کسبه جمعه بازار پاساژ «پروانه» با انتشار اطلاعیه‌ای، از تعطیلی این بازار در روز جمعه نهم اسفند به دلیل اقدامات پیش‌گیرانه شیوع ویروس «کرونا» در ایران خبر دادند. پارکینگ طبقاتی پاساژ پروانه سال‌ها است که هر جمعه میزبان فروشندگان صنایع دستی، وسایل قدیمی و حتی پوشاک و... است و مشتریان زیادی هم دارد.
اطلاعیه عدم برگزاری جمعه‌بازار به علت انتشار گسترده ویروس کرونا با توجه به جمعیتی که هر جمعه راهی این پاساژ می‌شوند، در شرایط فعلی طبیعی است. اما مشتریان قدیمی پارکینگ پروانه می‌دانند که حتی اگر موضوع شیوع کرونا هم نباشد، این جمعه بازار به زودی تعطیل می‌شود. چرا که ماجرای تعطیلی جمعه بازار چند هفته پیش از شیوع کرونا از سوی مقامات شهری تهران مطرح شده بود.
***
خیابان «جمهوری»، بین چهار راه «استانبول» و «لاله‌زار»، پارکینگ طبقاتی پروانه. این آدرس برای شهروندان تهرانی آشنا است و می‌شود آن را بخشی از خاطره جمعی آنها دانست.
جمعه بازار پروانه در طول این سال‌ها به محل فروش انواع دست ساخته‌های کارآفرینانی تبدیل شده که علی‌رغم تولیدات با کیفیت، نه امکان دریافت وام طرح‌های زود بازده را در دولت‌ها داشته‌‍اند و نه امکان تامین هزینه یک مغازه برای فروش محصولات خود. با این همه، خریداران مشتاق تولیدات صنایع دستی و کارآفرینان کوچک هر جمعه برای خرید و فروش به این محل مراجعه می‌کردند؛ بازاری که حتی روز جمعه دوم اسفند هم علی‌رغم برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبر شیوع ویروس کرونا، از رونق نیفتاد.
حالا اما چند هفته‌ای است که غرفه‌داران و مشتریان با خبر تعطیلی محل کسب‌شان روبه‌رو شده‌اند؛ خبرهایی که از تعطیلی به‌دلیل واگذاری این محل به «بنیاد مستضعفان» و «فقدان ایمنی در محل پارکینگ» متغیر است.
شهردار منطقه ۱۲ در مورد تعطیلی جمعه بازار در پاساژ پروانه به «ایسنا» گفته است: «این پاساژ و پارکینگ نیازمند مقاوم‌سازی هستند و کسبه روز بازار به مکان دیگر منتقل می‌شوند.»
به گفته «علی‌محمد سعادتی»، پاساژ پروانه از نظر سازه، ایمنی لازم را دارا نیست و در مقابل حریق ناایمن است: «هر لحظه امکان بروز حادثه در این پاساژ وجود دارد. قرارداد بهره‌بردار با شهرداری تهران به پایان رسیده است و ما مزایده‌ای برای این پاساژ و پارکینگ آن برگزار نخواهیم کرد. اما برای کسبه جمعه بازار در حال بررسی چند مکان هستیم.»
«حامد»، یکی از غرفه‌داران جمعه بازار که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: «بحث واگذاری از سه ماه پیش به پیمان‌کار اعلام شده است. اما او دو جمعه پیش به ما اعلام کرد. تعدادی از نمایندگان غرفه‌ها هم به شهرداری مراجعه کردند. شهرداری به آنها گفته بود ما جای دیگری را برایتان در نظر داریم ولی هیچ یک از غرفه داران قبول نکردند.»
سوی دیگر ماجرا اما اعلام عدم ایمنی این محل برای برگزاری اجتماع بزرگ غرفه‌دارانی است که رسانه‌های داخلی آنها را چهار هزار نفر اعلام کردند ولی حامد تعداد غرفه‌داران را حدود هزار و ۲۰۰ نفر می‌داند. او می‌گوید: «موضوع ایمن نبودن پارکینگ پروانه بعد از بازدید دکتر اعطا همراه با خانم افتخاری، اعضای شورای شهر از محل جمعه بازار مطرح شد.»
روز جمعه ۲۵ بهمن، جمعی از اعضای شورای شهر تهران و مدیران شهرداری با غرفه‌داران و کسبه وارد مذاکره شدند. اما به گفته معترضان، این اتفاق مانع از رفع نگرانی‌های آنها نشده است. حامد با اعلام این که غرفه‌دارها همه دارای کپسول آتش‌نشانی بوده و نکات ایمنی را رعایت می‌کنند، می‌گوید: «آنها بحث خروج را اعلام کردند و نمایندگان گفتند رمپ‌ها برای خروج مردم مشکلی ندارند. ولی آنها فیلمی را نشان دادند از ورودی اول جنوبی به اول شمالی و ورودی رمپ اول شمالی به دوم جنوبی که ازدحام غرفه‌ها امکان خروج به مردم را نمی‌دهد. گفتند به این خاطر ما باید ایمن‌سازی را خودمان مدیریت کنیم.»
«علی اعطا»، عضو شورای شهر تهران بعد از بازدیدی که روز ۲۵ بهمن‌ماه از محل جمعه بازار داشته، در یادداشتی به این ماجرا پرداخته است. او دو مساله هم‌زمان ایمن‌سازی پارکینگ و واگذاری آن به بنیاد مستضعفان را برای تامین پارکینگ ساختمان جدید «پلاسکو» مطرح کرده و نوشته است: «شهرداری قصد دارد این پارکینگ را که در تملک دارد، ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی کند. بنابراین، ناگزیر از تعطیلی پارکینگ برای مدتی چندماهه خواهد بود. در همان حوالی و در ضلع شمالی خیابان جمهوری، ساختمان جدید پلاسکو در حال احداث است. مصوبه شورای‌عالی شهرسازی معماری ایران می‌گوید ساختمان جدید نیازمند تعداد مشخصی پارکینگ است. اما متأسفانه با وجود این که در سمت شرقی زمین پلاسکو جدید، امکان تامین پارکینگ فراهم است، از آن سر باز زده‌اند. گویا شهرداری در توافقی با بنیاد که مالک پلاسکو است، تصمیم گرفته است که بنیاد، پارکینگ قدیمی پروانه را ایمن‌سازی کند و شهرداری نیز به‌عنوان مالک این پارکینگ، آن را در اختیار پلاسکو قرار دهد تا بخشی از نیاز این ساختمان بلند به پارکینگ تامین شود.»
علی اعطا در این یادداشت تاکید کرده امکان تامین پارکینگ در سمت شرقی زمین ساختمان پلاسکو فراهم است. ولی گویا توافق پشت پرده بنیاد با شهرداری، موارد دیگری را مدنظر داشته که این عضو شوای شهر نتوانسته است در مورد آنها توضیحی ارایه کند.
در اخبار منتشر شده پیرامون جمعه بازار، کسبه کارآفرین غرفه‌دار تحت عنوان «دست‌فروش» معرفی شده‌اند. حامد با انتقاد از این نگاه به کسبه این بازار، ۸۰ درصد آنها را صاحب کارگاه‌های تولیدی کوچک معرفی می کند و می‌گوید: «نه این که در جمعه بازار، دست‌فروشان حضور ندارند اما با احترام به آن ۲۰ درصد دست‌فروش عزیز و زحمت‌کش، باید اعلام کنم غرفه‌داران همه کارآفرین هستند. مدیران برای کم کردن بار مسوولیت خودشان، از واژه دست‌فروش استفاده کردند تا از بار تاثیر ماجرا بکاهند.»
غرفه‌داران جمعه بازار پروانه که برای طبقات مختلف از قبل نمایندگانی را انتخاب کرده بودند، با جدی شدن ماجرای واگذاری و ایمنی، تصمیم گرفته‌اند یک شرکت تعاونی یا اتحادیه ثبت کرده و با تشکیل آن، روند پی‌گیری امور اداری خود را جدی‌تر دنبال کنند.
«مصطفی»، یکی دیگر از افرادی که تولیدات کارگاه کوچک خود را در جمعه بازار برای فروش عرضه می‌کند، می‌گوید پیمان‌کار طرف قرارداد با شهرداری، فردی به نام «امامی» است. او در مورد قصور احتمالی امامی در موضوع ایمنی و نرخ اجاره غرفه‌ها به «ایران‌وایر» می‌گوید: «پیمان‌کار در ایمنی و نرخ کرایه‌ها مقصر نیست. مقصر شهرداری است. وقتی شهرداری مبلغ مزایده را بالا اعلام می‌کند و پیمان‌کاران هم شرکت می‌کنند، برنده مناقصه مجبور است این پول را در بیاورد. در نتیجه، ارقام کرایه‌ها بالا است و پیمان‌کار برای تامین هزینه، به برخی در رمپ‌ها و راهرو‌ها هم محل اجاره می‌دهد.»
«بهاره»، غرفه‌دار دیگری در جمعه بازار با انتقاد از مدیریتی که کوچک‌ترین هزینه‌ای برای رفاه غرفه‌داران، اعم از سرمایش و گرمایش و... انجام نداده و قبلا به فکر استحکام سازی آن جا نبوده است، می‌گوید: «چه طور یک شبه حفظ جان غرفه‌داران برای آقایان مهم شده است؟ شهرداری که یک شبه تصمیم به این کار گرفت، می‌توانست موقع امضای قرارداد با پیمان‌کار، حداقل بندی اضافه کند که یا شهرداری یا پیمان‌کار به وضعیت خود ساختمان هم رسیدگی کنند. حالا هم بی‌هیچ برنامه‌ای برای غرفه‌داران، حرف از جابه‌جایی ما می‌زنند. کجا برویم؟ در محدوده مرکزی تهران این محل بهترین موقعیت را برای دسترسی مشتریان ما که از هر نقطه شهر می‌آمدند، دارد.»
مساله ایمنی ساختمان‌های قدیمی در تهران موضوع تازه‌ای نیست؛ به ویژه که پیش‌تر دو آتش‌سوزی تلخ در همین خیابان جمهوری رخ داد، جان بسیاری را گرفت و سرمایه‌های تجار و تولیدکنندگان مستقر در دو ساختمان «آلومینیوم» و پلاسکو را نابود کرد.
بیشترین بافت فرسوده و ساختمان‌های ناایمن در بافت تاریخی و مرکزی شهر تهران، در مناطق ۱۱ و ۱۲ هستند. اکثر ساختمان‌ها و کارگاه‌های واقع در مرکز شهر تهران از نظر ایمنی وضعیت مناسبی ندارند و تعداد بسیاری از این ساختمان‌ها در محدوده خیابان جمهوری و خیابان ۱۵ خرداد قرار دارند.
این عدم ایمنی در حالی است که بودجه شهرداری برای سازمان آتش‌نشانی حتی کفاف تامین امکانات و خودروهای آتش‌نشانی برای شهر تهران را نمی‌دهد. این موضوع در زمان فاجعه پلاسکو به وضوح خودش را نشان داد. تجهیزات آتش‌نشانی تهران امکان پوشش طبقات هشتم به بعد را نداشتند.
«محمود قدیری»، معاون ایمنی و پیش‌گیری آتش‌نشانی شهر تهران مردادماه سال جاری در گفت‌وگویی پیرامون ساختمان‌های ناایمن تهران گفته بود: «از سال ۱۳۹۲ شناسایی ایمنی و ثبت اطلاعات ساختمان‌های تهران در دستور کار سازمان آتش‌نشانی قرار گرفت که در طول این مدت، حدود ۳۰ هزار ساختمان را بازدید و ساختمان‌های ناایمن را شناسایی و ثبت کرده‌ایم. پس از این مرحله، دستورالعمل‌های ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی برای مالکان و ذی‌نفعان این ساختمان‌ها ارسال شد. اما متاسفانه تعداد اندکی از مالکان این ساختمان‌ها برای ایمن‌سازی و پی‌گیری پرونده تمایل و رغبت نشان دادند و فقط ۴۰ تا ۵۰ نفر از مالکان پی‌گیر ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی املاک خود شدند.»
حامد در مورد ایمنی جمعه بازار به «ایران‌وایر» می‌گوید: «نمایندگان غرفه‌دارها بعد از آتش‌سوزی و فرو ریختن پلاسکو، به آتش‌نشانی قول دادند که مساله تردد و مسیر خروجی بهتر شود. اما وقتی پیمان‌کار مجبور است فضاها را اجاره بدهد، به جای بهتر شدن، بدتر شد.»
کسبه جمعه بازار برای پی‌گیری مسایل خود، در شبکه‌های اجتماعی گروهی ایجاد کرده‌اند تا با هم مشورت کنند. یکی از آنها ضمن اعتراض به رفتار شهرداری تهران، می‌گوید صدها زن و مرد سرپرست خانوار از این محل هزینه‌های زندگی خود را تأمین می‌کنند: «ابتدا شهرداری عنوان کرد که ظرف هفته‌های آینده باید این محل را تخلیه کنیم اما در پی اعتراضات ما اعلام کردند که تا عید نوروز ۹۹ می‌توانیم به عنوان مستأجر در این مکان بمانیم.»
این وعده شهرداری تهران به آنها در حالی داده شده است که شهردار منطقه ۱۲ در پاسخ به درخواست کسبه جمعه بازار که تقاضا کرده بودند بعد از ایام عید و در سال آینده این مقاوم‌سازی انجام شود، روز ۱۹ بهمن گفته بود: «قرارداد بهره‌بردار بهمن به پایان می‌رسد. کار مقاوم‌سازی با توجه به ویژگی این پاساژ باید هر چه سریع‌تر آغاز شود. باید بگویم همان اهمالی که در مورد ایمنی پاساژ پلاسکو اتفاق افتاد، نباید در مورد مابقی مراکز خرید نیز صورت گیرد و دیدید که پلاسکو سال‌های سال با وجود مشکلات ایمنی فعال بود اما یک حادثه سبب شد که این اتفاق به فاجعه ملی تبدیل شود. اگر در این بازه زمانی تا ایمن‌سازی پاساژ پروانه اتفاقی رخ دهد که ناشی از عدم ایمنی باشد، چه کسی پاسخ‌گو است.»
اما صاحبان غرفه‌ها با اعلام اهمال‌کاری شهرداری تهران در گروه خود می‌نویسند: «متأسفانه شهرداری تهران کار خود را انجام نداد. مکان امرار معاش این همه کاسب پاساژ پروانه را به بهانه مقاوم‌سازی فروخته است. حتا پیمان‌کار مکان از فروش آن ناراضی بوده و مدعی است که به وی خسارت وارد شده است.»
آنها می‌گویند: «اگر شهرداری می‌خواهد نگرانی ما برطرف شود، شفاف‌سازی کند و این محل را برای اشتغال ما باز بگذارد. تعطیلی آن نه تنها به اعتبار شهرداری تهران ضربه می‌زند بلکه خریدار پارکنیگ را هم به بی‌تفاوتی در قبال اوضاع دست‌فروشان متهم می‌کند.»
کسبه جمعه بازار می‌گویند روز دوم اسفند خیلی از مشتریان‌شان با نگرانی، تلفن کاسبان را می‌گرفتند و از آدرس احتمالی محل جدید می‌پرسیدند: «ما در جواب‌شان فقط می‌گفتیم خیابان جمهوری، بین چهار راه استانبول و لاله‌زار، پارکینگ طبقاتی پروانه.»
با این حال، این جمعه آنها به خاطر شیوع گسترده ویروس کرونا حضور ندارند اما بعید نیست بعد از مهار فاجعه کرونا هم دیگر جمعه بازاری شکل نگیرد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر