ارزیابی اطلاعیه وزارت اطلاعات ایران درباره اعدام زندانیان اهل سنت

وزارت اطلاعات ایران امروز تلویحا اعلام کرده زندانیان اهل سنت که صبح روز دوشنبه اعدام شده اند، عضو گروه توحید و جهاد بوده اند. بر اساس اطلاعیه وزارت اطلاعات ایران این گروه زمستان سال ۸۷ در شهر سنندج تشکیل شده و به گروه ابوبکر مشهور بوده است.

در مستندی که توسط نهادهای امنیتی ایران تولید و پخش شده، از کاوه شریفی، یکی از اعضای گروه توحید و جهاد به عنوان "ابوبکر" یاد می شود.

کاوه شریفی سال ۹۲ در یک فایل صوتی ۷ دقیقه ای اتهام مطرح شده خود را رد کرده و می گوید برخی اتهام هایی که در اعتراف های تلویزیونی مانند قتل ماموستا برهان عالی قبول کرده،‌ اصلا در برگه های اتهامات او وجود ندارند و او در هیچ تروری دست نداشته و تحت فشار چنین مواردی را بیان کرده است. او همچنین در این ویدئو می گوید قبل از این هم ۶ نفر اعدام شده اند، اتهام های این شش نفر هم قتل ماموستا برهان عالی بوده و دولت ایران قصد دارد چند نفر دیگر از جمله جمشید دهقانی را به همین جرم اعدام کند. او همچنین خبر داده تاکنون جمهوری اسلامی ۲۱ نفر به اتهام قتل برهان عالی اعدام کرده یا کشته شده اند. ماموستا برهان عالی، امام جمعه مسجد قبای سنندج که سال ۸۸ ترور شد، گروه های تندرو فعال در کردستان را به خوارج تشبیه کرده بود و تهدید به مرگ شده بود.

اما برگردیم به پرونده اصلی؛ وزارت اطلاعات ایران اعلام کرده اردیبهشت سال ۹۰ موفق به انهدام کامل این گروه شده و در مجموع ۱۰۲ نفر از اعضای این گروه تحت تعقیب قرار گرفتند که برخی در درگیری های مسلحانه کشته و برخی دیگر به اعدام و حبس محکوم شده اند.

اردیبهشت سال ۹۰ مقام های سیاسی کردستان هم این خبر را علام کردند و گفتند این گروه قصد بمب گذاری در جریان سفر محمود احمدی نژاد به کردستان را هم داشته است.

وزارت اطلاعات ایران در بیانیه اش تاکید کرده «به دنبال گسترش عقاید سلفیت تکفیری در غرب کشور، تعدادی از فریب خوردگان در زمستان سال ۱۳۸۷ فعالیت تروریستی خود را معطوف به داخل ایران کردند و به همین دلیل اقدام به تشکیل گروهی تروریستی» کردند.

منظور از "غرب کشور" عراق است و به نظر می رسد وزارت اطلاعات ایران عقیده دارد این گروه وارداتی است.

عنوان "توحید و جهاد" در ادبیات گروه های شبه نظامی به ابومصعب الزرقاوی تعلق گرفته است. او سال ۱۳۸۲ این گروه را تاسیس کرد. مهم ترین حوزه فعالیت این گروه در عراق بود. با مرگ الزرقاوی در سال ۱۳۸۴ فعالیت جماعت توحید و جهاد به حاشیه رفت و دیگر نامی از آن به میان نیامد.

در گزارش های دیگری از گروه داعش به عنوان گروه توحید و جهاد یاد شده است. بر اساس گزارش رسانه های نزدیک به حکومت، گروه تروریستی خلافت اسلامی یا گروه تکفیری داعش، ریشه در همان گروه توحید و جهاد دارد که توسط الزرقاوی بنیان گذاشته شد.

در همین حال، خبرگزاری بسیج به نقل از منابع عربی نوشته که سابقه تاسیس گروه توحید و جهاد به سال ۱۳۷۹ باز می گردد و این گروه توسط «برنار هنری لوی» جاسوس صهیونیست که فرانسوی تبار بوده، تاسیس شده است.

این طیف از رسانه های داخلی همچنین نام واقعی جبهه النصره، گروه مخالف بشار اسد – که اکنون به "جبهه الفتح الشام" تغییر نام داده- را «کانون جهاد و توحید در بلاد شام» می دانند و از الزرقاوی به عنوان شخصیت محبوب این گروه یاد کرده اند.

در نمایی کلی توصیف وزارت اطلاعات ایران گروه "توحید و جهاد"، "داعش ایران" است. این توصیف در مستند پخش شده از اعضای این گروه هم مورد تاکید قرار گرفته و روایت هایی از علاقه آنها به داعش و جبهه النصره پخش می شود. در بیانیه وزارت اطلاعات ایران هم تاکید شده «با بررسی اقدامات و تفکرات گروهک تکفیری توحید و جهاد، مشابهت های فراوانی بین این گروه و داعش می توان یافت.»

بازداشت شدگان این گروه در اعترافات پخش شده از تلویزیون، روش اداره این گروه را شورایی و توسط یک شورای ۵ نفره اعلام کرده اند. در مستندهای تهیه شده همچنین اعضای این گروه افراطی و جدا شده از گروه کتائب اعلام شده اند.

بر اساس گزارشی که رادیو زمانه منتشر کرده، ریشه های تشکیل این گروه به سال ۱۳۷۹ باز می گردد. سلفی های کردستان ایران در این سال تحت تاثیر تشکیل «انصار الاسلام» قرار گرفتند. بخشی از این نیروها سال ۸۱ پس از حمله آمریکا به گروه انصار الاسلام در عراق، در داخل ایران فعالیت خود را شروع کردند. همچنین پس از حمله آمریکا به افغانستان، ابومصعب الزرقاوی ۸ تا ۹ ماه در ایران اقامت داشت و سلفی های کردستان میزبان او بودند. گروه انصار اسلام که در آن دوران یک نیروی ضدآمریکایی محسوب می شد و از سوی ایران پیشنهاد همکاری دریافت کرده بود، در ادامه دچار انشعاب شد و اواخر سال ۸۱ بخشی از آنها گروه «کتائب قاعد فی کردستان» را تشکیل دادند.

برخی کارشناسان اعتقاد دارند ریشه آشنایی سلفی های کردستان ایران به جنگ شوروی در افغانستان باز می گردد. گروه های اسلامی کردستان عراق در مسیر عبور از ایران برای رفتن به افغانستان با گروه های سنی کردستان آشنایی بیشتری پیدا کردند و پس از پایان جنگ شوروی در افغانستان دست به سازماندهی نیروهای کردستان ایران زدند. با این وجود، اغلب کارشناسان عقیده دارند تشکیل کتائب کردستان را می توان نقطه شروع و مهم ترین تجربه سیستماتیک گروه های سلفی در ایران دانست که به نظر می رسد در آغاز با نگاه مثبت یا حداقل چشم پوشی دستگاه های امنیتی ایران همراه بوده است.

بر اساس گزارش منتشره در وب سایت رادیو زمانه، سازمان امنیتی ایران در این سال ها از فعالیت چنین گروهی اطلاع داشتند و آنها در سنندج، مریوان، سقز و بوکان نماز جماعت برگزار می کردند. هدف شماره یک این گروه ها در این سال ها، ترور برخی مقام های اتحادیه مهینی کردستان بود که با منافع ایران هم تضادی نداشته است. با این وجود،‌ تلاش های مقام های سیاسی کردستان با مقام های ایران به نتیجه می رسد و دولت ایران مانع از ادامه فعالیت این گروه می شود، بخشی از آنها راهی افغانستان می شوند و برخی هم بازداشت و به حبس محکوم می شوند. این ماجرا به سال های ۸۲ تا ۸۳ باز می گردد.

از دل گروه کتائب گروه هایی چون جیش صحابه و گروه صلاح الدین رشد کردند. در برخی گزارش ها، ریشه تشکیل گروه توحید و جهاد به یکی از اعضای گروه صلاح الدین نسبت داده می شود. وزارت اطلاعات ایران این رویداد را مربوط به سال ۸۷ می داند. در طول این سال ها،‌ همچنین برخی اعضای گروه کتائب، در میان کردها متهم به همکاری با ایران شده و این امر منجر به بروز اختلافات داخلی بین آنها شده است.

تحلیل گزارش های منتشره درباره رشد و فعالیت گروه های سلفی در کردستان ایران و عراق نشان می دهد سازمان های امنیتی ایران معمولا به این گروه ها که با توجه به مختصات سیاسی و مذهبی منطقه پتانسیل ظهور و رشدشان وجود دارد، به عنوان کارت بازی نگاه می کنند و تلاش می کنند از آنها برای تامین اهداف سیاسی و مذهبی خود بهره گیری کنند. با این وجود گاه کنترل دامنه بازی از دست آنها خارج و گروه های فعال در این منطقه نقش مستقلی برای خود قائل شده، حاضر به ایفای نقش برای سازمان های امنیتی ایران نیستند و در زمین مقابل بازی می کنند. برخورد و انهدام گروه توحید و جهاد که دیروز بخش دیگری از آن را شاهد بودیم را می توان در چنین محدوده ای، دقیق تر درک کرد.