دانیال دایان – هرات
شنبه ۱۳ اردیبهشت، رسانههای افغانستانی خبر دادند که بیش از ۵۰ مهاجر افغانستانی توسط نیروهای مرزبانی ایران دستگیر شدند، مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و به رودخانه «هریرود» انداخته شدند. گفته میشود بین ۵ تا ۲۳ تن از این مهاجران غرق یا ناپدید شدهاند. اگرچه ایران اتهام غرق کردن مهاجران را تکذیب کرده است، اما وزارت خارجه افغانستان خواهان تحقیقات همهجانبه شده است. درعینحال، همسفران و خانوادههای کشتهشدهها میگویند که این واقعه عمدی صورت گرفته است.
بنا به اطلاعات «ایرانوایر» روز جمعه ۱۲ اردیبهشت بود که این ۵۰ مسافر از مسیر غیرقانونی استان «هرات» در غرب افغانستان وارد ایران شدند اما مرزبانان ایرانی آنها را بازداشت کردند. بازماندههای این سفر ناتمام میگویند که مرزبانها در منطقه موسوم به «دهانه ذوالفقار» در نزدیکی شهرستان «گلران» استان «هرات» آنها را مجبور کردند که خود را به داخل رودخانه «هریرود» پرتاب کنند.
«شاهولی طاهری»، یکی از مسافران این واقعه است که میگوید برای یافتن کار راهی ایران شده بود. او اجساد دو نفر از مهاجران را که از دوستانش بودند، به سردخانه بیمارستان مرکزی هرات منتقل کرده است. «شاهولی» هنوز در شوک این سفر و از دست دادن همسفرانش است اما در گفتوگو با «ایرانوایر» روایت این واقعه را شرح داده است. به گفته او مرزبانان ایران، این گروه از مهاجران را با شلیک هوایی متوقف ساخته و بازداشت کردند و سپس آنها را مجبور کردند که خود را به داخل رودخانه «هریرود» بیندازند.
او در روایت ماوقع ادامه میدهد: «یک یا دو ساعت داخل خاک ایران بودیم که مرزبانان ایرانی ما را گرفتند. یک شب آنجا [بازداشتگاه] بودیم و فردای آن روز، ساعت ۲ بعدازظهر با دریافت کرایه خودرو گفتند ما را رد مرز [بازگرداندن از مرز] میکنند. مجموعا ۵۷ نفر از شهرهای مختلف افغانستان بودیم. ما را جایی بردند که آب زیاد بود [رودخانه هریرود] و ما را به داخل رودخانه انداختند که بمیریم و دیگر [ایران] نیاییم. از پریدن به داخل رودخانه ممانعت کردم که دو گلوله شلیک کردند تا بترسم. ۲۳ نفر از ما را آب برد، غرق یا گم شدند. بقیه که شنا بلد بودند، خود را نجات دادند.»
«شاهولی» میگوید که مرزبانان مدام میگفتند که اگر مهاجران غیرقانونی نیایند، آنها ناچار به مرزبانی نخواهند بود: «میگفتند ما مردم ایران اذیت میشویم که مهاجران افغانستانی میآیند و ما به خاطر شما پاسگاه زدهایم. مدام فریاد میزدند که وارد کشور ما نشوید تا پاسگاه نزنیم و میپرسیدند چرا در کنار رودخانه پاسگاه ندارید.»
او درحالیکه بغض گلویش را میفشرد روایت کرد که چطور مهاجران افغانستانی با «گریه و التماس» از ماموران میخواستند که آنها را مجبور به پریدن در رودخانه نکنند: «مردم گریه و دادوبیداد و التماس میکردند. انگار این مرزبانها اصلا مسلمان نبودند. پاهایش را میبوسیدند اما ماموران با تفنگ به آنها میزدند و شلیک هوایی میکردند. یکی از مامورها به من گفت آنها غرق شدند، تو هم غرق شو. ماموران انگار لذت میبردند؛ افغانستانیها را آب میبرد و آنها میخندیدند.»
«عارف جلالی»، سرپزشک بیمارستان مرکزی استان هرات در گفتوگو با «ایرانوایر» تایید کرد که روز ۱۳ اردیبهشت، اجساد پنج تن از این مهاجران افغانستانی به سردخانه این بیمارستان منتقل شده است.
درعینحال، شماری از بستگان این افراد برای گرفتن اجساد عزیزان خود با چشمانی اشکبار به بیمارستان مرکزی هرات مراجعه کردهاند.
«محمد آصف»، یکی از آنها است که برادر و بچه ماماش [پسر دایی] در آب غرق شدهاند. او به «ایرانوایر» گفت که مرزبانان ایرانی مهاجران افغانستانی را زیاد لت و کوب [ضرب و شتم] کردهاند و حتی «سرهای برخی از افغانستانیها نیز شکسته شده است.»
او میگوید: «برادر و بچه ماما [پسر دایی] من از دهانه ذوالفقار، به ایران میرفتند. مرزبانان ایرانی به جای بردن آنها به اردوگاه، اعضای خانواده ما را به آب انداختهاند. خواست ما این است که یک هیات حکومت افغانستان تحقیق کند که چرا آنها [ایرانیها] آدم کشتهاند؟ اینها [مهاجرین افغانستانی] نه مواد مخدر برده بودند و نه آدم کشته بودند ولی آنها را کشتند. آیا این کار انسانی است؟ پس حقوقبشر چه شد؟»
داماد «مولوی محمد» نیز در میان غرقشدگان است. او از حکومت افغانستان گلایهمند است که اجازه میدهد چنین رفتاری با شهروندان افغانستانی صورت بگیرد: «این نامردان [مرزبانان ایرانی] اینها [مهاجرین افغانستانی] را میگرفتند و به اردوگاه میبردند، لتوکوب [ضرب و شتم] میکردند و بچههای مردم را زخمی میکردند، دستوپاهای آنها را هم میشکستند اما به مردم افغانستان تحویل میدادند، نه اینکه آنها را به دریا [رودخانه] غرق کنند.»
«غلام یحیی» هم برای دریافت جسد برادرش به بیمارستان مرکزی هرات مراجعه کرده است. او خطاب به جمهوری اسلامی میگوید: «اگر [مرزبانان] مهاجران را میگیرند باید رد مرز کنند، نه آنکه به داخل آب بیندازند و خفه کنند.»
این واقعه، با موجی از انتقاد اعضای شورای ولایتی هرات نیز مواجه شده است.
«محمد سردار بهادری» عضو این شورا در گفتوگو با «ایرانوایر» میگوید که ایران نباید روی مهاجران افغانستانی شلیک کند؛ چراکه آنان بهخاطر وضعیت بد اقتصادی خانوادههای خود، برای پیدا کار کردن به ایران میروند: «مردم افغانستان این توقع را از کشور ایران ندارند که روی کسانی که از جبر و فقر برای کارگری به ایران میروند، شلیک کنند.»
حالا، مقامها در استان هرات میگویند که ادعاها مبنی بر غرق شدن شهروندان افغانستانی از سوی مرزبانان ایرانی را بررسی میکنند.
«جیلانی فرهاد»، سخنگوی استانداری هرات به «ایرانوایر» میگوید: «براساس هدایت والی [استاندار] هرات و ادعاها، این رویداد به گونه همهجانبه بررسی میشود و طبیعتا از مجراهای دیپلماتیک نیز این ادعاها پیگیری میشود.»
این در حالی است که کنسولگری جمهوری اسلامی در هرات با انتشار اعلامیهای، ادعاهای مطرح شد در مورد دستگیری شهروندان افغانستانی را در منطقهی موسوم به «دهانه ذوالفقار» تکذیب کرده است.
«محمد حنیف اتمر»، سرپرست وزارت خارجه افغانستان برای بررسی چگونگی کشته شدن مهاجران افغانستانی در مرز با ایران، هیات حقیقتیاب تعیین کرده و خواستار تحقیق همهجانبهی این موضوع شده است.
«گران هیواد»، سخنگوی وزارت خارجه نیز تاکید کرده است: «آقای اتمر هیاتی را تحت رهبری معین سیاسی وزارت خارجه موظف کرده است تا این حادثه را به شکل همهجانبه تحقیق و بررسی کند تا در پرتو حقایق موجود تصامیم لازم اتخاذ شود.»
ایران پس از پاکستان میزبان بیشترین شمار مهاجران افغانستانی در سطح جهان است. بیشتر افغانستانیها از مسیر قاچاقی به ایران سفر میکنند و در برخی مواقع آنها در این مسیر جان خود را از دست میدهند. روایتهای بسیاری از مهاجران افغانستانی وجود دارد که حاکی برخوردهای خشونتبار از سوی ماموران مرزی یا بازداشتگاهها است. درعینحال، با بالا رفتن میزان فقر و بیکاری در افغانستان، گروههای بیشتری از جامعه این کشور میخواهند برای تامین معیشت و آیندهای بهتر، افغانستان را ترک کنند.
شیوع ویروس کرونا در ایران باعث بازگشت بیش از ۱۳۰ هزار مهاجر افغانستانی شده است اما به نظر میرسد با گذشت چندین ماه از آغاز این اپیدمی و دستور دولت جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم درمان رایگان مهاجران، دوباره مسیر قاچاق میان دو کشور رونق گرفته است. آنهم با قدم گذاشتن در مسیری که زنده ماندن در آن، به شانس آنها برمیگردد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر