تاجری قدرتمند در سوریه با هشدار یک فاجعه در آینده، از رییسجمهور «بشار اسد» خواست که فورا در یک مناقشه مالیاتی پادرمیانی کند. او همزمان از شکافهایی در ساختار قدرت سوریه پرده برداشت. جمهوری اسلامی ایران یکی از طرفهای ذینفع با منافع سیاسی و اقتصادی ویژه در چگونگی وقوع این کشمکش است.
رسوایی فساد گریبان مردم سوریه را نیز گرفت و تیتر یک دنیا شد؛ اما رییسجمهور بشار اسد این موضوع را بهکل رد کرد و کنار گذاشتن اختلافات عمیق رو به رشد درون قدرتهای کشور را برگزید.
«رامی مخلوف»، تاجر سوری و پسردایی رییسجمهور، در طی چند هفته گذشته دو ویدیو منتشر و از اسد استدعا کرده است تا برای جلوگیری از تقاضای «ناعادلانه» دولت از او برای تصفیه صورتحساب مالیاتی به مبلغ ۱۲۵ میلیارد دلار سوریه (۹۲ میلیون دلار امریکا) پادرمیانی کند. مخلوف، مالک شرکت عرضه تلفن همراه سیریاتل، ویدیوی مشابه دیگری در صفحه فیسبوک خود منتشر کرد و همچنین در مورد یک واقعه قریبالوقوع در صورت عدم دخالت اسد، هشدار داد.
اما رییسجمهور در اولین سخنرانی عمومی خود پس از این افشاگری در روز دوشنبه، ۱۵ اردیبهشت، هیچ حرفی از این موضوع به میان نیاورد. او فقط به موضوع شیوع ویروس کرونا در سوریه و دلایل دولت برای کاهش محدودیتها با وجود تداوم گسترش این ویروس پرداخت.
مشخص نیست که چرا رامی مخلوف تصمیم گرفت این موضوع داخلی اتاق مالی کاخ ریاست جمهوری را طرح کند اما کارشناسان و تحلیلگران میگویند که بیانیههای او این حقیقت را برجسته میکند که رژیم اسد قادر به کنترل فساد شایع در کشور، بهخصوص در میان افسران عالیرتبه ارتش نبوده و این موضوع حالا تاثیر چشمگیری بر اقتصاد سوریه گذاشته است.
«یونس کریم»، پژوهشگر اقتصادی سوریه هم این موضوع را تایید میکند. او در مصاحبهای با ایرانوایر گفت: «عملیات قاچاق به لبنان و همچنین مناطق تحت کنترل مخالفان که توسط افسران عالیرتبه نظامی انجام شد، علاوه بر عوامل دیگر، منجر به عدم توازن عمده در عرضه پول و کمبود کالا و خدمات شده است» او اضافه میکند که این وضعیت، اتاق اقتصادی کاخ ریاست جمهوری و طبقه اقتصادی که رامی مخوف آن را نمایندگی میکند و حامیان قدیمی را تحتفشار زیادی قرار داده است.
درحالیکه فساد حکمفرما در سوریه، رامی مخلوف و طبقه ممتازی چون او را تحتفشار قرار داده، کریم ادعا میکند که یک توازن جدید قدرت از طریق کنترل وزرا و مقامات سیاسی نماینده اسد توسط افسران عالیرتبه نظامی جدید به وجود آمده است. او میگوید: «مادامیکه این روش به لحاظ اقتصادی بر سرآمدان اقتصاد تحمیل شود، مانع پیشرفت اقتصاد است و باعث رنج رامی مخلوف و طبقه اقتصادی او میشود.»
بهعلاوه مقدار هنگفتی پول نقد در بازار ارز سوریه وجود دارد که نتیجه چاپ تعداد زیادی پوند سوریه بهصورت رندومی در قالب اسکناسهای ۲۰۰۰ پوندی است؛ بنابراین «عرضه پول» بیش از تقاضا و نیازهای کشور است. این درحالیکه بانک مرکزی سوریه وابسته به خاندان اسد، هیچ اقدامی برای افزایش نرخ ارز پوند سوریه انجام نداده است که این امر متعاقبا باعث فروپاشی اقتصادی و افزایش دوباره فشار بر طبقه اقتصادیای میشود که رامی مخلوف آن را نمایندگی میکند.
در سالهای اخیر، سیاستمداران قدرتمند یک محیط تنش اقتصادی را با اولویت قرار دادن منافع اقتصادی خود و امتناع از هماهنگی با جامعه کسبوکار تقویت کردهاند. در بسیاری از محیطهای اقتصادی چنین هماهنگیای، حیاتی و سازنده است. اما اسد و دیگر مسئولان ممتاز سیاسی با آن مخالفاند. در عوض تلاش میکنند کنترل اقتصاد را در دست بگیرند و بهصورت همزمان از افسران عالیرتبه ارتش حمایت نمایند. کریم میگوید نتیجه این کار، یک محیط بسیار ناپایدار، پیشبینیناپذیر و خطرناک بوده است.
«بسام برابندی»، دیپلمات سابق سوریه به ایرانوایر میگوید: «اختلاف واقعی در مورد پول و مبالغی است که رامی مخلوف در خارج از سوریه تصاحب کرده است، زیرا که همهچیز در داخل سوریه عملا در دست رژیم است». او میگوید اگر رژیم میخواست میتوانست پول و یا هریک از داراییهای مخلوف در سوریه را توقیف و مصادره کند. برابندی توضیح میدهد: «ارزش ثروت مخلوف در خارج از کشور ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. در حال حاضر مشخص نیست که رژیم چگونه میخواهد او را گرفتار و وادار کند تا این اموال را واگذار نماید.»
برابندی، دیپلمات سابق سفارت سوریه در واشنگتن با اشاره به کلیپی که اخیرا منتشر شده است میگوید: «در ویدیوی دوم، رامی میگوید آنها از من خواستند که همهچیز را واگذار کنم تا در امان بمانم». برابندی تاکید میکند که: «همهچیز قطعا تنها به معنای سیریاتل نیست، همهچیز به معنی پولها در خارج از سوریه است.»
نزاع درون حکومتی
ویدیوهای رامی مخلوف اگرچه شامل پیامهای دوستانه برای پسرعمه خود بشار اسد بود، اما حاوی تهدیدات بسیار جدی نیز بود که نشان میدهد رژیم ممکن است یک درگیری داخلی را تجربه کند و همانطور که مخلوف هشدار داده، این امر میتواند کشور را در یک شرایط دشوار قرار دهد. ویدیوهای ضبطشده مخلوف مثل تصمیمات تصادفی صادرشده از سوی نهادهای دولتی سوریه تا پیشازاین افشاگریها، یک تنازع آشکار بین بخشهای مختلف سوریه و متحدان روسی و ایرانی رژیم را نشان میدهد. موضوعی که در حال حاضر در بسیار از جنبههای چگونگی اداره دولت سوریه مستقیم یا غیرمستقیم دخالت دارد. مخلوف نیز در ویدیوی ضبطشده دوم خود، زمانی که ماموران سرویس امنیت سوریه را به دستگیری کارمندان سریاتل با دستور روسها متهم میکند، به این موضوع اشاره دارد. این ادعای مخلوف در میان گزارشهای موسسه «رصدخانه سوریه برای حقوقبشر» و دیگر موسسات آمده که ماموران امنیتی کارمندان ارشد سیریاتل ازجمله ۲۸ مدیر و تکنسین را در این شرکت بازداشت کرده بودند. در برخی از موارد، بهسادگی صدور دستور نبود و نیروهای روسیه در یورشها و دستگیری کارمندان مشارکت داشتهاند.
بنا بر گفته کریم، تمایزاتی میان پنج جریان اصلی رژیم وجود دارد: اول، کسانی که به خاندان اسد وابسته هستند. کسانی که ادارات دولتی را در دست دارند و یا افسران عالیرتبه ارتش که قابلاعتماد نیستند. دوم، حامیان سنتی رژیم متشکل از خانواده مخلوف، گروهی از علویان و افسران ارشد و همچنین طبقه بورژوای فعلی و بعثیهای سابق. سوم، گروهی وفادار به ایران متشکل از طبقهای از تجار جدید که از طرف ایران حمایت میشوند و از آنجا دستور میگیرند. این گروه شامل بورژواهای قدیمی طبقه متوسط است که با ایران ارتباط مذهبی دارند. گروه چهارم، یک گروه بسیار کوچک وفادار به روسیه است که قبل از نفوذ روسیه، با شرق اروپا در ارتباط بود؛ و در آخر، گروهی از افسران عالیرتبه که اخیرا بسیار قدرتمند ظاهر شدهاند و کسانی که به گفته کریم «بیطرف هستند اما به قویترین حزب در مناطق تحت فعالیت خود وفادارند، مانند برادران قتیرجی و هسوانی و غیره.»
در طی سالیان گذشته، اتحادها و اختلافات در میان این گروهها با توجه به منافع مالی متغیر بوده است. بهعنوانمثال، از سال ۲۰۱۵ (اواخر ۱۳۹۳) یک اتحاد بسیار قوی میان گروه روسی و گروه مرتبط به خاندان اسد پدید آمده است. این ارتباط در اواسط سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) تقویت شد. بنا به گفته کریم، این امر باعث شده است که حامیان محافظهکار رژِیم و یا چیزی که به جنبش رامی مخلوف شناختهشده، در پی یافتن یک متحد قوی، به ایران نزدیک شوند.
و اما در مورد شرکت رامک
رامی مخلوف در ویدیوهای خود بارها به شرکت رامک اشاره میکند. این شرکت با اعلام موجودیت در دمشق، پایتخت سوریه و با سرمایه ۳ میلیون پوند سوریه رامی مخلوف، در ۱۲ دیماه ۱۳۸۱ به ثبت رسید. مخلوف همچنین شرکت پیمانکاری رامک را در دمشق با یک سرمایه ۱۰ میلیون پوند سوریه تاسیس کرد.
پنج ماه پس از شروع اعتراضات گسترده در اواخر سال ۱۳۸۹ در سوریه، مخلوف «شرکت پروژههای بشردوستانه رامک» را تاسیس و در شهریور ۱۳۹۷ او «شرکت توسعه و سرمایهگذاری پروژههای رامک» را با سرمایه ۵ میلیون پوند سوریه به ثبت رساند. در ۲۰ آبان همان سال، مخلوف ۲ شرکت دیگر را تاسیس کرد: «گروه سرمایهگذاری رامک» با ۱۵ میلیون و «شرکت هلدینگ توسعه و پروژههای بشردوستانه رامک سهامی خاص» با سرمایه ۱. ۳ میلیارد پوند سوریه. این شرکت سهام عمده شرکت مخابرات سیریاتل را داراست. تخمین زده میشود که این سهام عمده، ۴۲ درصد کل سرمایه این شرکت بعد از انتقال تمام سهام مخلوف در شرکت سیریاتل به این هلدینگ است. این اقدام، یک کلاهبرداری در دور زدن قوانین کسبوکار و عرف کشور است، اما برای این عمل نمیتوان مخلوف را پاسخگو کرد.
«شرکت توسعه و بشردوستانه رامک» در حوزههای املاک و مستغلات، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و سرمایهگذاری بهعلاوه در حملونقل، گردشگری و پیمانکاری فعالیت میکند. بنا بر اساسنامه، این شرکت اجازه دارد بهره و سهام در شرکتهای سهامی و یا با مسئولیت محدود که درگیر در هر نوع فعالیت سرمایهگذاری هستند را خریداری نماید. همچنین این شرکت میتواند در تاسیس موسسات مالی در راستای قوانین و مقررات سوریه مشارکت نماید.
تا پیش از زمستان ۱۳۸۸، رامک در تاسیس و ساخت هتلها - مانند روتانا هتل در پایتخت سوریه، دمشق و پروژههای نزدیک فرودگاه بینالمللی دمشق و حومه دمر و قدسیا فعال بود. همچنین در پروژههای ساختوساز در یعفور-جایی که اکثر مقامات و بازرگانان سوریه اقامت دارند- و بهعلاوه در پروژههای توسعه نیروگاه حرارتی تشرین مشارکت داشته است.
«یونس کریم»، پژوهشگر، تاسیس شرکت بشردوستانه رامک را به نیت رامی مخلوف برای خلاص شدن از فشار مردمی که او را قبل از انقلاب سوریه به فساد متهم میکردند، نسبت میدهد.
در مورد انجمن خیریه بوستان
اگرچه انجمن خیریه بوستان در اردیبهشت ۱۳۷۸ توسط رامی مخلوف تاسیس شد، در طول ۹ سال اخیر و در دوران جنگ داخلی در سوریه، بهویژه در زمینه امداد و کار انسان دوستانه بیشتر فعال شده است. این انجمن به خانواده کارکنان کشته و مجروح شده رژیم کمک میکند و به حمایت و تشکیل شبهنظامیان مسلح که در کنار نیروهای رژیم سوریه و نظامیان ایران میجنگند، مشغول است.
این انجمن در منطقه بوستان الباشا در حومه لاذقیه واقع شده اما در بسیاری از استانهای سوریه شعبه و مقر دارد.
در مرداد ۱۳۹۸، کمیته امنیت کاخ ریاست جمهوری، «سمر درویش»، مدیرکل انجمن بوستان را احضار کرد. به گفته رسانههای محلی برخی از اتهامات سمر درویش که روابط نزدیکی با رامی مخلوف دارد، مرتبط با پسزمینه مسایل مربوط به فساد و تامین مالی تروریسم، منابع تامینکننده بودجه انجمن و حقوق شبهنظامیان آن بوده است.
سمر درویش، پسر سرلشگر بازنشسته «احمد درویش» است. پدر او بهعنوان مشاور امور امنیتی در کاخ ریاست جمهوری مشغول به کار بود. بازداشت درویش طولانی نبود اما گشتهای مربوط به دستگاههای امنیتی کاخ ریاست جمهوری به مقر و مراکز انجمن یورش بردند و تعدادی از وسایل الکترونیکی را مصادره و تعدادی از کارمندان را دستگیر کردند.
یکی از داوطلبان انجمن که به دلایل امنیتی خواست که نام او برده نشود، به ایرانوایر گفت: «درویش از انجمن حذف و پولش توسط سرویس اطلاعاتی بلوکه شد... درویش یکی از آدمهای رامی مخلوف و سرپرست سازماندهی ساختار مالی نیروهای نظامی بود که بهصورت ماهانه تا خرداد ۱۳۹۸ (زمانی که درویش اخراج شد) از طرف انجمن تامین مالی میشدند.»
این منبع تایید کرد که: «نیروهای دفاع ملی و بخشی از نیروهای امنیتی از انجمن بوستان مستقیما بودجه دریافت کردهاند. هر یک از پرسنل، حقوقی به مبلغ تقریبا ۱۲۰ هزار پوند سوریه که معادل ۱۵۰ دلار امریکا بود، دریافت میکرد.»
در طول دو دهه اخیر، فعالیتهای انجمن تا حدود زیادی در ساحل سوریه متمرکزشده است. این نشان میدهد که رامی مخلوف تلاش دارد تا یک پایگاه مردمی محکم از کسانی که وفاداری مطلق خود را به سوریه نشان میدهند، در ساحل ایجاد کند. این موضوع در ویدیوهای اخیر که مخلوف و اشارههای او به این کانون گرم مردمی، مشهود بود.
علاوه بر این، شرکتهای بشردوستانه مخلوف بهعنوان ابزاری برای قاچاق بودجه و اعتبارات از دولت سوریه تلقی میشوند زیرا طبق قوانین سوریه، مالکین این موسسات از مالیات معاف هستند. به گفته کریم «علیرغم تاختوتاز او به دولت، تمام اوراق دولتی، فعالیتهای اقتصادی و اقداماتی که انجام میدهد ۱۰۰ درصد قانونی است.» رژِیم به دنبال «ایجاد نقاط ضعف و یا رخنهای در قوانین است که بتوان قاچاق انجام داد و یا قوانین را با توجه به منافع خود تصویب میکند»؛ به قیمت ضربه زدن به کشور.
او اضافه میکند: «برای اینکه منافع کسبشده توسط رامی مخلوف برای دیگران قابلدسترس نباشد، تشکیل انجمنهای دیگر با مزایای مشابه ممنوع شده است.»
اگرچه این انجمن هسته توانمندسازی و فرم دهی به شبهنظامیان است ولی بهعنوان ابزاری جهت بررسیهای جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی و علمی بود. کریم میگوید: «این مسایل برای درک کشور بسیار مهم است و چنین موسساتی جزو ارکان اساسی رژیم هستند. میتوانیم آن را بهعنوان حیاطخلوت رژیم در نظر بگیریم.»
رامی مخلوف و ایران
درزمانی که حامیان محافظهکار قدیمی رژیم تحتفشار بودند و پسازآنکه گروه روسی، پیوندهای نزدیکتری با گروه اسد ساختند. گروه مرتبط با رامی مخلوف به جستجو برای یک متحد قدرتمند پرداختند، چیزی که در ایران یافتند. بهاینترتیب، منافع مشترک طرفین برای ساختن جای پایی محکم و محبوبیت در بین سوریها، در کنار هم آمد.
به گفته کریم، درواقع، ایران در پی «جلب وفاداری پایگاه علویان، از میان شهروندان فقیر ساحل برای اعمال فشار بر روسیه در مورد ساخت اتاق فکر توسط این کشور در مورد پروژههای استراتژیک ایران» است.
باوجوداین، این روابط الگویی تشکیل نمیدهند که بهصورت دائمی بخشهای تشکیلدهنده رژِیم سوریه را به هم پیوند دهد. بلکه روابط با تغییر منافع، تغییر میکند. بدین معنی که هیچ اتحاد عمیقی مابین گروهها وجود ندارد. ازجمله روابط بین مخلوف و ایران.
در دو ویدیوی که اخیرا منتشر شده است، رامی مخلوف یک سخنرانی عجیبوغریب مذهبی انجام میدهد که به گفته بسام باربندی، دیپلمات سابق: «عجیبوغریب است چون رامی به یک خانواده مذهبی و یا نزدیک به مذهب تعلق ندارد. حتی اعمال و رفتار او نشان نمیدهد که او یک انسان اخلاقگرا باشد.»
او اضافه میکند: «در طی یک دوره از درگیریها در سالهای ۲۰۱۶، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، منافع رامی و حزبالله از طریق انجمن بوستان که یک ابزار بشردوستانه بود همگرا شده بود و این بوستان بهصورت همزمان ابزاری برای فراهم آوردن آموزش ایرانیها برای شبهنظامیان رامی بود.»
به همین خاطر «بعد مذهبی» سخنان اخیر رامی مخلوف را میتوان به شبهنظامیان طرفدار ایران او نسبت داد که برخی از آنها شیعه شدهاند. بارابندی میگوید: «بخشی از سخنرانی در محله علویان در ساحل کارگردانی شده است.» علویان مردمانی هستند که به گفته باربندی، مخلوف تمایل دارد نشان دهند که در وضعیت دشواری قرار دارند.
بهرغم این، به نظر میرسد که روابط بین رامی مخلوف و حزبالله لبنان (بهعنوان بازوی ایران در منطقه) فراتر از این است. کشفیات انجامشده توسط مصر و مقامات عربستان سعودی گواه بر مقادیر عظیمی از قاچاق مواد مخدر از راه سوریه در طی ده روز گذشته و یک محموله کشفشده در یک حملونقل تجاری به کارخانههای رامی مخلوف است.
برابندی میگوید: «حزبالله بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر در خاورمیانه است. این نشان میدهد که رابطه رامی و حزبالله عمیق است. ایدئولوژیک نیست اما براساس شرایط متقابل منافع مالی و تخریب دشمنان آنان استوار است. با توجه به این واقعیت که عربستان سعودی و مصر دشمنان محور مقاومت هستند. این یک سیاست پایدار ایران است.»
مطالب مرتبط:
چرا بشار اسد محبوب فاشیستهای امریکا و اروپا است؟
مصاحبه اختصاصی ایرانوایر با قربانیان جنایتکار سوریهای زندانی در آلمان
روایت کودکسربازان لشکر فاطمیون از جنگ در سوریه؛ شانس آوردیم نمردیم
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر