«فریبا عادلخواه»، پژوهشگر ایرانی فرانسوی که خبر بازداشتش توسط اطلاعات سپاه پاسداران در تیرماه ۱۳۹۸منتشر شد، با کنسول فرانسه در ایران ملاقات کرده است. او همان وقت توانسته بود با خانوادهاش هم دیدار کند. فریبا به خانوادهاش گفته است که در زندان با او بدرفتاری نمیشود.
طبق اطلاعاتی که به «ایرانوایر» رسیده، فریباعادلخواه در همان تیر ماه توانسته بود هم با کنسول فرانسه در ایران و هم با خانواده خود ملاقات کند. اگرچه گفته است در زندان مورد آزار و اذیت قرار نگرفته اما هنوز هیچ خبری در مورد سرنوشت او منتشر نشده است. از سوی دیگر، گفته میشود دولت فرانسه از جامعه آکادمیک ایرانی فرانسوی ساکن فرانسه خواسته است در خصوص این بازداشت سکوت کنند تا مذاکرات میان دو دولت به نتیجه برسد. از همینرو، هیچ خبری مبنی بر ادامه پیگیریهای فرانسه در خصوص وضعیت این پژوهشگر در رسانههای فرانسوی وجود ندارد.
«ژان فرانسوا بایار»، رییس سابق مرکز پژوهشی « سیری»(Ciri) که دوست و همکار سابق فریبا عادلخواه است، در تیرماه با انتشار بیانیهای در فضای آکادمیک خبر داد که با خانواده عادلخواه در تماس است و آنها این اطلاعات را به او دادهاند. به گفته بایار، کنسول فرانسه در ایران نیز توانسته است با فریبا ملاقات کند و او را مطمئن سازد که دولت فرانسه پیگیر وضعیت او خواهد بود.
در عینحال، طبق اطلاعاتی که به دست «ایرانوایر» رسیده است، مرکز پژوهشی که فریبا عادلخواه با آنها در تماس و همکاری بوده، هیچ گواهی ماموریت و اعلامیهای در مورد این پژوهشگر صادر نکرده است. پژوهشگرانی که برای انجام تحقیقات میدانی وابسته به محیط کاری خود به ایران سفر میکنند، نیاز به حکم ماموریت دارند. اما این حکم برای عادلخواه صادر نشده است. برای همین، گفته میشود که او ممکن است برای تحقیقات پروژههای میدانی خود، بدون حکم ماموریت در ایران به سر میبرده است.
همین مساله در کنار مواضعی که فریبا عادلخواه طی سالهای اخیر در قبال جمهوری اسلامی داشته، باعث شده است که شک و تردیدها درباره این بازداشت بیشتر شود. ژان فرانسوا بایار در بیانیه خود نوشته بود که عادلخواه تاکنون موضعی علیه جمهوری اسلامی نداشته است. مصاحبهها و مکاتبات فریبا عادلخواه، پس از بازداشت او در فضای مجازی که میان کاربران ایرانی دست به دست میشد نیز حاکی از همین مساله بود.
زمانیکه خبر بازداشت فریبا عادلخواه انتشار یافت و حکومت جمهوری اسلامی نیز این دستگیری را تایید کرد، گفته شد که او برای پژوهشهای خود در شهر قم ساکن شده بود. فریبا پیش از دستگیری، روی موضوع حوزههای علمیه قم تحقیق میکرد. در عینحال، گفته میشد که یک دانشجوی فرانسوی نیز در این سفر عادلخواه را همراهی میکرده است. اما این موضوع از سوی حکومت جمهوری اسلامی و همچنین دولت فرانسه مسکوت مانده است. برخی حتی احتمال میدهند که وجود چنین دانشجویی حقیقت نداشته باشد.
پیگیریهای «ایرانوایر» به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی در قم هم رسید. اما چنین پاسخی دریافت کردیم: «این پرونده امنیتی است و ما اجازه ارایه هیچگونه اطلاعاتی در این زمینه نداریم. همچنین تایید و تکذیب نمیکنیم که فرد بازداشت شده کجای قم ساکن بوده است.»
در نتیجه، وضعیت و سرنوشت فریبا عادلخواه در هالهای از ابهام قرار دارد و تمام آنچه بر او خواهد گذشت، مبنی بر مذاکرات میان دو دولت خواهد بود.
تیرماه امسال، در یک کنفرانس مطبوعاتی، روزنامهنگاران از سخنگوی وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه پیگیر وضعیت عادلخواه شدند. پاسخی که به آنها داده شد، در سایت سفارت فرانسه در ایران منتشر شده است: «مقامات فرانسوی اقداماتی را نزد مقامات ایرانی به منظور کسب اطلاع از ایشان درباره وضعیت و شرایط دستگیری خانم عادلخواه و نیز درخواست دسترسی کنسولی که در چنین شرایطی پیشبینیشده و پیشنیاز لازم برای آزادی فوری او است، انجام دادهاند.»
همانزمان، «امانوئل مکرون»، رییسجمهوری فرانسه در کنفرانسی خبری گفته بود: «آنچه اتفاق افتاده، به شدت من را نگران کرده است. ما مدتها است که از این موضوع باخبر بودهایم. من مخالفت خود را ابراز کرده و از حسن روحانی خواستار توضیح شدهام.»
وزارتخارجه فرانسه نیز با انتشار بیانیهای، اعلام کرده بود: «فرانسه از دولت ایران میخواهد در مورد وضعیت فریبا عادلخواه، تمامی مسایل را روشن کند و خواستههای قبلی خود، از جمله دسترسی بلادرنگ او به خدمات کنسولی را تکرار میکند.»
در پی این اظهارات بود که کنسول فرانسه توانست با عادلخواه دیدار داشته باشد. اما نتیجه مذاکرات و حتی جزییات این دیدار به رسانهها راه پیدا نکرد. برای همین گفته میشود امانوئل مکرون قرار است در سفر آتی خود به ایران، پیگیر آزادی این پژوهشگر شود و جار و جنجال رسانهای هم به پا نشود تا بلکه مذاکرات سریعتر به نتیجه برسند.
همزمانی این بازداشت با تنشی که میان جمهوری اسلامی و دولتهای اروپایی پیرامون تحریمهای امریکا علیه ایران و همچنین «برجام» پدید آمده، این گمانهزنی را نیز تشدید کرده است که این پژوهشگر گروگانی در اختیار جمهوری اسلامی برای پیشبرد اهداف سیاسی خود است.
البته فرانسه در کارنامه روابط خود با جمهوری اسلامی، سابقه معامله زندانیان سیاسی را دارد. آخرین نمونه، «کلودیا رایس» بود که در سال ۲۰۰۹ بازداشت و سپس همزمان با آزادی «علی وکیلیراد»، محکوم به قتل «شاپور بختیار»، آزاد شد. ولی دولت فرانسه در آن زمان هرگونه معاملهای را تکذیب کرده بود.
فریبا عادلخواه در دورانی که بیشتر پژوهشگران ایرانی حق ورود به ایران را ندارند و خطوط قرمزی برای تحقیقات آنها مشخص شده است، بارها به ایران و کشورهای همسایه، از جمله افغانستان رفت و آمد داشت. یکی از خطوط قرمزی که معمولا برای پژوهشگران ایرانی خارج از کشور تعیین میشود، حوزههای علمیه است. اما پژوهشهای اخیر عادلخواه در همین خصوص بوده است و احتمالا برای همین مساله در قم ساکن شده بود.
حالا برخی میگویند احتمالا رابطه فریبا عادلخواه با حوزه علمیه قم و پژوهش در این زمینه، مربوط به روابطی است که او سالها پیش با نهاد روحانیت ایجاد کرده است. پیش از سال ۲۰۰۹ و تغییر و تحولات سیاسی در ایران، از جمله «جنبش سبز»، این پژوهشگر سمیناری دو روزه در پاریس برگزار کرده بود که در آن افرادی، از جمله «فریده ماشینی»، «فخری محتشمیپور» و برخی دیگر از کنشگران و محققان ایرانی نیز حضور داشتند. گفته میشود در آن سمینار، یکی از شرکتکنندگان، یک روحانی محافظهکار بود که حالا طبق حدسهای دوستان و نزدیکان فریبا عادلخواه، ارتباطات این پژوهشگر و سفر اخیرش به ایران نیز توسط همان فرد برنامهریزی شده است.
در سالهای اخیر، چندین شخصیت دوتابعیتی دیگر نیز بازداشت شدهاند؛ از جمله «سیامک نمازی»، «نازنین زاغری»، «احمدرضا جلالی» که هنوز در زندان هستند. آنها با اتهاماتی مثل «جاسوسی» و «اقدام علیه امنیت ملی» مواجه شدهاند.
هنوز هیچ اطلاعات دیگری پیرامون بازداشت فریبا عادلخواه منتشر نشده است و معلوم نیست او چه سرنوشتی خواهد داشت. اما فضایی که پیرامون این بازداشت، به ویژه با موضعگیریهای سیاسی وی در سالهای اخیر درباره جمهوری اسلامی به وجود آمده است، سوالها و تردیدهای بسیاری برای کسانیکه این بازداشت را دنبال میکنند، به همراه دارد. البته این تردیدها اصل محکوم کردن این بازداشت را زیر سوال نمیبرند.
مطالب مرتبط:
بازداشت فریبا عادلخواه؛ حمله امنیتی به پژوهشگران علوم انسانی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر