مشکلات زندانیان عادی: تبعیض، تحقیر و سوءاستفاده جنسی

«علی اصغر»، یک  زندانی عقیدتی است. او چندین سال است که در بند عمومی، در کنار زندانیان عادی روزگار می گذراند. او از وجود تبعیض نسبت به  زندانی های عادی انتقاد می کند و اعتقاد دارد که مانند بسیاری از زندانیان، فراموش شده است. «ایران‌وایر» از او درباره ابعاد این فراموش شدگی پرسیده است؛ درباره روزگار سپری شده در زندان.

چرا تبعیض علیه زندانیان عادی وجود دارد و این تبعیض ها در چه زمینه هایی هستند؟

·       این تبعیض ها را می شود در چند دسته تقسیم بندی کرد. اما به طور کلی، سیستم زندانبانی کشور از بی توجهی به زندانیان عقیدتی می ترسد چون می داند این بی توجهی ها انعکاس بیرونی خواهند داشت. اما هیچ واهمه ای ندارد انسان هایی که دست‎شان از زندگی عادی کوتاه شده را در شرایط غیرانسانی محبوس نگه دارد چون فریاد آن ها به هیچ جا نخواهد رسید؛ نه کمپین های بین المللی صدایشان را منعکس می کنند و نه سایت ها و رسانه های خبری واکنشی به آن ها نشان می دهند.

زندانیان عادی با سایر گروه ها در ارتباط نیستند؟ مثلا نمی توانند مشکلات خود را از طریق سایر گروه ها به جهان بیرون برسانند؟

·       معمولا به این تلاش ها باور و اعتقادی ندارند و چون شرایط زندانی های بندهای سیاسی را بهتر از خودشان می بینند، عملا آن ها را تافته جدابافته ای می دانند که امکانات دولتی در اختیارشان قرار داده می شود. آن ها می گویند که تبعیض را با گوشت و پوست و استخوان خودشان احساس می کنند. این در حالی است که من در بند زندانیان سیاسی بوده ام و به خوبی می دانم شرایط بندهای سیاسی با مشارکت مالی خودشان بهتر شده است. زندانیان سیاسی گاهی حتی هزینه برق کولر گازی بند را هم به سازمان زندان ها پرداخت می کنند.

چه تبعیضی بین زندانیان سیاسی و عقیدتی با زندانیان عادی وجود دارد که سبب بروز چنین احساسی شده است؟ 
- خیلی ساده است؛ مثلا بندهای سیاسی زندان های «اوین» و «رجایی شهر» همیشه به آب گرم دسترسی دارند، لوله جداگانه ای شبکه آب این بندها را تامین می کند و درجه بالاتری برای گرم نگه داشتن آب ورودی این لوله در نظر گرفته شده است اما زندانیان عادی در فصل تابستان با کمبود و نرسیدن آب به لوله ها و در زمستان با گرم نبودن آب مواجه اند. البته که این امکان، کم ترین حق زندانیان بندهای عقیدتی است. این گفته بدان معنا نیست که این حق از آن ها گرفته شود بلکه باید این شرایط را همگانی کنند. شاید علت توجه بیش تر به بندهای عقیدتی، نامه نگاری و مقاومت در مقابل نابسامانی ها است .

اما زندانیان عادی هم امکان اعتراض و مقاومت دارند. چرا نسبت به شرایط خود معترض نیستند؟ به هر حال، زندانیان عقیدتی برای این مقاومت هزینه می دهند.

·       خیر؛ زندانیان عادی قدرت و فرصت اعتراض ندارند. من به خوبی می بینم که در جا سرکوب می شوند. به محض کوچک ترین اعتراضی، آن را تهدید به بدتر شدن شرایط می کنند چون عملا هیچ پشتیبان رسانه ای و سیاسی ندارند.

به جز سیستم آب رسانی، موارد دیگرِ قابل توجهی به عنوان اعمال تبعیض علیه زندانیان عادی هست؟
- بله؛ شیر گاز جداگانه ای مختص بندهای سیاسی مستقیما از آشپزخانه زندان تا داخل بندها کشیده شده است در حالی که در بندهای عادی تا چندین هفته گاز قطع می شود و زندانیان قادر به تهیه غذای گرم نیستند.

زندانیان بندهای عادی نمی توانند با تعیین وکیل بند و انتقال این نابسامانی ها، در بهبود شرایط خود موثر باشند؟

·       از آن جایی که غالبا در بندهای عادی، زندانیان حق برگزاری انتخابات و انتخاب مسوول اتاق یا وکیل بند و تشکیل شورای بند را ندارند، از این امکان هم محروم هستند. زندانیان سیاسی، هوشمندانه تلاش می کنند کنترل بندها را به عهده بگیرند و البته برای رسیدن به این هدف نیز هزینه های زیادی مانند انفردی را متحمل شده اند.

در بازرسی های دوره ای چه‌طور؟
- طبعا بازرسی دوره ای از بندهای سیاسی کم  تر است. به هر حال، وجهه بندهای عقیدتی شکل دیگری دارد و مواد مخدر و تیزی در این بندها استفاده نمی شود. اما در بندهای عادی به طور متوسط هر دو هفته یا ماهی یک بار بازرسی انجام می شود، وسایل زندانی ها طی این بازرسی ها تخریب می شوند و کسی هم جواب گوی وسایل تخریب شده آن ها نیست.

در طول بازرسی های دوره ای در بندهای عادی، شما شاهد برخورد خشونت بار با زندانی ها بوده اید؟ 
- نه تنها در بازدیدهای دوره ای بلکه بعد از دعوا و درگیری در بندهای عادی، گارد زندان وارد این بندها شده و آن ها را به شکل خشونت آمیزی مورد ضرب و شتم قرار می دهد. توهین و فحش دادن به زندانیان، عادی است و شکل روزمره به خودش گرفته است. حتی سربازهای وظیفه زندان هم آن ها را تحقیر کرده و کتک می زنند.

چرا شکایت نمی کنند؟
- به کجا؟ زندانیان عادی جایی برای شکایت کردن ندارند و از عواقب شکایت کردن و بی نتیجه ماندن آن ها اطلاع دارند. من با چشم های خودم دیدم که گارد زندان رجایی شهر در حال ضرب و شتم دو زندانی با باتوم بودند. این  رفتار خودسرانه و غیرقانونی دقیقا به علت بی توجهی رسانه ها و بی پناه بودن زندانیان عادی انجام می شود. حتی شنیده ام که مسوول حفاظت زندان رجایی شهر در چند سال گذشته به خاطر سوء استفاده جنسی از خانواده زندانیان عادی، از کار برکنار شده است.

آیا کیفیت غذاهای بندها هم با هم متفاوت هستند؟
- اوایل غذاهای توزیع شده در زندان یکی بودند. این غذاها به شدت بی کیفیت و غیر قابل خوردن بودند. تعدادی از زندانیان عقیدتی نسبت به کیفیت غذاها معترض شدند و البته حق هم داشتند. بعد از آن بود که دادستان تهران دستور داد غذاهای  باکیفیت و سالم تری در بندهای «دو الف» و «209» زندان اوین و بند زندانیان عقیدتی رجایی شهر توزیع شود. اما البته باید بگویم که زمانی یک بسته جیره غذای به صورت جیره خشک در برخی بندهای عقیدتی توزیع می شد که متاسفانه اخیرا آن را حذف کرده اند.

منظور نظر شما این است که وضعیت بندهای عقیدتی بهتر از سایر بندها است؟

·       خیر. بر این باورم که آن ها با تلاش مستمر و درگیر شدن با سیستم زندانبانی کشور، به یک حداقل های ناچیزی دست پیدا کرده اند و البته فشار رسانه ها را نباید نادیده گرفت. اما با وجود همه این حق خواهی ها و اعتراض ها، با کم تر شدن تعداد زندانیان عقیدتی، به تدریج آن امکاناتی که به سختی به آن دسترسی پیدا کرده بودند را دارند از آن ها می گیرند. اخیرا در این زمستان، درجه آب گرمکن آن ها را هم پایین برده اند و جیره غذای خشک آن ها و دیدارشان با دادستان نیز به طور کامل قطع شده است.

بین زندانیان عقیدتی چه طور؟ آیا بین گروه های مختلف در مورد امکانات زندان، تبعیض هایی وجود دارد؟

·       بله؛ مسلما وجود دارد. از سوی دادستانی و وزارت اطلاعات تبعیض دیگری بر علیه آن دسته از زندانیان سیاسی اعمال می شود که «قانون اساسی» و اصل «ولایت فقیه» را قبول ندارند. به آن ها «ضد انقلاب» و «برانداز» می گویند؛ مثلا شرایط نگه‎داری زندانیانی که چهارچوب کلی نظام را پذیرفته اند، با شرایط نگه‏داری هواداران «سازمان مجاهدین خلق» یا کمونیست ها و کردها تفاوت اساسی دارد. تبعیض همه جا هست.