زیبا اخلاقی، شهروند خبرنگار، کرج
سال ۱۳۵۰، «سهراب سپهری»، شاعر نو گرای ایران که از هواداران تیم «عقاب» بود، نامه‌ای به «کیهان ورزشی» نوشت و در ۱۳ فراز این نامه، به مشکلاتی که در بخش‌های مختلف فوتبال ایران می‌دید، اشاره کرد.
نکته جالب بازخوانی نامه سهراب سپهری، مصائب و معضلاتی است که برخی از آن‌ها کماکان بعد از نزدیک به ۵۰ سال، هم‌چنان در فوتبال ما وجود دارند.
سپهری در یک فراز این نامه، نوسانات پی در پی قیمت بلیت جایگاه در روزهای مختلف را نقد می‌کند و در فرازی دیگر، نحوه تهیه بلیت را مورد انتقاد قرار می‌دهد.
اما مساله بلیت فروشی در فوتبال ایران از بعد از انقلاب اسلامی هم‌چنان پا برجا مانده است و تقریبا هیچ دو مسابقه فوتبالی به صورت مشابه و بدون اشکال در بلیت فروشی انجام نمی‌شود.
بروز معضلات بلیت فروشی در روزهای پر تماشاگر فوتبال و خالی ماندن سکوهای ورزشگاه آزادی در بازی‌هایی مثل دربی که تعداد متقاضیان حضور در ورزشگاه به مراتب بیشتر از ظرفیت آن است، بخشی از پازل بزرگ‌تری است که از سال‌ها قبل تکه تکه برای چنین روزهایی کنار هم چیده شده‌اند.
حکومت ایران که روی کار آمدن خود را مدیون شعار دادن‌ها و تجمعات و تظاهرات خیابانی است، در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی با دست زدن به اقدامات آشکار و پنهان، می‌کوشد مانع از تجمعات افراد و سردادن شعار در مکان‌های مختلف و به بهانه‌های مختلف شود.
ورزشگاه‌های فوتبال از جمله مکان‌هایی هستند که حکومت ایران نمی‌تواند از تجمع در آن‌ها جلوگیری کند. به همین دلیل تلاش می‌کند با بهره‌گیری از افراد و یگان‌های مختلف نظامی و امنیتی، تا جای ممکن کنترل جمعیت حاضر در ورزشگاه را به دست گیرد. این میل به تسلط و کنترل جمعیت در زمان‌هایی که برگزاری مسابقات فوتبال با نا آرامی‌ها و اعتراضات در کشور همراه می‌شود، افزایش می‌یابد.
«محسن صفایی فراهانی»، رییس سابق فدراسیون فوتبال ایران در مصاحبه‌ای که پنجم فرودین ۱۳۹۱ با وب‌سایت «تابناک» انجام داد، افشا کرد که از او خواسته بودند مسابقه فینال جام حذفی ۱۳۷۸ بین «استقلال» و «پرسپولیس»، به دلیل هم‌زمانی با اعتراضات کوی «دانشگاه تهران» لغو شود. بعد از پافشاری محسن صفایی فراهانی برای برگزاری مسابقه، درخواست جدید مقامات امنیتی این بوده است که بازی با نتیجه مساوی به پایان برسد و به هر یک از دو تیم جام اهدا شود!
دو تیم در قالب فینال جام حذفی به میدان می‌رفتند و طبق قوانین، یک تیم در پایان مسابقه می‌بایست برنده می‌شد. با توجه به این نکته، تمهید ریاست فدراسیون و مسوولان برگزاری مسابقات برای کاهش التهاب سکوها در آن مسابقه این بود که مراسم اهدای جام با تاخیر برگزار شود تا هواداران تیم بازنده (استقلال) ورزشگاه را ترک کنند و رویارویی بین هواداران دو تیم رخ ندهد.
آن‌چه حکومت ایران بعد از انقلاب اسلامی از رویارویی با جمعیت حاضر در ورزشگاه و برگزاری مسابقات فوتبال به مرور آموخت، راه و رسم برگزاری مسابقات فوتبال در ایران را به کلی عوض کرد.
اولین اقدام از سری اقدامات زنجیره‌ای و مهم در تسلط بر جمعیت حاضر در ورزشگاه، تغییر مکان برگزاری بازی‌ها از «ورزشگاه امجدیه» به «ئرزشگاه آزادی» بود.
بیست و هفتم بهمن ۱۳۶۸، در پی لغو بازی‌های روز آخر لیگ از سوی هیات فوتبال تهران، جمعیت معترض با سردادن شعار «مرگ بر جمهوری اسلامی»، از ورزشگاه امجدیه به سمت خیابان‌های اطراف سرازیر شدند.
جانمایی «مجموعه ورزشی شیرودی»(امجدیه سابق) در مرکز شهر تهران و سابقه بروز اعتراضات و احتمال همراهی جمعیت حاضر در شهر با معترضانی که از ورزشگاه خارج می‌شدند، باعث شد مکان برگزاری مسابقات فوتبال در پایتخت به طور کامل و برای همیشه به ورزشگاه آزادی منتقل شود.
ورزشگاه آزادی مکانی است خارج از شهر، محصور، با راه‌های دسترسی محدود و قابل کنترل.
بعد از جابه‌جایی مکان بازی‌ها، قطعه دیگر پازل، پیاده کردن تمهیداتی برای کنترل نتیجه بازی در موقع صلاح‌دید نهادهای امنیتی بود. در همین راستا، شورای تامین استان پیش از انجام بازی‌هایی که بیم التهاب و نارضایتی در سکوها می‌رفت، جلسات توجیهی را با عوامل دو تیم برگزار می‌کرد؛ جلساتی که گاه تا بین دو نیمه بازی در رخت‌کن نیز برای کنترل نتیجه بازی ادامه داشت.
صحنه صرف شام مشترک در هتل و اهدای گل و شیرینی از سوی بازیکنان دو تیم رقیب به یک‌دیگر، محصول تلاش‌های آشکار و پنهان نهادهای بالادستی بود که می‌کوشیدند با تکیه بر رفاقت و از بین بردن حس رقابت، مسابقات حساس مثل دربی را به لحاظ فنی سرکوب کنند تا نتیجه بازی مطابق میل آن‌ها رقم بخورد.
پازل نظام حاکم در راستای تسلط بر جمعیت حاضر در ورزشگاه، به غیر از جابه‌جایی مکان برگزاری و تلاش برای کنترل نتیجه مسابقه، دو ضلع دیگر نیز دارد؛ یک ضلع دیگر آن تغییر ناگهانی تاریخ و ساعت بازی و بلاتکلیفی و اختلال در بلیت فروشی است. نتیجه این غافل‌گیری و آشفتگی، برگزاری مسابقه با جمعیتی بسیار کمتر از ظرفیت ورزشگاه است؛ جمعیتی که به لحاظ کمی، کنترل کردن آن برای نیروهای امنیتی مشکل چندانی به وجود نمی‌آورد.
آخرین ضلع پازل کنترل جمعیت حاضر در ورزشگاه، استقرار نیروهای چند لایه امنیتی در ورزشگاه آزادی است. از خروجی غربی این ورزشگاه در اتوبان «شهید فهمیده»(آزادراه تهران-کرج) به سمت شمال که حرکت می‌کنید، قبل از ورودی اصلی ورزشگاه، پارکینگ‌ها قرار گرفته‌اند. بعد از پارکینگ‌ها، به سر در اصلی می‌رسید که ابتدای بلوار عریض و مشجری است که در انتها به استادیوم ۱۰۰هزار نفری آزادی ختم می‌شود. سمت راست این بلوار، در ضلع شمال شرقی پارکینگ‌ها، سالن بسکتبال مجموعه ورزشی آزادی قرار دارد.
این سالن در روزهای برگزاری مسابقات فوتبال، محل استقرار نیروهای سپاه «محمد رسول‌الله» است. سپاه محمد رسول‌الله در سال ۱۳۸۷، از ادغام لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله و سپاه استانی تهران بزرگ به وجود آمد و از سوی شورای امنیت ملی وظیفه کنترل امنیت پایتخت به این یگان واگذار شد.
در روزهای شلوغ و حساس پایتخت، سه ارگان از سوی شورای امنیت ملی در آن چه به گفته این نهاد، کنترل جمعیت و مقابله با اغتشاش نامیده می‌شود، ایفای نقش می‌کنند؛ در پایین‌ترین سطح، نیروی انتظامی با لباس فرم، یک سطح بالاتر، یگان ویژه نیروی انتظامی با لباس‌های فرم و تجهیزات ضد شورش و در بالاترین سطح، فرماندهی سپاه محمد رسول‌الله بدون لباس فرم.
سپاه محمد رسول‌الله متشکل از نیروی زمینی سپاه و نیروی مقاومت بسیج است. در روزهای برگزاری بازی در ورزشگاه آزادی، هر دو این نیروها حضور دارند. افراد عالی‌رتبه این نیرو در ساختمان ورزشگاه بسکتبال مستقر می‌شوند و فرماندهی نیروهای امنیتی حاضر در استادیوم را برعهده می‌گیرند.
بازوی عملیاتی فرماندهی این نیرو، افراد منتخب، با سابقه و آموزش دیده نیروی مقاومت بسیج هستند؛ افرادی که رزمایش‌های گوناگون رویارویی با معترضان در خیابان‌ها و اماکن را پشت سر گذاشته‌اند. در روزهای حساس مثل دربی، تعداد قابل توجهی بلیت از سوی فرماندهی سپاه محمد رسول‌الله طبق آمار و لیست تهیه شده از قبل، در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.
به این ترتیب، ترکیب نیروهای امنیتی حاضر در ورزشگاه در سه سطح مختلف در پست‌های سازمانی خود مستقر می‌شوند:
- نیروی انتظامی در پارکینگ، ورودی‌های مجموعه، بلوار اصلی و اطراف ورزشگاه
- یگان ویژه در راهروهای ورزشگاه، ورودی جایگاه‌ها، پله‌ها و دور زمین به عنوان حلقه حایل بین تماشاچیان و بازیکنان فوتبال
- نیروی مقاومت بسیج سپاه محمد رسول‌الله با لباس شخصی در بین جمعیت.
در نهایت با استقرار نیروهای چند لایه امنیتی در ورزشگاه، آخرین قطعه از پازل برگزاری فوتبال در روزهای مهم کامل می‌شود.
هواداران فوتبال به عنوان بخشی از جمعیت حاضر در ایران، ناملایمات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را بر نمی‌تابند. رنج مضاعف هواداران فوتبال، از بین رفتن دل‌خوشی‌ها و آرزوهای آن‌ها به خاطر سوء مدیریت‌های بی‌پایان مدیران دولتی فوتبال است. هواداران فوتبال مانند دیگر نهادهای صنفی و مدنی موجود در ایران، فرصت تجمعات را غنیمت می‌شمارند و با سر دادن شعار، اعتراض خود را به حاکمیت جمهوری اسلامی و تصمیمات آن نشان می‌دهند.
به همین دلیل است که مسابقات حساس و پر هیجان فوتبال در ایران بیشتر از آن که تابع استانداردهای ورزشی و در راستای لذت بردن از فوتبال باشند، تابع نگرانی حکومت از تجمع افراد، سر دادن شعار، بروز تظاهرات خیابانی و انتقال آن به سطح شهر هستند
مطالب مرتبط:
لغو تمامی مسابقات ورزشی ایران؛ اجتماع بیش از دو نفر جرم است
سایه اعتراضات روی سر ورزش؛ برنامه فدراسیون های ایران در دست شورای تامین امنیت
پرسپولیس باید برای نمایش امنیت در ایران بازی کند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر