به دنبال درگیری‌های مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و در پی انتشار فراخوانی در ۲۶تیر۱۳۹۹ در شبکه‌های اجتماعی در حمایت از جمهوری آذربایجان، دهها نفر از فعالان سیاسی، مدنی و دانشجویی آذربایجانی به اداره اطلاعات و پلیس امنیت شهرهای مختلف احضار و سپس بازداشت شدند.
همچنین در تجمع‌هایی که در شهرهای مختلف ازجمله تهران، تبریز، ارومیه، زنجان، اردبیل، نقده، میانه و مراغه برگزار شد، دهها نفر از شهروندان از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
بنا بر گزارش‌های رسیده به ایران‌وایر، «حکیمه احمدی، یاسمین ظفری، رحیم ساسانی، سعدالله ساسانی، مقصود فضلی چیمن زمین، رسول رضوی در شهر تبریز، شیوا مجرد، فرید خورشیدی، سالار طاهر افشار، سعید بهنمون و سهند بهنمون در شهر ارومیه، حمید جباری، حسین شهیدی، هادی علیشی و یعقوب مجیدی در شهر تهران» در بین بازداشت‌شدگان تجمعات اخیر بوده‌اند؛ اما هویت برخی از دستگیرشدگان در شهرهای مختلف هنوز مشخص نیست.
تجمع‌هایی که روز بیست و ششم تیر در حمایت از جمهوری آذربایجان در شهرهای مختلف ایران شکل گرفت به درگیری مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان مربوط می‌شود که در روزهای گذشته چندین کشته و زخمی در میان نیروهای نظامی دو کشور به جای گذاشته است.
این دو جمهوری سابق شوروی سال‌ها است که بر سر منطقه «قره‌باغ» مناقشه مرزی دارند. این بار حملات نظامی دو کشور در منطقه «تاووش» و ۳۰۰ کیلومتری منطقه قره‌باغ رخ داده است.
ترکیه به‌صورت علنی در این درگیری از جمهوری آذربایجان حمایت کرده است. فعالان ترک ایران اما معتقدند موضع دولت ایران همچون روسیه، به حمایت از ارمنستان نزدیک است و به همین خاطر در این تجمع‌ها نسبت به موضع ایران اعتراض و حمایت خود را از جمهوری آذربایجان اعلام کرده‌‌اند.
«محمد اولیایی‌فرد»، حقوقدان و مشاور ایران‌وایر در ارتباط با تجمع حمایتی از یک کشور خارجی در قوانین جمهوری اسلامی با اشاره به ماده ۲۷ قانون اساسی می‌گوید: «تشكيل اجتماعات و راه‌پیمایی‌ها، بدون حمل سلاح، به‌شرط آن‌که مخل به مباني اسلام نباشد آزاد است.» وی تاکید می‌کند: «این تجمعات می‌تواند در حمایت از یک کشور خاص و یا در حمایت از محیط‌زیست، حقوق حیوانات و یا در حمایت از صنف و یا گروهی باشد.»
آقای اولیایی‌فرد با بیان اینکه «قانون مشخصی درباره برگزاری تجمعات مرتبط با حوادث بین‌المللی در قوانین ایران تعریف نشده است» می‌افزاید: «واکنش حکومت و نیروهای امنیتی به این تجمعات به سیاست‌های آنی کشور در قبال آن مساله بازمی‌گردد.» به گفته وی «ممکن است در دوره‌ای حاکمیت با توجه به سیاست‌های خود در قبال یک کشور و یا یک موضوع خاص به تجمعات واکنش مثبت داشته باشند و در دوره دیگری واکنش سخت‌گیرانه و یا منفی نشان بدهند و این یک موضوع مصلحتی است.»
«حمید جباری»، فعال مدنی آذربایجانی که روز پنجشنبه ۲۶ تیر مقابل سفارت ارمنستان در تهران دستگیر شده بود شش مرداد با تودیع قرار وثیقه تا اتمام مراحل دادرسی به‌طور موقت از زندان اوین آزاد شد.
برادر حمید جباری در گفتگو با ایران‌وایر به بازداشت غیرقانونی و یازده روزه برادر خود اشاره کرده و می‌گوید: «برادرم به مدت یازده روز به اتهام «اخلال در نظم عمومی» در زندان بود و طی این مدت وی فقط چند ثانیه اجازه تماس تلفنی با خانواده را داشته، البته در یکی از تماس‌ها نیز با پرخاشگری ماموری که داد می‌زد «فقط فارسی حرف بزن» تماس قطع شده بود. قاضی پرونده در پنجمین روز از دستگیری، خشمگین از پاسخ‌های حمید گفته بود که «او باید اینجا بماند.» حمید را در دومین روز بازداشت از سایر فعالان دستگیر شده جدا کرده بود و به گفته خودشان «جهت تحقیق» به بخش دیگری از زندان اوین (بند ۲۰۹) منتقل کرده بودند. از دومین روز دستگیری حمید، وکیلی که برای برادرم گرفته بودیم تا روز دادرسی موفق به ملاقات حمید نشده بود.»
طبق اطلاعات به‌دست‌آمده آقایان حسین شهیدی و هادی علیشی و یعقوب مجیدی که از بازداشت‌شدگان تجمعات ۲۶ تیر در مقابل سفارت ارمنستان در تهران بودند هر سه در تاریخ ۵ مرداد با تودیع فیش حقوقی به‌طور موقت آزاد شدند.
براساس اطلاعات دریافتی از منابع خبری در تبریز فعالان مدنی آذربایجانی، یاسمین ظفری، رحیم ساسانی و سعدالله ساسانی که روز ۲۶تیر ۱۳۹۹ در مقابل کنسولگری جمهوری آذربایجان در شهر تبریز بازداشت شده بودند پس از گذشت دو هفته در تاریخ ۸مرداد۱۳۹۹ هرکدام با تودیع وثیقه صد میلیون تومانی به‌طور موقت تا پایان مراحل دادرسی از زندان آزاد شدند.
اتهام این فعالان در مرحله مقدماتی دادرسی «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «اخلال در نظم عمومی» عنوان شده است.
مقصود فضلی چیمن نیز که نزدیکان این فعال مدنی به علت تهدید مقامات امنیتی، بازداشت وی را سه روز پس از دستگیری اطلاع‌رسانی کردند دو هفته بعد از دستگیری روز پنجشنبه ۹ مرداد با تودیع قرار وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی به‌طور موقت تا پایان مراحل دادرسی از زندان مرکزی تبریز آزاد شده است. اتهام وی در مرحله مقدماتی دادرسی «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «اخلال در نظم عمومی» عنوان شده است. حکیمه احمدی اما طبق گفته نزدیکانش کماکان در زندان مرکزی تبریز به سر می‌برد.
پیش‌تر «رسول رضوی»، فعال مدنی و زندانی سیاسی سابق که پس از احضار به اداره اطلاعات شهرستان تبریز، بازداشت شده بود که در شامگاه پنجشنبه ۲۶ تیر آزاد شد.
در وضعیتی مشابه، سه تن از فعالان آذربایجانی ساکن ارومیه به نام‌های شیوا مجرد، سالار طاهر افشار و فرید خورشیدی که در زندان مرکزی ارومیه بودند با تودیع قرار وثیقه آزاد شدند. خانم شیوا مجرد که در دادرسی اولیه قرار وثیقه دویست میلیون تومانی برای وی صادر شده بود، در تاریخ ۲ مرداد پس از کاهش قرار با تودیع قرار کفالت پنجاه میلیون تومانی به‌طور موقت از زندان مرکزی ارومیه آزاد شد. اتهام این فعال مدنی «تبلیغ علیه نظام» عنوان شده است. پیش‌تر نیز سالار طاهر افشار و فرید خورشیدی دو فعال مدنی ارومیه‌ای نیز با تودیع قرار وثیقه پنجاه میلیون تومانی به‌طور موقت از زندان ارومیه آزاد شدند.
گزارش‌هایی توسط فعالان بازداشتی مبنی بر شکنجه برخی از آن‌ها در پلیس امنیت و اطلاعات شهرستان ارومیه (۹ پله) به خانواده‌ها اطلاع داده شده است. یکی از دیگر بازداشت‌شدگان در شهرهای شمال غربی کشور در گفتگو با ایران‌وایر خشونت ماموران با بازداشتی‌ها را تایید می‌کند: «رفتار ماموران با برخی بازداشت‌شدگان به‌شدت خشن بود و حتی دو نفر را که به همراه یکی از خانم‌ها بازداشت کرده بودند کتک زدند. در جلسه دادگاه نیز قاضی از اینکه اسممان در خبرهای مربوط به بازداشت‌شدگان درج شده بود عصبانی بود.»
مطابق گفته منابع محلی دو فعال آذربایجانی به نام‌های سهند و سعید بهنمون روز ۲۶ تیر در پنج‌راه ارومیه دستگیر شده و در صبح روز جمعه آزاد شده‌اند. عدم انتشار خبر بازداشت این دو فعال آذربایجانی و تایید برخی از بازداشتی‌ها پس از آزادی که اجازه انتشار اسامی‌شان را به رسانه‌ها نداده‌اند، این احتمال را قوت بخشیده که آمار دستگیری‌ها به‌مراتب بیشتر از اخبار منتشر شده است. موضوعی که توسط یکی از بازداشتی‌هایی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، تایید می‌شود: «تعداد بازداشت‌شدگان به‌مراتب بیشتر از آن بود که در خبرها آمده است.»
براساس آمار گردآوری‌شده دستگیرشدگان از سوی «ایران‌وایر» تنها در ماه ژوئیه سال جاری ۵۲ شهروند ترک آذربایجانی در شهرهای مختلف ایران بازداشت شده و یا حکمشان به اجرا گذاشته شده که برخی از آن‌ها با سپردن وثیقه آزاد شده‌اند. این در حالی است که فشار و تهدیدهای نهادهای امنیتی بر خانواده‌های فعالان سیاسی و مدنی مانع از انتشار اسامی و اخبار برخی بازداشت‌شدگان شده است و هویت برخی از بازداشت‌شدگان هنوز مشخص نیست. به گفته منابع خبری «ایران‌وایر» نزدیک به ۴۰ تن از شهروندان ترک به دلیل شرکت در تجمعات حمایت از جمهوری آذربایجان بازداشت شده‌اند که اسامی ۱۶ نفر از این بازداشت‌شدگان منتشر شده است.
در میان بازداشت‌شدگان یک ماه اخیر می‌توان به «شاهین برزگر»، فعال دانشجویی آذربایجانی اشاره کرد که طی رای صادره از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب تبریز، در تاریخ ۲۱ تیر از بابت اتهام «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به یک سال حبس تعزیری محکوم شده است. برزگر با انتشار تصاویر زندانیان قومیتی، خواستار آزادی آنان شده بود. وی همچنین سال گذشته به اتهام شرکت تجمعات اعتراضی آبان ۱۳۹۸، در منزل پدری خود بازداشت شد که بعد از سه ماه بازداشت و زندان به‌طور موقت و تا پایان فرایند دادرسی، با قرار وثیقه شش‌صد میلیون تومانی آزاد شده بود.
همچنین «ایوب شیری»، دیگر شهروند ساکن تبریز نیز که در جریان بازداشت‌های پس از «اعتراضات سراسری آبان» سال ۱۳۹۸ دستگیر شده بود، از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب این شهر به دو سال حبس تعزیری محکوم شده است.
در تاریخ ۲۹ تیر نیز، «بابک حسینی‌مقدم»، فعال مدنی اهل تبریز نیز به شش ماه حبس تعزیری محکوم شد.
اول مرداد ۱۳۹۹، «روزبه پیری»، مترجم و فعال دانشجویی ساکن تبریز در منزل پدری خود از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شد. روزبه پیری سردبیر نشریه «تبریز» و موسس تشکل مستقل دانشجویی «نوید اعتدال» در دانشگاه آزاد تبریز است که در سال ۱۳۸۹ ایجاد شد. وی تنها دو هفته قبل و پس از تحمل مدت محکومیت سه‌ماهه خود به دلیل شرکت در «اعتراضات آبان ۱۳۹۸»، از زندان تبریز آزاد شده بود.
این چهارمین رای صادرشده برای فعالان آذربایجانی در ماه ژوئیه ۲۰۲۰ در ارتباط با «اعتراضات سراسری آبان» بوده است.
از دیگر بازداشتی‌های یک ماه اخیر «یاور سلطانی»، است که روز ۲۳تیر۱۳۹۹ توسط ماموران امنیتی سازمان اطلاعات سپاه شهرستان ماکو دستگیر شده بود. وی مدیر صفحه اینستاگرامی ماکو تایمز بوده و در سال‌های اخیر به پوشش مسایل شهری و اجتماعی می‌پرداخته است.
همچنین در ماه اخیر، دیوان عالی کشور حکم حبس تعزیری عباس لسانی زندانی سیاسیِ و از فعالان حقوق ترک که به خاطر اتهامات امنیتی محکوم شده بود و در دادگاه تجدیدنظر استان اردبیل از ٨ سال به ۱۵ سال افزایش یافته بود را با رد فرجام‌خواهی عینا تایید کرد.
در پی موج دستگیری‌های فعالان آذربایجانی، در تاریخ ۳۱تیر۱۳۹۹ علیرضا فرشی، بهنام شیخی و حمید منافی نادارلی در تهران دستگیر شدند که دستگیری‌های فوق مرتبط با حکم قطعی این فعالان در رابطه با مراسم گرامیداشت روز جهانی زبان مادری در سال ۱۳۹۲ است. شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر تهران با صدور حکمی حمید منافی نادارلی را به همراه آقایان اکبر آزاد، علیرضا فرشی و بهنام شیخی که به اتهام شرکت در مراسم روز جهانی زبان مادری بازداشت و به قید وثیقه موقتا آزاد شده بودند، هرکدام به دو سال حبس تعزیری و دو سال تبعید محکوم کرده بود.
حق آموزش به زبان مادری، در بسیاری از اسناد و پیمان‌های حقوق بشری مانند منشور زبان مادری، اعلامیه جهانی حقوق زبانی، اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های قومی، ملی، زبانی و مذهبی، ماده ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک، ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و... مورد تاکید قرار گرفته است.
در اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی هم بر حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس تاکید شده است. بااین‌حال، اقلیت‌های قومی و زبانی در ایران به دلیل عدم دستیابی به همین حق که در قانون اساسی هم روی آن تاکید شده بازداشت و به حبس محکوم می‌شوند.
مطالب مرتبط:
بازداشت دهها نفر در تجمع‌های اعتراضی تبریز، ارومیه، تهران و زنجان
رحیم غلامی، شاعر، نویسنده و فعال رسانه‌ای اردبیلی به دادگاه احضار شد
برخوردهای امنیتی با گردهمایی قلعه بابک؛ از پیامک تهدیدآمیز تا ایست بازرسی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر