اپیدمی آنفولانزا در ایران؛ مرگ با علائمی شبیه سرماخوردگی

«علیرضا رئیسی»، معاونت وزیر بهداشت امروز در جمع خبرنگاران از فوت ۱۹ نفر در یک هفته بر اثر ابتلا به آنفولانزا خبر داده است. او گفته: «متاسفانه طی این یک هفته ۱۹ نفر به دلیل ابتلا به آنفلوانزا فوت شده‌اند که البته همه افراد فوتی یا بستری شده، مبتلا به بیماری زمینه‌ای اعم از بیماری‌های تنفسی، قلبی، سرطان و... بوده‌اند.»

دکتر «سعید صفر نژاد»، متخصص داخلی و ساکن تهران می‌گوید: «یک ماه است که آنفولانزا شایع شده است؛ اما نمی‌دانم اطلاعات آماری چقدر درست است، دبه نظر من این عدد باید بالاتر باشد. احتمال دارد داده‌های عمومی شهرهای کوچک ناقص باشد یا نمونه ترشحات حلق برخی افراد فوت‌شده برای آزمایش ارسال نشده باشد و مرگ آن‌ها بر اثر آنفولانزا محرز نشده باشد.»

به گفته این پزشک، ویروس آنفولانزایی که امسال شیوع پیداکرده تهاجمی‌تر است و گسترش آن سریع‌تر رخ می‌دهد: «نمونه‌هایی که آزمایش می‌شوند بیشتر آنفولانزای نوع H1N1 هستند درصورتی‌که سال قبل نوع H3N2 شیوع بیشتری داشت. هر دو این آنفولانزا در دسته آنفولانزای نوع A قرار می‌گیرند اما ویروس امسال تهاجم بیشتری دارد و شاید به همین دلیل شیوع آن سریع‌تر رخ می‌دهد.»

آنفولانزا علائم عمومی مثل درد عضلانی، تب بالای ۳۸، ضعف و بی‌حالی، سرفه‌های خشک و گاهی گلودرد همراه دارد که ازاین‌جهت به سرماخوردگی شبیه است. متخصصان برای تشخیص آنفولانزا از ترشحات ته گلوی بیمار نمونه می‌گیرند و با بررسی نمونه در آزمایشگاه متوجه ابتلا به آنفولانزا و نوع ویروس می‌شوند. جواب آزمایش آنفولانزا البته در بسیاری از بیمارستان‌های ایران به‌سرعت آماده نمی‌شود؛ «برخی بیمارستان‌های دانشگاهی که سانتر عفونی مجزا ندارند باید نمونه‌ها را برای آزمایشگاه دانشگاه بفرستند و جواب را از آنجا بگیرند گاهی زمان مراجعه مریض آزمایشگاه دانشگاه تعطیل است و ممکن است جواب نمونه دو روز بعد بیاید اما اگر درمان را شروع نکنیم مریض از بین می‌رود.»

او توضیح می‌دهد در بیمارستان‌هایی که مجهز به بخش عفونی هستند، نمونه در آزمایشگاه بیمارستان بررسی می‌شود. در آزمایشگاه بیمارستان‌های خصوصی هم نمونه‌ها یا در خود آزمایشگاه بیمارستان و یا با کمک آزمایشگاه‌های دیگر بررسی می‌شوند اما هزینه آزمایش در بیمارستان‌های خصوصی بالاتر است.

به گفته این پزشک متخصص داخلی درمان برای گروه‌های پرخطر و مریض‌های بدحال در بسیاری موارد قبل از رسیدن نتیجه آزمایش آنفولانزا شروع می‌شود: «گروه پرخطر افرادی هستند که بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای مثل فشارخون و دیابت دارند، خانم‌های بارداری تا دو هفته بعد زایمان، بچه‌های شش ماه تا ۵ سال، افراد بالای ۵۰ سال، کسانی که به هر عنوان بیماری‌ای دارند که سیستم ایمنی ضعیف شده است مثلا شیمی‌درمانی می‌کنند، پیوند عضو انجام دادند و یا مبتلابه تالاسمی و خون دریافت می‌کنند، در گروه بیماران پرخطر قرار می‌گیرند.»

او توضیح می‌دهد که در اوایل شیوع بیماری امسال در بیمارستان‌ها با کمبود دارو مواجه بوده‌اند: «تقریبا یک ماه پیش اپیدمی آنفولانزا شایع شد؛ یعنی اوایل آبان ماه اپیدمی یک‌دفعه به شکل برق‌آسا گزارش شد. اوایل دارو گیر نمی‌آمد یعنی داروی اسلتامیویر oseltamivir خیلی در دسترس نبود. یعنی برای شروع درمان، معاونت درمان‌های مراکز دانشگاهی که دارو را در اختیار بیمارستان‌ها می‌گذارند، می‌گفتند باید نمونه به‌طور قطعی مثبت شود تا ما دارو را بدهیم؛ اما گاهی اگر صبر می‌کردیم برای رسیدن جواب آزمایش، مریض فوت می‌کرد. ما نمونه را می‌دادیم و با شک بالینی درمان را شروع می‌کردیم اما بعد از حدود دو هفته این موضوع رفع‌ورجوع شده و تقریبا حل شد.»

کانال خبری پزشکان از قول «غلامحسین مهرعلیان»، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو روایت دکتر صفر نژاد را تائید کرده است. مهرعلیان گفته: «متاسفانه تولیدکننده داخلی داروی درمان آنفولانزا ناگهان در نزدیکی فصل پاییز اعلام کرد که باوجود تامین مواد اولیه، شرایط تولید این دارو را ندارد و ما با شرایط غیرمترقبه‌ای مواجه شدیم؛ چراکه در نزدیکی فصل پاییز تامین دارو مشکل است و ما داروی درمان آنفولانزا را از سورس‌های خارجی و منابع فوریتی به‌سختی تامین کردیم.»

دکتر صفر نژاد می‌گوید آنفولانزای امسال از کادر پزشکی هم قربانی گرفته است: «یک جراح قلب و از اساتید دانشگاه تهران که حدودا چهل و یکی دو ساله بود متاسفانه بر اثر آنفولانزا درگذشت.» او نامی از این پزشک نمی‌برد اما آگهی ترحیم دکتر «علیرضا صفوی‌زاده»، فوق تخصص جراحی قلب در کانال‌های تلگرامی پزشکان با توضیح این‌که در اثر ابتلا به آنفولانزا درگذشته است در کانال تلگرامی پزشکان دست‌به‌دست می‌شود.

سعید صفرنژاد می‌گوید: «گویا ایشان به دیدن شخصی که از سفر عتبات عالیات کشورهای همسایه رفته بوده، می‌رود و بعد مبتلا می‌شود.»

کیوان کثیریان، روزنامه و منتقد سینما در صفحه اینستاگرامش با انتشار عکس مهندس همایون خسروی دهکردی، مدیر مسوول مجله سینما ادبیات و منتقد سینمایی از مرگ او بر اثر ابتلا به آنفولانزا خبر داد.

این ویروس از کشورهای همسایه آمده است؟ او در پاسخ به این سوال می‌گوید: «ما گزارش‌های غیرتائید شده یا میدانی داریم که نشان می‌دهد بیشتر افراد مبتلا با افرادی که به اماکن زیارتی کشورهمسایه سفر کرده‌اند، در ارتباط بوده‌اند. در کل، احتمال انتشار ویروس به خاطر حجم بالای مراجعه‌کننده در مکان‌های عمومی بیشتر است.»

این پزشک متخصص داخلی به افراد گروه‌های پرخطر و پرسنل و کادر درمانی توصیه می‌کند در فصل پاییز واکسن آنفولانزا را فراموش نکنند: «تا جایی که من می‌دانم واکسن آنفولانزا در کشور موجود هست و مشکلی وجود ندارد اما نمی‌دانم چرا گروه‌های پرخطر توصیه پزشکان را برای واکسیناسیون جدی نمی‌گیرند. آموزش بهداشت عمومی و اطلاع‌رسانی درست می‌تواند کمک زیادی برای مقابله با شیوع این بیماری انجام می‌دهد.»