی موقت پروژه شدند.
مناقشه بین نیروی هوایی ارتش و مدیران منطقه آزاد تجاری چابهار برای ساخت یک شهرک فرودگاهی، سابقهای چند ساله دارد و تا کنون پای مسئولان بسیاری را به ماجرا باز کرده است. از سوی دیگر، حضور «قرارگاه خاتمالانبیا سپاه پاسداران» در نقش پیمانکار ساخت این فرودگاه، ماجرا را پیچیدهتر میکند.
درگیری بر سر این پروژه به حدی رسیده است که «فداحسین مالکی»، نماینده مردم زاهدان در «مجلس شورای اسلامی»، در گفتوگو با «خبرگزاری برنا» دست به دامن «محمدحسین باقری»، رییس «ستاد کل نیروهای مسلح»، شد و از او خواست تا پادرمیانی کند.
مردم چابهار در طول پنجاه سال گذشته از فرودگاه نظامی «کنارک» در پنجاه کیلومتری بندر چابهار استفاده کردهاند. فرودگاهی که به دست مهندسان آمریکایی ساخته شد و در زمانه خود یکی از مستحکمترین و پیشرفتهترین فرودگاههای منطقه بود. این فرودگاه تحت نظارت نیروی هوایی قرار دارد.
حال، نیروی هوایی در مقابل ساخت یک فرودگاه تجاری در چند کیلومتری کنارک مقاومت میکند، زیرا منطقه احداث فرودگاه جدید در محدوده پدافندی «دلتا ۲۱» است.
از سوی دیگر، مسئولان دولتی معتقدند با ساخت سایت پتروشیمی، مجموعه فولاد چابهار، چند روستا و شهرک صنعتی چابهار، دیگر «دلتا ۲۱» کاربری نظامی خود را از دست داده است.
مسئولان نیروی هوایی میگویند قرار بوده است که در ازای جابهجایی از این منطقه، زمینها و بودجه در اختیارشان قرار داده شود تا زیرساختهای لازم را آنجا ایجاد کنند، ولی خلف وعده شده است و ارتش جای دیگری را در منطقه در اختیار ندارد.
«ایرانوایر» برای روشنتر شدن ابعاد مبهم ماجرا با دو تن از موافقان و مخالفان ساخت فرودگاه گفتوگو کرده و دلایل آنها را شنیده است. افراد مصاحبهکننده که از کارشناسان وابسته به طرفین ماجرا هستند، بنا به دلایل امنیتی مایل به ذکر نامشان نبودهاند.
تغییر کاربری منطقه از نظامی به تجاری
«منصور م.»، کارشناس وابسته به منطقه آزاد چابهار و از دستاندرکاران ساخت پروژه جدید، در مورد سابقه این فرودگاه به ایرانوایر میگوید: «فرودگاه کنارک در زمان "محمدرضا شاه پهلوی" به عنوان پایگاه دهم شکاری که بزرگترین پایگاه نظامی خاورمیانه از نظر وسعت محسوب میشد، راهاندازی شد. بعد از انقلاب هم اراضی منطقه آزاد چابهار تحت سیطره همین فرودگاه بود و نیروی هوایی به عنوان منطقه دلتا ۲۱ جهت انجام مانور جنگندهها در ۶۵ کیلومتری پایگاه، نقش کنترلکننده را داشت. اما از سال ۱۳۷۲، به دستور [اکبر] هاشمی رفسنجانی اراضی حوالی فرودگاه به منطقه آزاد تخصیص داده شد. از همان زمان همجواری منطقه آزاد با فرودگاهی که خودش را قطب نظامی میدانست، دشواریهایی ایجاد کرد.»
او معتقد است که نیروی هوایی متوجه تغییر کاربری منطقه در گذر زمان نبوده است و باید بداند که اجرای مانورهای نظامی در منطقهای که تغییر کاربری داده و چندین روستا هم حوالی آن شکل گرفته است، منطقی نیست.
«آنها همچنان اصرار میکنند که این زمینها متعلق به نیروی هوایی است و برای مانور، میدان تیر و آموزش مناسبند و انجام این تیراندازیها و مانورهایی که آخرینش را روز گذشته شاهد بودیم، حق مسلم خودشان میدانند.»
به نیروی هوایی قول دادند، عملی نکردند
اما آن سوی ماجرا که مخالف ساخت فرودگاه جدید است، میگوید منطقه آزاد چابهار در قبال تصرف اراضی اطراف فرودگاه کنارک، هیچ کدام از تعهداتش را عملی نکرده است.
آنها به عنوان متصدی فرودگاه نظامی کنارک، در اعتراض به اجرا نشدن همین تعهدات، چندین بار بدون اعلان قبلی، پروازهای عادی را متوقف کردند. این امر، اعتراض استاندار و نمایندگان مجلس شورای اسلامی را در پی داشته است.
فداحسین مالکی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، اقدام به بستن فرودگاه را کار درستی نمیداند، چون ساخت شهر فرودگاهی زمانبر است و تا زمان ساخت فرودگاه جدید، باید از فرودگاه فعلی استفاده شود.
یک کارشناس نیروی هوایی به نام «محمدنایب ف.» در گفتوگو با ایرانوایر میگوید طرف مقابل جوسازی میکند تا به تعهداتش عمل نکند.
«بعد از آن که منطقه آزاد چابهار توسعه پیدا کرد، دولت تصمیم گرفت یک فرودگاه جدید بسازد که در اراضی منطقه آزاد باشد؛ یعنی مسافران قرار نباشد برای ورود به آنجا روادید و ویزا بگیرند. ساختمان فرودگاه کنارک در منطقه آزاد واقع نشده است، اما بخشی از املاک حوالی آن در منطقه آزاد قرار دارد و قرار شد فرودگاه جدید در این املاک ساخته شود. آنها با نیروی هوایی وارد مذاکره شدند تا بخشی از زمینهای وسیع اطراف پایگاه نظامی کنارک را که در منطقه آزاد قرار میگرفت برای احداث فرودگاه جدید به آنها واگذار کند و در قبال ۲۵۰ هکتار زمین واگذارشده، مقرر شد پول یا زمین دیگری در اختیار نیروی هوایی قرار بدهند، اما عملا به این تعهدشان عمل نکردند.»
محمدنایب میگوید علیرغم آن که ارتش در این ماجرا متضرر شده و با وجود آن که نیروی هوایی علت بسته شدن فرودگاه را بارها توضیح داده است، اما «احمدعلی موهبتی»، استاندار سیستانوبلوچستان، به جای ملزم کردن طرفی که به تعهداتش عمل نکرده، در رسانهها گفته است نیروی هوایی ارتش باید بابت تعطیلی فرودگاه کنارک عذرخواهی کند.
محمدنایب، کارشناس نیروی هوایی، به ایرانوایر گفت، بهتر میبود به جای این واکنشها، به تعهداتشان عمل میکردند: «مثل این که شما زمینی بخرید. پولش را ندهید و حالا داد و قال و هوار کنید که چرا مالک قبلی از زمین خارج نمیشود و وااسفا که مانع پیشرفت شدید.»
مخالفان احداث فرودگاه جدید همچنین معتقدند زیرساختهای فرودگاه فعلی، مهندسیساز و کاملا قابل بازسازی است و در شرایط فعلی جامعه و فقری که مردم کنارک درگیرش هستند، با هزینه بسیار کمتری امکان بازسازی فرودگاه فعلی وجود دارد.
آنها معتقدند تجهیز فرودگاه فعلی، ساخت یک ترمینال و چند باند اضافه و سالن مجهز بسیار کم هزینهتر خواهد بود.
اختلافها ادامه دارند
«منصور م.»، کارشناس منطقه آزاد تجاری، چند دلیل برای اهمیت ساختوساز یک فرودگاه جدید مطرح میکند: «نخست آن که فرودگاه فعلی، یک فرودگاه نظامی است و همین کلمه "نظامی" طبیعتا سرمایهگذارانی را که از بیرون ایران به این منطقه آزاد سفر میکنند، دچار واهمه و بیاعتمادی میکند. از سوی دیگر فرودگاه فعلی در منطقه آزاد قرار ندارد و مسافری که میخواهد وارد منطقه بشود باید مثل هر مسافر دیگری، روادید و ویزا بگیرد. در حالی که با احداث یک فرودگاه جدید در چند کیلومتری فرودگاه قدیمی، این تشریفات دستوپاگیر هم رفع خواهد شد.»
او میپرسد اساسا چه ایرادی دارد که در یک منطقه چند فرودگاه وجود داشته باشد؟
«در همه شهرهای پیشرفته جهان، هر سوی شهر را که نگاه کنید یک فرودگاه تاسیس شده است. فرودگاهی که در چارچوب نظامی اداره میشود، الزاما شیوه مواجهه با سرمایهگذار خارجی را نمیداند و شیوه برخورد در فرودگاه برای سرمایهگذار خارجی تعیینکننده است. وقتی ما میگوییم منطقه آزاد، به این معناست که فرد مسافر یا سرمایهگذار یا توریست بتواند با کمترین محدودیت و فشاری به آنجا تردد کند. فرودگاه کنارک به نام یک فرودگاه نظامی کد شده است و این موضوع به تنهایی میتواند مانع بزرگی برای تصمیمگیری فرد سرمایهگذار باشد.»
اما خواست نیروی هوایی ارتش به جای خود باقیست. به عقیده کارشناسانی چون محمدنایب، این اقدامهای تجاری و اقتصادی منوط به عملیکردن تعهدات و وعدهها به نیروی هوایی هستند.
سپاه پاسداران، پیمانکار ساخت فرودگاه جدید
منطقه آزاد چابهار در سواحل مکران، مثل هر منطقه آزاد دیگری در جهان، نیازمند تقویت زیرساختهای حملونقل هوایی است و شاید ساخت یک شهرک فرودگاهی در تقویت این زیرساختها موثر باشد.
اما فارغ از عملی نشدن تعهدات به نیروی هوایی ارتش، آنچه پرسشهای دیگری را ایجاد میکند، حضور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پروژه ساخت فرودگاه غیرنظامی جدید در چند کیلومتری فرودگاه نظامی ارتش است.
آیا حضور اقتصادی یک نیروی نظامی در پروژهای که یک طرف مناقشه آن نیروی مسلح دیگریست، تضاد منافع و درگیریهای ماهوی ایجاد نمیکند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر