«سازمان بینالمللی مهاجرات» میگوید در هفته اخیر دستکم ۱۹هزار و ۵۶۲ مهاجر که غیرقانونی به ایران رفته بودند، به افغانستان بازگشتهاند. دلیل بازگشت آنها، شیوع ویروس «کرونا» در ایران و بالا رفتن شمار مرگ و میر شهروندان این کشور بوده است.
در پی نگرانی افغانستان برای انتقال این ویروس به داخل کشور، بسیاری از شهروندان این کشور که میخواستند قاچاقی به ایران بروند، از این اقدام منصرف شدهاند. آنها در این شرایط، سفر به ایران را «قمار» با جان خود میدانند.
«ضیاالدین» جوانی ۲۵ ساله است که مثل بسیاری از شهروندان افغانستان، برای فرار از فقر، تصمیم داشت غیرقانونی خود را به ایران برساند، مشغول به کار شود و درآمدی کسب کند. او از شهری دورافتاده به «کابل» آمد تا به شهر مرزی «نیمروز» برود و با پیدا کردن قاچاقبر، راهی ایران شود. به کابل رسیده بود که خبر شیوع ویروس کرونا در ایران جهانی شد و او را از ادامه سفر منصرف کرد.
این جوان که حالا زندگی توام با مشکلات سخت معیشتی و اقتصادی را در افغانستان به سفر به ایران ترجیح داده، تنها چهار ماه میشود که برای دیدار خانوادهاش از ایران به افغانستان بازگشته است: «در افغانستان مشکلات زیاد است. کار و امنیت نیست. طالبان افغانستان را از بین برده است. اگر برای کار به ایران نرویم، در افغانستان چیزی برای خوردن نداریم. مردم از روی خوشی و شوق به ایران نمیروند. آنها به ناچار برای کار و کسب درآمد به آن جا میروند. حالا اما با آمدن کرونا، مردم از این به بعد نمیتوانند به ایران هم بروند.»
ضیاالدین سرپرست خانوادهای هشت نفره است. او به شدت نگران است که اگر وضعیت بهداشت و سلامت در پی شیوع ویروس کرونا در ایران بهبود پیدا نکند و شرایط افغانستان هم به همین شکل ادامه داشته باشد، پیدا کردن یک لقمه نان برای بسیاری مثل او مانند «عبور از هفتخان رستم» خواهد بود.
او پیش از این با کارگری در ایران، معیشت خانوادهاش را تامین میکرد. اگرچه در دو سال اخیر با کاهش نرخ ارز ایران، وضعیت کارگران هم سختتر شده بود اما ضیاالدین باز هم میتوانست خانوادهاش را راضی نگه دارد.
به باور این جوان، ایران هیچ اهمیتی به مهاجران افغانستانی نمیدهد: «اگر به ایران بروم و به کرونا مبتلا شوم، ممکن است تلف شوم [بمیرم] و چون نه پول دارو و بیمارستان دارم و نه دولت ایران توجهی به مهاجران نشان میدهد، بهتر است صبر کنم بلکه در کابل کاری پیدا کردم. اگر اینجا هم کاری پیدا نشد، به ولایت [شهر] خود میروم.»
«محمدصابر» شهروند دیگری از افغانستان است که او هم از سفر به ایران منصرف شده است. ۳۲ سال دارد و از شهری شمالی در افغانستان برای سفر قاچاقی به ایران، به کابل آمده است. او مسوولیت خانوادهای ۱۰ نفره را برعهده دارد و تنها سرپرست نانآور آنها است. دو پسر ۹ و هفت ساله دارد که به مدرسه میروند. این جوان در کنار سرپرستی خانواده خودش، خانواده برادرش را هم برعهده دارد که دو سال پیش کشته شد. برادر او در ارتش افغانستان خدمت میکرد.
وقتی محمد صابر خانوادهاش را به قصد سفر قاچاقی به ایران ترک کرد، خبری از شیوع ویروس کرونا در ایران نداشت. پولی هم نداشت که پاسپورت و ویزا تهیه کند. برای همین سفر غیرقانونی برایش کمخرجترین گزینه بود. چرا که قاچاقبران پس از رساندن مسافران به مقصد، هزینه را دریافت میکنند. او در صدد بود هزینه این سفر را از طریق دوستانش در ایران تهیه کند.
اما در کابل، پایتخت افغانستان حرف و حدیثها درباره شیوع ویروس کرونا و فعالیت رسانهها باعث شد که او متوجه شود چه خطری میتواند تهدیدش کند: «به خاطر شیوع ویروس کرونا، ایران حتما محافظت از مرزهای خود را بیشتر میکند. هم به خاطر تدابیر شدید ایران، رد شدن از مرز سخت است و هم اگر پلیس مرزی در داخل خاک ایران دستگیرمان کند، آزار میدهد. ایران همیشه افغانستانیها را مقصر میداند. حتی شنیدهام که ایران گفته است کرونا را افغانستانیها به ایران آوردهاند.»
اخیرا عکسهایی از «شبکه خبر» صداوسیما جمهوری اسلامی ایران با زیرنویس «افراد مبتلا به کرونا در قم از پاکستان، افغانستان و چین وارد کشور شده بودند»، در صفحههای اجتماعی دست به دست میشود که با انتقاد شهروندان افغانستان همراه شده است؛ به ویژه که اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در افغانستان، یک هفته پس از آن منتشر شد که رسانههای ایران خبر دادند این ویروس وارد قم شده است. اولین مورد در افغانستان هم فردی بود که از ایران به این کشور رفته بود.
بسیاری بر این باورند که خبرهای غیرواقعی این چنینی از سوی رسانههای جمهوری اسلامی باعث تشدید نگاه تبعیضآمیز میان شهروندان ایران نسبت به مهاجران افغانستانی خواهد شد و شرایط زندگی را برای آنها در ایران سختتر از قبل خواهد کرد.
محمد صابر هم این مسایل را در مسافرخانهای در کابل شنیده و مصممتر شده است که به ایران سفر نکند.
مرز «اسلامقلعه» در شهر «هرات» تنها برای یک روز مسدود شد؛ مرزی که یکی از محلهای پر عبور و مرور زمینی مسیر افغانستان به ایران است. اما این مسیر بعد از ۲۴ ساعت باز شد.
«شبنم سلطانزاده»، یکی از مسافران افغانستان به ایران بود. او میخواست به همراه خانوادهاش برای شرکت در مراسم ازدواج پسرعمویش به ایران سفر کند اما پس از شیوع ویروس کرونا در ایران، آنها نیز از این مسافرت منصرف شدند. قرار بود مراسم ازدواج پسر عموی شبنم در شهر قم برگزار شود و برخی دیگر از اعضای خانواده او هم از کشور اتریش به ایران بروند. اما حالا ممکن است این مراسم نیز به خاطر شیوع ویروس، لغو شود.
شبنم میگوید: «یک هفته طول کشید تا شخصی را پیدا کنیم که برای ما ویزای زمینی تهیه کند. هر ویزا را به مبلغ ۱۸هزار افغانی تهیه کردیم. اما حالا به خاطر ویروس کرونا، از رفتن منصرف شدهایم. بقیه اعضای خانواده ما که در کشورهای اروپایی زندگی میکنند هم از شرکت در این مراسم به همین دلیل منصرف شدهاند. حتی خانواده داماد که از اتریش به ایران آمده، در آنجا گیر کردهاند.»
در کنار افرادی که از سفر قانونی و غیرقانونی به ایران منصرف شدهاند، حالا نگرانی از بازگشت بسیاری از شهروندان افغانستان به کشور خود هم افزایش پیدا کرده است که مبادا آنها ناقل این ویروس باشند. مرزها باز هستند و رفت و آمد به ایران ادامه دارد. ایران هم همچنان مثل گذشته، بسیاری از مهاجران افغانستانی را از کشور اخراج میکند. به نظر میرسد ابتلا به ویروس کرونا در میان شهروندان افغانستان نیز در آیندهای نه چندان دور، افزایش بیابد.
شما هم میتوانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کردهاند و یا مرتکب خلاف شدهاند شکایت دارید، لطفاً شکایتهای خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com
مطالب مرتبط
احتمال پیشی گرفتن آمار مبتلایان به کرونا در افغانستان از ایران
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر