محمدرضاخاتمی؛ از تسخیر سفارت آمریکا تا طرح تقلب هشت میلیونی

انتشار متن کامل دفاعیات محمدرضا خاتمی در دادگاه معروف به « تقلب ۸ میلیونی» علاوه براینکه بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشت، باردیگر نام برادر رئیس جمهور سابق را مطرح کرده است؛ محمدرضا خاتمی  معروف به رضا خاتمی کیست؟

از تسخیر سفارت تا لندن 

رضا یکی از هفت فرزند روح الله خاتمی امام جمعه سابق و نماینده آیت الله خمینی در یزد است که با پیروزی انقلاب در سال ۵۷ وارد رشته پزشکی شد و همزمان به جهاد سازندگی پیوست.او که سابقه همراهی با دانشجویان «مسلمان پیرو خط امام» در تسخیر سفارت آمریکا را داشت، زودتر از برادرش محمد به وزارت ارشاد رفت و چند ماهی مشاور وزیر (عباس دوزدوزانی) بود.همزمان با انقلاب فرهنگی به سپاه پاسداران پیوست و در عملیات بیت المقدس که منجر به آزاد سازی خرمشهر شد، مجروح شد. بعد از جنگ برای گذراندن تخصص به انگلیس رفت و سال ۱۳۷۱ با مدرک  متخصص نفرولوژی از لندن به ایران برگشت.

از معاونت وزارت تا تحصن

رضا خاتمی چند سالی مشغول کار طبابت بود که همزمان با انتخاب برادرش به ریاست جمهوری در سال ۱۳۷۶، مدتی  معاون بهداشتی وزارت بهداشت شد اما به دلیل اختلاف با محمد فرهادی وزیر وقت استعفا داد.

 گفته می شود همین اختلاف باعث شد تا برای وزارت مسعود پزشکیان در دولت دوم خاتمی تلاش ثمربخشی کند. پس از آن بود که ترجیح داد مانند برادر دیگرش علی که مسئول دفتر رئیس جمهور بود وارد مشاغل اجرایی نشود رضا خاتمی به کار حزبی پرداخت و بعد از تشکیل جبهه مشارکت در سال ۱۳۷۷ به مدت هشت سال دبیرکل آن بود؛ در همان ایام با رای اول مردم تهران به مجلس ششم راه پیدا کرد و نایب رئیس شد.او در این دوره ریاست مرکز پژوهش های مجلس را نیز بر عهده داشت  و گفته می‌شود «به ندرت و حداکثرهفته ای یک بار در محل مرکز پژوهش ها حضور می یافت».

از خاتمی در زمان مجلس و بعد ازآن اظهارنظرهای متعددی نقل شده که بعضا حاشیه ساز بوده است؛ از جمله در سال ۷۹ بعد از اینکه آیت الله خامنه ای در ۱۹ تیر در جمع کارگزاران نظام "مسئله اصلاح طلبی حقیقی" را تعریف کرد، در اظهاراتی گفت: «رهبران دینی حق ندارند از طرف مردم حرف بزنند».

او در بخش دیگری از حرف‌هایش گفته بود: «اصلاحات یک امر حکومتی نیست که اعضای حکومت آن را تعریف کنند و مردم خیلی شفاف با حمایت از برنامه های خاتمی این را می گویند».

محمد رضا خاتمی در طول مدت نمایندگی خود به دلیل همین مواضع و همسویی با حزبی که دبیرکلی اش را برعهده داشت رد صلاحیت شد و به جمع متحصنین پیوست؛ وی در این خصوص معتقد است:«مهمترین دستاورد تحصن این بود که به قانون شکنان فهماند اگر بخواهند قانون را زیر پا گذارند قطعاً باید هزینه های سنگینی بپردازند.»

از«امام» تا نصرالله 

بعد از مجلس ششم نیز گاهی مواضع و مصاحبه های او حاشیه ساز شدند؛یکی از مشهورترین اظهارنظرات خاتمی به مصاحبه با ماهنامه «رویش» که از سوی یکی از مجریان مشهور صدا و سیما منتشر می‌شد باز می گردد.

 در این گفت و گو خاتمی به ضرورت انتقاد از مواضع آیت الله خمینی اشاره کرد وگفت: «وقتی مطالب امام را بررسی می کنیم ، چیزهایی به سود و چیزهایی هم به ضرر ما است . متأسفانه ما امام را به یک شخصیت دست نیافتنی تبدیل کردیم که حتی بحث در مورد ایده ها و افکارشان ، امروز مجاز شمرده نمیشود . ممکن است چند سال دیگر خیلی دیر شده باشد . بحث نقادی امام باید طرح شود تا دیدگاه های اساسی ایشان مشخص شود. ما که امام را معصوم نمی دانیم».

همسر وی که زهرا اشراقی دختر آیت الله اشراقی و نوه دختری آیت الله خمینی است نیز با مصاحبه های خود بارها خبرساز شده از جمله در گفتگو با نیویورک تایمزدرباره حجاب ، اظهاراتی متفاوت با نظر رسمی جمهوری اسلامی کرد که انتقادهای اصولگرایان را همراه داشت.

او همچنین درباره همسرش گفته است که علیرغم آشنایی خانوادگی، رضا را نخستین بار درحج دیده:«ناخودآگاه او را دوست داشتم، ولی وقتی او را دیدم، عاشقش شدم. رضا، روشن‌ترین نقطه زندگی من است».

در سال ۸۹ یکسال پس از وقایع انتخابات ۸۸ و همزمان با سفرمحمود احمدی نژاد به لبنان نامه محمد رضا خاتمی به دبیر کل حزب الله لبنان باردیگر برادرمحمد خاتمی را در کانون توجه رسانه ها قرار داد؛ اودر این نامه با توجه به سابقه آشنائی اش با حسن نصر الله به زندانی بودن صد ها تن از«مبارزان آزادی خواه ایرانی»  به وی یاد آوری می‌کند که نمی توان ادعای مبارزه با رژیم اسرائیل را داشت در حالی که مبارزان ایرانی در بند ظلم هستند.

از «تقلب» تا دادگاه

اما دردسرسازترین اظهار نظر رضا خاتمی که منتهی به دادگاه او شد به نیمه آبان سال گذشته برمی گردد که، در مصاحبه ای با برنامه «رودر رو»، «به نقل از منابع مطلع» در جناح اصولگرا گفته بود که «در ستاد انتخاباتی وزارت کشور تقلب صورت گرفته و ۸ میلیون رای به صندوق‌ها اضافه شده است».

 وی با تاکید بر آنکه این کار نه در پای صندوق‌ها یا در شهرستان‌ها که در هنگام تجمیع آرا در وزارت کشور انجام شده، افزوده بود در نتیجه این تقلب، در شرایطی که «آرای صندوق ها ۳۲ میلیون بوده»، اعلام شده که ۳۹ میلیون نفر در انتخابات شرکت کرده‌اند.

بعد ازاین اظهارات بود که سازمان اطلاعات سپاه علیه او شکایت کرد و قوه قضائیه ایران او را احضار و طی سه جلسه دادگاه در بهار امسال محاکمه کرد و دادگاه بدوی در ۱۵ تیر آقای خاتمی را به دو سال زندان محکوم کرد.

قاضی دادگاه هم در حین برگزاری هم بعد از آن علیرغم «علنی بودن» اجازه انتشار دفاعیات را به خاتمی نداد تا اینکه دو روز پیش نایب رئیس اسبق مجلس ایران، همزمان با انتشار دفاعیه خود، متن آن را در نامه‌هایی جداگانه به روسای سه قوه قضاییه، مجریه و مقننه ارسال کرده است. متن کامل دفاعیات محمدرضا خاتمی و ضمایم مرتبط ، بالغ بر ۳۲۴ صفحه می شود که در فضای مجازی در دسترس قرار گرفته است.

بر اساس این دفاعیات، «وزارت کشور برگه‌های مصرف نشده در صندوق‌های رای را ۱۳۴ هزار و ۶۲۶ اعلام کرده، در حالی که رقم واقعی دو میلیون و ۱۸۹ هزار و ۶۱۷ بوده است.»

 خاتمی همچنین با ادعای اینکه «حداقل برای دو میلیون و ۵۴ هزار و ۹۹۳ رای عدد‌سازی شده است» گفته است : «حداقل سه میلیون و ۳۵ هزار برگه تعرفه رای کمتر از میزان چاپ شده ارسال شده است و این تعرفه‌ها سرنوشت نامعلومی دارند.»

دبیر سابق جبهه مشارکت همچنین در دفاعیات خود نوشت:« سؤال اين است كه اين سه ميليون و ۳۵ هزار تعرفه كه به نام استانها چاپ شده ولی برای آنها ارسال نشده چه شده اند؟ كجا رفته اند؟ به نام چه كانديدايی منظور شدهاند؟ بنا به اظهار رسمی مسئولين انتخابات استان ها در اختيار استانداری و فرمانداري ها نبودند، در مخزن بانك ملي كه کلا ۱۰۰ هزار تعرفه باقيمانده بود، پس اين تعرفه ها در دست چه كساني بوده اند؟ توجه بفرماييد كه اين رقم فقط مربوط به ۱۱ استان است و اگر به همين ميزان بخواهيم نتايج را به كل كشور تعميم بدهيم احتمالاً به عددي نزديك ۹ ميليون تعرفه سرگردان مي رسيم كه من فعلاً به همان عدد حداقلی سه ميليون و ۳۵ هزار بسنده می كنم چراكه فاجعه آنقدر بزرگ است كه همين ميزان هم براي اثبات آن كافی است.»                                                                                         

وی  با جمع‌ کردن این عددها اعلام کرد که «هشت میلیون و ۵۸۹ هزار و ۹۹۳» رای در انتخابات تقلب شده است.

او در بخش های دیگری به تناقضات آمارهای شورای نگهبان اشاره کرده است. هر چند این بخش ها ممکن است رقم بالایی نباشد اما آشفته بودن آمارهای اعلام شده توسط این نهاد و وزارت کشور در انتخابات را نشان می دهد.

از جمله در این دفاعیه آمده است: «تعداد تعرفه هاي ۱۰۰ تايی دست نخورده عودت داده شده به فرمانداري ها عدد ۲۰ ميليون و ۷۱۹ هزار و ۱۶۲ ذكرشده است! اينجا رياضيدانی بايد ثابت كند چگونه عدد تعرفه ها در دسته های صدتايي دست نخورده می تواند عددی غير از مضرب صد باشد».          

در متن دفاعیه همچنین به خاطرات منتشر نشده اکبرهاشمی رفسنجانی در ۲۵ خرداد ۱۳۸۸اشاره شده  که در بخشی از آن آمده: «شب محسن رضایی آمد. گفت با آقایان شمخانی، لاریجانی، سلیمانی و قالیباف جلسه داشته و به تقلب حدود هشت میلیون رأی معتقد شده‌اند. به آقای حجازی گفته‌اند به رهبری بگوید».

 ویژگی دیگر دفاعیات رضا خاتمی این است که به مدارکی درباره سخنان برخی از چهره های اصول گرا از جمله مصطفی پورمحمدی، علیرضا زاکانی و محمد باقر قالیباف مطرح شده است.         

از جمله این مدارک نامه ای است که مصطفی پورمحمدی درباره تقلب در انتخابات نوشته اما جزییات آن نامشخص است.براساس نوشته رضا خاتمی، در مورد نامه آقای پورمحمدی مداركی در پيوستهای گزارش تفصيلي شورای نگهبان وجود دارد كه از آقاي پورمحمدی خواسته شده است مدارك و اسناد خود را تحويل دهند {پيوست ۸} و با مشاهده این گزارش مشخص می شود که  عين همين نامه را محمد محمدی ری شهری وزیر اسبق اطلاعات، محمد باقر قالیباف، شهردار وقت تهران و علی لاریجانی، رییس مجلس، به شورای نگهبان ارسال کرده اند.  

دفاعیات محمدرضا خاتمی بار دیگر بازگشودن پرونده انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ است. اگر چه درگیری ایران و آمریکا باعث شده که اتفاقات این انتخابات و موضوعات سیاست داخلی کم رنگ تر شود.