مینا خسروی، شهروند خبرنگار، یزد
دسته‌های منظم سینه‌زنی و عزاداری چند صد نفری داخل حسینیه و مسجد که یک صدا نوحه‌خوانی می‌کنند و بر سر و سینه می‌کوبند. این جا یزد است. آئین عزاداری در روزهای تاسوعا و عاشورا بسیاری را از شهرهای مختلف به یزد کشانده است. محمد یکی از آن‌هاست و می‌گوید: «در چند سال اخیر ویدئوهایی که از نوحه‌خوانی و سینه زنی در یزد منتشر شد باعث شد امسال برای تعطیلات تاسوعا و عاشورا به یزد برویم گفتیم هم فال است و هم تماشا.» او و خانواده‌اش دیروز به مسجد حظیره رفته‌اند: «مراسم روز تاسوعا در این مسجد واقعا دیدنی بود. دسته‌های سینه‌زنی هیات‌های مختلف در ساعت‌های مشخص به این مسجد می‌آمدند طی برنامه خودشان نوحه خوانی و سینه زنی میکردند و می‌رفتند بیرون ودسته هیات بعدی وارد میشد.»
مسجد حظیره که به نام مسجد روضه محمدیه هم مشهور است در خیابان امام خمینی یزد قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهر است. بنای اولیه این مسجد سال۸۳۴ هجری قمری ساخته شده اما در سال ۱۳۵۷ این مسجد مورد بازسازی کامل قرار گرفته است: «فضای بزرگ و قدیمی و کاشیکاری‌های مسجد هم واقعا دیدنی است. ما سینه زنی را در یک بنای تاریخی تماشا کردیم و عالی بود.»
محمد و خانواده‌اش امروز به شهر تفت که در ۲۰ کیلومتری یزد قرار دارد، رفته‌اند: «مراسم نخل‌گردانی شهر تفت یکی از زیباترین مراسم نخل‌گردانی ایران است. برای دیدن این مراسم به تفت آمده‌ایم.» نَخل‌گردانی یا نخل ماتم، مراسم تشییع نمادین پیکر سومین امام شیعیان در روز عاشوراست. در این مراسم اتاقکى شبیه به تابوت را در محل‌های برگزاری مراسم عزاداری از جمله مساجد، حسینیه‌ها و... حمل می‌کنند این اتاقک سیاهپوش که با انواع شالهاى رنگارنگ و آینه آراسته شده، نخل نام دارد. دهخدا نخل را اینطور تعریف کرده است: «نخل، حجله مانندی است که از چوب می‌سازند و با انواع شال‌های ابریشمین رنگارنگ و پارچه‌های قیمتی و آینه و چراغ و... آرایش می‌دهند و به گل و سبزه می‌آرایند و در روز عاشورا آن را به محلی که مراسم روضه خوانی برپاست می‌برند. بزرگی و سنگینی این نخل‌ها گاهی چنان است که چند صد نفر مرد قوی باید آن را از زمین بردارند و بر دوش گیرند و حمل کنند.»
محمد می‌گوید: «یک نخل خیلی بزرگ و قدیمی را در میدان اصلی تفت گذاشته‌اند و می‌گویند حدود ۴۵۰ سال قدمت دارد و از قدیمی‌ترین نخل‌هاست اما قرار نیست آن را تکان دهند.» به گفته او مسافران زیادی برای دیدن این مراسم به تفت آمده‌اند: «بعضی‌ها با تورهای آژانس‌های مسافرتی آمده‌اند. برای سه روز اقامت در یزد در هتل سه ستاره و دیدن از اماکن تاریخی و مراسم عزاداری ۳۵۰ هزارتومان داده‌اند.»
پویا در یک آژانس مسافرتی کار می‌کند و می‌گوید: «استفاده از ظرفیت مراسم‌های آئینی و مذهبی برای جذب گردشگر در همه جای دنیا مرسوم است. ما هم باید بتوانیم از این مراسم آئینی و مذهبی استفاده کنیم.»
به گزارش ایسنا درسال ۱۳۹۵ دریزد کمیته گردشگری –مذهبی – معنوی شکل گرفت که هدف این کمیته آشنایی گردشگران خارجی با آیین‌های عزاداری با نگاهی «غیر اقتصادی بود و تورهای آن رایگان برگزار میشد. رویه‌‌ای که تا حالا و تنها برای گردشگران خارجی ادامه داشته است. استقبال گردشگران خارجی از این رویداد، باعث شد برخی آژانس‌های گردشگری در زمانی که تمام سایت‌های تاریخی و گردشگری در کشور تعطیل است با شناسایی تکیه‌های تاریخی، سنت‌های عزاداری و محل برپایی تعزیه‌ها، نگاه دیگری به محرم داشته باشند و محتوای آن را با گردشگری در آمیزند.
پویا اما می‌گوید: « البته این جنس گردشگری از جنس محرم همواره منتقدانی هم داشته است و سیاسیون تندرواز همه جای ایران ترکیب محرم و گردشگری را متناسب با شئون امام حسین ع نمیدانند. با این حال چند آژانس گردشگری یکی دو سالی است که تورهای ویژه محرم را راه‌اندازی کرده‌اند.»
به گفته او شبکه‌های مجازی به خصوص اینستاگرام به دیده شدن مراسم‌های مختلف عزاداری در شهرهای مختلف کمک زیادی کرده و عده‌ای را مشتاق کرده تا به این شهرها بروند و از نزدیک این مراسم را ببینند: «یزد به دلیل مراسم خاص عزاداری و نخل برداری معروف در شهرستان تفت موفقیت بیشتری در تور محرم داشته است اما این تور محدود به یزد نیست. حتی در تهران هم تورهایی با عنوان « محرم گردی» طراحی شده که هزینهٔ آ ن برای یک روز بیش از ۵۰ هزار تومان تعیین شده و مقصد آن تکیه‌های تاریخی و محله‌های قدیمی تهران است. » او به ظرفیت شهرهای دیگر برای برگزاری تورهای محرم هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «امیدوارم این تورها روزی به جذب گردشگر خارجی کمک کند. این مراسم آئینی و مذهبی را مردم کشورهای دیگر هم ببنند. چون شهرهای مختلف ایران واقعا عزاداری‌های متنوع و مراسم دیدنی‌ای دارند. مثلا در بوشهر و شهرهای جنونی دمام زنی و سنج زنی دیدنی است. در اردبیل و اصفهان و شاهرود تعزینه‌خوانی‌های حرفه‌ای برگزار می‌شود. در استان فارس مراسم عمه کویار برگزار میشد که یکی ا زقدیمی‌ترین آئین‌های محرم است و بسیار دیدنی است.»
مراسم عمه کویار که به عباس خواهی نیز معروف است در روز تاسوعا برگزار می‌شود و قدمتی ۲۰۰ ساله دارد. در این مراسم یک علم را جلوی مسجد می‌برند و در سوگ برادر امام سوم شیعیان نوحه خوانی می‌کنند.
پویا می‌گوید: «البته قبل از تبلیغات باید هم دید مردم شهرهای مختلف را نسبت به حضور گردشگران در این مراسم عوض کنیم و هم دید گردشگران را نسبت به حضور در این مراسم. مثلا چند سالی است مردم ابیانه اجازه ورود گردشگر به شهرشان را در روزهای تاسوعا و عاشورا نمی‌دهند. می‌گویند مانع برگزاری درست مراسم سنتی‌مان شده‌اند. گردشگران باید فقط تماشاچی باشند و نباید مانعی برای برگزاری مراسم ایجاد کنند.»
به نظر محمد هم مردم تفت از حضور گردشگران چندان خشنود نبوده‌اند: «من خودم از یکی از مردهای مسن تفتی شنیدم که می‌گفت عزاداری مان را خراب کرده‌اند جمعیت زیاد شده است.» مردم تفت بعد از مراسم نخل گردانی برای ناهار نذری راهی حسینیه می‌شوند. محمد می‌گوید: «خیلی‌ها دنبال قاضی مرتضوی بودند. می‌گفتند حالا که از زندان آزاد شده حتما برای مراسم می‌آید. گویا اصالتا تفتی است و تاسوعا و عاشورا برای نخل‌گردانی به زادگاهش می‌آید.»
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر