سهمیه قانونی دانشگاه‌ها یا همان رانت، سال‌هاست که داوطلبان کنکور را نقره‌داغ می‌کند. برخی با وجود رتبه برتر، مردود می‌شوند و برخی هم در دانشگاه مورد نظرشان پذیرفته نشده و انگیزه‌ای برای ثبت‌نام ندارند.
آخرین حربه معترضان به نتایج کنکور همین امسال هم تجمع مقابل مجلس بود تا نمایندگان برای آنها فکری کنند و قانونی که سهمیه‌ها را افزایش داده است، اصلاح شود.
نتایج آزمون کنکور امسال به خصوص در مقطع کارشناسی ارشد در حالی همه را شگفت‌زده کرده که هیچ تغییری در ظرفیت دانشگاه‌ها نسبت به سال گذشته صورت نگرفته و حتی تعداد متقاضیان کارشناسی ارشد امسال نسبت به سال گذشته کاهش ۱۲۱ هزار نفری نیز داشته است.
دانشجویان می‌گویند دلیل این ماجرا، اختصاص درصد بالایی از ظرفیت دانشگاه‌ها به انواع سهمیه‌ها است.
آنها معتقدند ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه که نمایندگان مجلس آن را به تصویب رسانده‌اند، باعث شده داوطلبان سهمیه‌ای جای آنها در صندلی دانشگاه‌ها بنشینند.
این قانون باعث افزایش سهمیه‌ها شده است و در حال حاضر ۳۰ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها نصیب داوطلبان سهمیه‌ای می‌شود که ۲۵ درصد آنها خانواده‌های ایثارگران و پنج درصد استعدادهای درخشان هستند.
این در حالی است که در سال‌های گذشته این سهمیه‌ها به‌صورت مازاد بر ظرفیت دانشگاه‌ها محاسبه می‌شد، اما امسال رویه عوض شده و سهمیه‌ها بر اصل ظرفیت دانشگاه‌ها اعمال شده است.
معترضان مقصر اصلی این اتفاق را نمایندگان مجلس می‌دانند . وزارت علوم و سازمان سنجش نیز توپ را به زمین مجلس انداخته است. برخی از نمایندگان مجلس نیز البته اعمال سهمیه در کنکور را بی‌عدالتی می‌دانند.
فاطمه سعیدی یک از اعضای کمیسیون آموزش مجلس هم در این رابطه گفته «تخصیص سهمیه به کنکور به اعتبار علمی کشور لطمه زده و نوعی تبعیض و مغایر با بی‌عدالتی آموزشی است.»
به گفته او، میدان کنکور جای جبران و قدردانی از زحمات ایثارگران نیست و فداکاری‌ها را باید در موضوعات دیگری جبران کرد.
اما سهمیه کنکور فقط متعلق به خانواده شهدا و ایثارگران نیست. ردپای سپاه پاسداران و برخی نهاد‌های حاکمیتی سال‌هاست که در سهمیه آزمون سراسری دانشگاه‌های علوم پزشکی دیده شده است.
روزنامه «سپید» که در حوزه پزشکی فعالیت می‌کند، سال ۱۳۹۵ نخستین‌بار فاش کرد حدود ۴۰۸ سهمیه دانشگاه‌های علوم پزشکی متعلق به سپاه پاسداران است.
این ۴۰۸ نقر در آن سال با استفاده از این سهمیه وارد ۲۱ دانشگاه علوم پزشکی شده بودند. در آن سال همچنین ۶۷ نفر از سهمیه سپاه استفاده کردند تا در رشته پرستاری درس بخوانند.
دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز در آن سال دارای بیشترین سهمیه سپاه در مقایسه با کل دانشگاه‌های کشور را داشت.
احمد خالق‌نژاد طبری، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور درباره افزایش سهمیه سپاه در آن سال توضیحاتی ارائه کرد که چندان به چشم نیامد.
طبری گفته بود سپاه ابتدا می‌خواست چندین نفر را برای ورود به دانشگاه‌ها برای تحصیل در رشته پزشکی معرفی کند که با این درخواست مخالفت شده و به این نهاد گفته شد که داوطلبان حتما باید از طریق آزمون جذب شوند.
وی در عین جال اعتراف کرده بود که دانشگاه‌های علوم پزشکی «مازاد بر ظرفیت دانشگاه‌ها» به سپاه پاسداران ظرفیت پذیرش داده است.
در صفحه ۱۲۲ دفترچه انتخاب رشته سال ۱۳۹۵ درباره شرایط دانشجویانی که از طریق سهمیه سپاه قصد داشتند وارد دانشگاه شوند هم آمده بود که داوطلبان باید عضو بسیج باشند.
در این دفترچه همچنین نوشته شده بود که «ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام رﺳﻤﻲ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران در آﻣﺪه و از ﺣﻘﻮق، ﻣﺰاﻳﺎ، ﺑﻴﻤﻪ، ﺧﺪﻣﺎت رﻓﺎﻫﻲ و ... اﻣﻜﺎﻧﺎت داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﻮرﺳﻴﻪ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ» می‌شوند.
دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در آن سال هم از امضای تفاهم‌نامه‌ای میان سپاه پاسداران با معاونت آموزشی وزارت بهداشت خبر داده بود که براساس آن سپاه تامین هزینه دانشجویان خود را برعهده گرفته بود.
براساس این تقاهم‌نامه در دفترچه انتخاب رشته تجربی کنکور سراسری همان سال آمده بود که ۶۳ نفر به عنوان سهمیه بورسیه سپاه پاسداران در دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز، ۳۲ نفر در دانشگاه جندی‌شاپور و ۲۷ نفر در دانشگاه علوم‌پزشکی کرمانشاه و در دانشگاه‌های دیگر جذب خواهند شد.
این افراد از ابتدا حقوق ثابت این سازمان را دریافت می‌کردند و شغل آنها نیز در مراکز خدماتی سپاه تضمین شده بود.
اما در همان زمان باقر لاریجانی، معاون آموزشی وزارت بهداشت مدعی شد که «بورسیه‌های سپاه مازاد بر ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی» نیستند.
سهمیه‌های تاریخی
سهمیه دانشگاه‌ها موضوعی ریشه‌دار در تاریخ کنکور در ایران است که مجلس به تواتر قوانین و مقررات متعددی طی این ۴۰ سال در این خصوص مصوب کرده است.
تازه‌ترین این قوانین می‌گوید ۶۰ درصد داوطلبان ورود به رشته‌های پزشکی براساس سهمیه وارد دانشگاه‌ها می‌شوند که ۳۰ درصد آن به داوطلبان بومی اختصاص داده شده است.
این قانون سهم ایثارگران از رشته پزشکی را پنج درصد و سهمیه خانواده‌ها و فرزندان شهدا را نیز ۲۵ درصد تعیین کرده است.
در حال حاضر ۱۹ سهمیه فعال برای داوطلبان کنکور سراسری دانشگاه‌ها وجود دارد که متقاضیان استفاده از آن باید ۷۰ درصد نمره آخرین فرد قبولی در این رشته که از سهمیه‌ها استفاده نکرده را کسب کرده باشند.
داوطلبان مشمول سهمیه شاهد و ایثارگر هم فقط یک بار می‌توانند با استفاده از سهمیه مربوط در رشته‌های تحصیلی دوره روزانه پذیرفته شوند.
سهمیه مناطق یک تا سه، مناطق محروم، بهیاران، آموزگاران، کارمندان و کشاورزان از دیگر مواردی هستند که در کنکور سهم دارند.
محمدرضا فراهانی، معاون فرهنگی و دانشجویی پیشین وزارت بهداشت هم درباره این امتیاز‌ها گفته «ما به این فرصت‌ها مانند سهمیه‌های هیئت علمی‌ها، رانت می‌گوییم و بنده با همه سهمیه‌ها مخالفم. زیرا مصداق تبعیض و خلاف قانون اساسی است و فرصت‌های بقیه مردم را تضییع می‌کند.»
فراهانی افزوده «این سهمیه‌ها در زمان جنگ برای فرزندان شهدا و جانبازان درصد بالا، می‌توانست عقلانی باشد»، اما نمایندگان مجلس سهمیه ایثارگران را افزایش داده‌اند که در واقع به نفع خودشان تصویب کرده‌اند.
به هرحال بازنده اصلی در ناهماهنگی‌ها بین حوزه سیاست‌گذاری و تصویب قوانین با حوزه اجرا، داوطلبان کنکور هستند.
کسانی که با صرف وقت و هزینه به امید قبولی در دانشگاه‌های تراز اول در آزمون‌های ورودی شرکت می‌کنند و حتی رتبه مناسب را کسب می‌کنند، اما با کمال ناباوری مردود می‌شود.
گویا رقیب داوطلبان کنکور تغییر کرده و آنها باید تلاش کنند تا غول سهمیه‌های کنکور را شکست دهند.
مطالب مرتبط:
ممنوعیت علیه تحصیل زنان: تفکیک جنسیتی و سهمیه بندی
اجرای "سهمیه بندی جنسیتی" در کنکور رشته پزشکی
ممنوعیت تحصیل دانشجویان توان‌خواه در دانشگاه فرهنگیان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر