دقیقا یک هفته پیش رییس دیوان محاسبات خلاصه گزارش تفریغ بودجه ۱۳۹۷ را در صحن مجلس قرائت کرد. اطلاعات زیادی، فراتر از بودجه سال ۱۳۹۷ در این گزارش جنجالی وجود داشت که نشان از ابعاد بزرگ و گسترده فساد در دولت داشت. این گزارش البته برای ترسیم نقشه فساد سازمان‌یافته در ایران کافی نیست چراکه در آن اشاره‌ای به فساد جاری در نیروهای مسلح، سپاه و نهادهای اقتصادی و سیاسی زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای نشده است، اما به‌هرحال یک سند رسمی است که دست‌کم گوشه پرده فساد و تخلف سازمان‌یافته را در ایران بالا می‌زند.
از فساد ارزی گرفته تا حیف‌ومیل دارایی‌های ملی تحت‌عنوان خصوصی‌سازی، تخلف در نظام دخل‌وخرج یارانه‌ها و زدوبند پیمانکاران با دولت و خسارتی که دستگاه‌های دولتی به منابع طبیعی وارد کرده و از پرداخت جریمه سرباز زده‌اند. این‌ها سوژه‌های گزارش‌هایی بوده‌اند که در روزهای گذشته در ایران‌وایر منتشر شده‌اند. این بار نوبت دخانیات و عوارض سیگار است.
رد پای فساد در جای خالی
این بار برخلاف سایر بخش‌های گزارش باید رد پای فساد را در جای خالی پیدا کرد. در همه جای گزارش صحبت از اعداد و ارقام میلیاردی و پول‌های هنگفتی است که یا به خزانه واریز نشده یا در زدوبند میان نهادها و افراد مختلف بالا کشیده شده‌اند؛ اما در مورد خاص سیگار، هیچ عدد و رقمی درباره حجم اختلاف حساب ذکر نشده و صرفا این جمله گفته شده «عوارض مربوطه دقیق و صحیح وصول نمی‌شود.»
در صفحه شانزدهم گزارش جدولی منتشرشده که نشان می‌دهد تعداد فروش انواع سیگار وارداتی و داخلی چقدر و عوارض هرکدام چقدر است.
حدود دوسوم سیگارهای قانونی محصولاتی‌اند که در داخل تولید و با نشان خارجی وارد می‌شوند. از ۴۸ میلیارد نخ سیگارفروشی در سال ۱۳۹۷، حدود ۳۰ میلیارد نخ از این نوع است که به ازای هرکدام باید ۲۵ تومان عوارض پرداخت شود. یک حساب‌وکتاب ساده نشان می‌دهد که دولت از محل فروش سیگارهای تولید داخل با نشان خارجی، باید ۷۵۰ میلیارد تومان درآمد داشته باشد.
یک‌سوم باقی‌مانده عمدتا سیگارهای داخلی‌اند که با نشان داخلی هم به فروش می‌رسند. چیزی حدود ۱۸ میلیارد نخ که عوارض هرکدام ۷۵ ریال تعیین شده است. به عبارتی ۱۳۵ میلیارد تومان هم سهم عوارض سیگار داخلی می‌شود.
با این حساب درآمد دولت از عوارض سیگار در سال ۱۳۹۷ باید چیزی حدود ۸۸۰ میلیارد تومان باشد. این عوارض موقع فروش از خریدار گرفته شده و طبق بند م تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۹۷ باید به حساب خزانه واریز می‌شد.
در گزارش دیوان محاسبات گفته نشده به جای ۸۸۰ میلیارد تومان چقدر درآمد به این منظور به حساب خزانه واریز شده و چه کسانی عوارض سیگار داخلی و خارجی را جابجا کرده‌اند.
بنابراین حجم تخلف معلوم نیست، اما معلوم است که گروهی با جابجا کردن ردیف‌های عوارض احتمالا میلیاردها تومان پول به جیب زده‌اند. پول این عوارض از مصرف‌کنندگان گرفته شده، اما «دقیق و صحیح» به خزانه واریز نشده است.
اما چرا حجم تخلف سیگار در گزارش دیوان محاسبات مشخص نیست؟
احتمالا این بار هم و پای «مافیای سیگار» در میان است؛ مافیایی پیچیده که دایره نفوذ و قدرتش در حدی است که می‌تواند رد پای خود را از گزارش «افشاگرانه» دیوان محاسبات پاک کند. گزارشی که در آن فهرستی از تخلفات هزاران میلیاردی دولت فاش شده اما وقتی پای حسابرسی از «عوارض سیگار» رسیده ناگهان اعداد و ارقام از گزارش حذف شده‌اند.
«مافیای سیگار» واژه‌ای آشنا برای کسانی است که مناسبات تولید و واردات و قاچاق سیگار را در ایران پیگیری می‌کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که افراد و گروه‌های بانفوذ زیادی در این تجارت غیرقانونی دست دارند. یک گزارش تحقیقی ایران‌وایر در سال ۱۳۹۳ نشان می‌دهد که در ماجرای صدور مجوز واردات سیگار مارلبرو چه نهادها شخصیت‌های سیاسی و نظامی در ایران دخالت داشته‌اند. از سازمان تبلیغات و بنیاد شهید گرفته تا «محسن رضایی»، فرمانده پیشین سپاه و دبیر کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام گرفته و «محمدرضا نعمت‌زاده»، وزیر پیشین صنعت و معدن در دولت نخست روحانی.
در سال‌های اخیر هم بحث استفاده از ارز دولتی برای واردات کاغذ سیگار یا مقاومت مافیای دخانیات با پرداخت مالیات خبرساز شده بود؛ اما معمولا اطلاعات دقیق و مستندی از حجم فعالیت این مافیا در دست نیست.
مافیای ۸ هزار میلیارد تومانی؟
براساس گزارش‌های پراکنده حجم مصرف سیگار در ایران سالانه بین ۵۵ تا ۶۰ میلیارد نخ است. طبق گزارش دیوان محاسبات ۴۸ میلیارد نخ آن به‌صورت قانونی در بازار به فروش می‌رسد. با این حساب حجم قاچاق سیگار بین ۷ تا ۱۲ میلیارد نخ سیگار در سال است، یعنی حجم سیگار قاچاق بین ۱۲ تا ۲۰ درصد کل سیگارهای مصرفی است.
براساس گزارشی که خبرگزاری ایسنا در خرداد ۲۳۹۷ منتشر کرده قیمت هر نخ سیگار قاچاق در بازار بین ۲۵۰ تا ۱۱۵۰ تومان در نوسان است. اگر این نرخ را تا پایان سال ۱۳۹۷ ثابت فرض کنیم و میانه این دو عدد را ۷۰۰ تومان در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که گردش مالی سیگار قاچاق در سال ۱۳۹۷ حداقل بین ۴۹۰۰ تا ۸۴۰۰ میلیارد تومان بوده است. با این حساب مافیای سیگار را باید مافیای قدرتمندی بدانیم که گردش مالی آن تا دو سال پیش به ۸ هزار میلیارد تومان در سال بوده است.
طبیعتا چنین مافیایی بدون همراهی و هم‌دستی افراد و گروه‌های پرنفوذ سیاسی و نظامی امکان فعالیت در این مقیاس را ندارد. همراهی این نهادها هم قدرت اثرگذاری سیاسی این مافیای ۸ هزار میلیاردی را به‌اندازه‌ای بالا می‌برد که بتواند قوانین را به نفع خود مصادره کند و موانع ارزی و مالیاتی را از سر راه بردارد.
قاعدتا کم کردن شر مزاحمت‌هایی مانند گزارش تفریغ بودجه برای مافیایی که در دل دستگاه‌های امنیتی، نظامی و سیاسی تشکیل شده کار سختی نیست. احتمالا تلفن یک مقام عالی‌رتبه نظامی و سیاسی کافی است تا ردپای مافیای سیگار از گزارش رسمی دیوان محاسبات پاک شود. آن‌هم گزارشی که آن‌قدر اعداد و ارقام بزرگ در آن هست که کسی متوجه جای خالی صفحه شانزدهم نمی‌شود.
مطالب مرتبط:
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان خسارت به منابع طبیعی
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ زدوبند دولت و پیمانکاران
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ چاه ویل یارانه‌ها
تفریغ بودجه ۱۳۹۷؛ چه کسانی دلارهای دولتی را بالا کشیده‌اند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر