دستکم ۲۰۰ پناهجو هفته پیش در مرز بین مجارستان و صربستان تجمع کردند تا بلکه اتحادیه اروپا به آنها مجوز ورود بدهد؛ آنهم در هوای سرد و طوفانی که طاقت آوردن در آن کار راحتی نیست. زنان و مردان، پیر و جوان، کودک و نوجوان که مدتها سرگردان، در انتظار مشخص شدن تکلیف زندگی خود هستند، اینبار در مرز «کلبیا» جمع شدند تا بلکه بتوانند از صربستان خارج شوند. اما پلیس این کشور، بعد از شبی که بر آنها گذشت، با ضربوشتم و شکستن وسایلشان، آنها را در چندین مرکز پناهجویی جای داد.
***
دهها کودک و بزرگ فریاد میزدند: «مرزها را باز کنید!»
برخی دیگر تابلوهایی در دست داشتند که روی آنها نوشته شده بود: «ما پناهجو هستیم، نه مجرم!» یا «ما از جنگ فرار میکنیم، نه گرسنگی.»
مرز اما به دلیل ازدحام جمعیت، بسته شده بود. تلویزیونهای ملی صربستان بعد از جمعآوری پناهجویان توسط پلیس، گزارش دادند که مرز بعد از این اقدام، دوباره باز شده است. اما گزارشی از خشونتی که علیه پناهجویان اعمال شده بود، در بسیاری از رسانهها جایی نداشت و این روایت پناهجویان با تلفنها و وسایل شکسته بود که باز هم افشاگر خشونت پلیس شد.
یکی از پناهجویان سوری در گفتوگو با رسانهها خبر داد که ماموران پلیس بسیاری از مهاجران را مورد ضرب و شتم قرار داده و وقتی صبح زود برای جمعآوری پناهجویان در مرز حاضر شده بودند، حتی به بستر خواب کودکان لگد میزدهاند: «شوهرم را با چوب دستی زدند و سوار اتوبوس کردند.»
اینبار هم جمع شدن پناهجویان در مرز، بر اساس یک فراخوان در شبکههای مجازی اتفاق افتاده بود؛ درست مثل همان اتفاقی که در آوریل ۲۰۱۹ در مرز ترکیه و یونان و همچنین یونان و مقدونیه به اسم «کاروان امید» به وقوع پیوست.
در آن زمان، شایعهای از ترکیه به راه افتاد که قرار است مرزهای این کشور به روی پناهجویان باز شوند. قرار آنها پنجم آوریل بود، در شهر «ادرنه» ترکیه. اما پلیس این کشور دستکم هزار پناهجو را پیش از رسیدن به این شهر بازداشت و روانه کمپهای دیپورت کرد.
از طرف دیگر، نزدیک به شهر «تسالونیکی» یونان، در نزدیکی مرز «مقدونیه»، هزاران پناهجو مقابل کمپ «دیاواتا» تجمع کردند تا خود را به مقدونیه برسانند و با گذشتن از مرزهای مختلف، به مقصدهایشان برسند. سه شبانهروز رویارویی آنها با پلیس ادامه داشت. گاز اشکآور، نارنجکهای صوتی و دود و آتش ماحصل این خبر اشتباه بود و همگی سرخورده، به کمپهای مختلف بازگردانده شدند.
طی سالهای اخیر، بسیاری از پناهجویان در منطقه بالکان گیر افتادهاند. مسیر آنها معمولا از یونان به مقدونیه، صربستان، بوسنی هرزگوین، کرواسی، اسلوونی و بعد ایتالیا است. برخی هم ناامید از این مسیر، از سمت صربستان، راه مجارستان را در پیش میگیرند که هممرز با کشور اتریش است تا سریعتر به اتحادیه اروپا برسند؛ مسیری که اگرچه ساده به نظر میرسد اما هم رفتار پلیسهای آن خشونتبارتر است و هم خطرات بسیاری در پی دارد.
آمار دقیقی از پناهجویان سرگردان در این مناطق وجود ندارد. بسیاری از آنها با مدارک جعلی یا بدون هیچگونه مدرک هویتی، کشور به کشور میپیمایند تا بلکه آیندهای متفاوت برای خود رقم بزنند. آواره میشوند و بدون داشتن اطلاعات کافی و دقیق، به شایعات دل میسپارند تا بلکه امیدشان ناامید نشود.
برخی میگویند: «ما میخواهیم کار کنیم. ما زندگی بهتری را برای فرزندانمان میخواهیم.»
برخی دیگر میگویند: «ما از مناطق جنگی فرار کردهایم، آنجا امنیت نداریم و بر ما بمب میبارد. چه کار دیگری میتوانیم انجام دهیم؟»
چشم امید آنها به کشورهای اتحادیه اروپا است و دلچرکین هستند از کشورهایی که در مسیر پناهجویی، مرزهایشان را به روی پناهجویان بستهاند. در حالیکه تمام این تصمیمات از سوی همان کشورهایی اتخاذ شدهاند که پناهجویان، آنها را شهرهای رویایی خود میپندارند.
طی دو سال اخیر، قوانین اتحادیه اروپا علیه پناهجویان تشدید شده اند؛ به عنوان مثال، کشور یونان قرار است مرزهایش را بیشتر کنترل کند تا مسیر غیرقانونی رسیدن به کشورهای اروپای شمالی و غربی ناممکن شود. اما پناهجویانی که در یونان ماندهاند، دولت این کشور را مقصر میدانند. کرواسی هم اولین کشور اتحادیه اروپا در مسیر بالکان است و هزینههای هنگفتی برای محافظت مرزها، از اتحادیه اروپا دریافت میکند ولی پناهجویان صرفا کرواسی را مقصر میدانند. اما هیچکدام از این مسایل منکر این اصل نیستند که شرایط زندگی برای پناهجویان در هر کشوری که باشند و با هر دلیلی که ترک وطن کردهاند، باید حداقل انسانی باشد و نه توام با خشونت، فلاکت و از بین رفتن غرور و کرامتشان.
در سالهای گذشته، روایتهای بسیاری از پناهجویان وجود داشت که حاکی از رفتار خشونتبار پلیس کرواسی بود اما دولت این کشور زیر بار پذیرش آن نمیرفت تا آنکه سازمانهای حقوق بشری با تعبیه دوربینهای مخفی در جنگلهای میان بوسنی هرزگوین و کرواسی، از رفتار پلیس این کشور فیلمبرداری کردند. پلیس کرواسی نه تنها پناهجویان را مورد ضرب و شتم قرار میداد و به آنها توهین میکرد بلکه با ضبط تلفنها و وسایل آنها، پناهجویان را به بوسنی هرزگوین بازمیگرداند. در حالیکه طبق قوانین اتحادیه اروپا، کرواسی باید هرکسی را که در این کشور درخواست پناهجویی میدهد، بپذیرد. اما پلیس این کشور از پذیرفتن این درخواستها سرباز میزند و پناهجویان را به بوسنی هرزگوین برمیگرداند.
در آن سوی مرز، یعنی بوسنی هرزگوین، گفته میشود که بیش از هفتهزار و۵۰۰ پناهجو گیر افتادهاند؛ نه راه پس دارند و نه راه پیش. آنها امکان ارایه درخواست پناهندگی به این کشور ندارند و از سوی دیگر، اتحادیه اروپا برای نگهداری این پناهجویان به دولت این کشور هم مبلغ هنگفتی میپردازد. اما به عنوان نمونه، در سال گذشته بارها پیش آمد که شهردارهای شهرهایی که کمپهای پناهجویی در آنها واقع شدهاند، آب و غذا را بر پناهجویان بستند تا سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا کمکهای مالی بیشتری به آنها ارایه دهند.
مثل همین اتفاق در مجارستان رخ داد؛ همین کشوری که پناهجویان صربستان اصرار به ورود به آن داشتند. گزارشهای حقوق بشری بسیاری منتشر شدند که حاکی از گرسنگی دادن دولت مجارستان به پناهجویان در کمپهای مختلف بودند. بیماری و آلودگی، ضرب و شتم و بدرفتاری، تنها بخشی از رفتاری بود که مسوولان آن حکومت در قبال پناهجویان اعمال میکردند. برای همین نوع رفتارها و محدودیتها و ممنوعیتها است که پناهجویان در هر کشوری که باشند، گلایه میکنند که با آنها مثل «مجرم» رفتار میشود.
صربستان نمونهای از همین رفتار است. این کشور طی سالهای اخیر سیستم پناهندگی خود را به راه انداخته است؛ به ویژه بعد از آنکه میان ایران و صربستان لغو روادید پیش آمد و هزاران ایرانی بعد از سفر به صربستان، به کشور خود بازنگشتند. تا چند سال، بیشترین آمار پناهجویان را در این کشور، ایرانیها تشکیل میدادند تا بالاخره باز هم ویزا میان دو کشور برقرار شد و بسیاری در کمپهای مختلف ماندگار شدند. حالا اما ملیتهای مختلفی در صربستان گرفتار ماندهاند. بسیاری در پی رفتن از مسیر مجارستان به اتریش هستند و گروهی دیگر در تلاشند تا بتوانند خود را به کرواسی برسانند. بسیاری هم هستند که ناامید از این مسیر، بعد از تلاشهای بسیار، به یونان رفتهاند تا شانس رهایی خود را از مسیری دیگر در پیش گیرند.
این در حالی است که هم قوانین ملی کشورهای غرب و شمال اروپا روز به روز علیه ورود غیرقانونی پناهجویان تشدید میشوند و هم اتحادیه اروپا در تلاش است تا سازوکاری ارایه دهد که پناهجوی کمتری بپذیرد. حتی در ماههای گذشته چنین مطرح شد که درخواستهای پناهجویی متقاضیان خارج از کشورهای اتحادیه اروپا مورد بررسی قرار بگیرند تا آنهایی که واجد شرایط نیستند، هرچه سریعتر به کشورهای مبدا خود بازگردانده شوند؛ تصمیماتی که البته تاکنون نتوانستهاند مقابل موج پناهجویان را بگیرند و برعکس، به راههای قاچاق انسان رونق بخشیدهاند. پناهجویان در تلاش هستند تا هرچه زودتر و به هر طریقی که شده، غیرقانونی خود را به مقصدهایشان برسانند.
در عینحال، آنچه از انظار مغفول مانده، وخامت اوضاع در کشورهای مبدا این گروه از پناهجویان است. نمایی کلی از کشورهای عربی، افغانستان یا حتی ایران، بیانگر ترک بیشتر شهروندان این کشورها از وطنشان است.
شما هم میتوانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کردهاند و یا مرتکب خلاف شدهاند شکایت دارید، لطفاً شکایتهای خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com
لینکهای مرتبط
بلاتکلیفی، آزار جنسی، تجاوز، اقدام به خودکشی؛ گوشهای از زندگی زنان در کمپ پناهجویی موریا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر