تبعات تحریم محمدجواد ظریف

ایالات متحده امریکا اعلام کرده است به زودی «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را تحریم خواهد کرد. در صورتی که این تحریم محقق شود، ایران اولین کشوری در جهان خواهد بود که وزیر خارجه‌‌اش تحت تحریم امریکا قرار می‌گیرد.

دولت «دونالد ترامپ»، رییس جمهوری امریکا می‌گوید که در صدد فشار حداکثری به جمهوری اسلامی ایران است تا رفتار این کشور «عادی» شود.

در صورتی که ایالات متحده درصدد امتداد این فشار حداکثری به وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با ابزار تحریم باشد، ممکن است تحریم او شامل محرومیت از دریافت ویزا یا روادید ورود به امریکا برای شرکت در نشست‌های مرتبط با سازمان ملل متحد شود.

پیش از این، اتحادیه اروپا «علی اکبر صالحی»، رییس سازمان انرژی اتمی ایران در دوران «محمود احمدی نژاد» را تحریم کرده بود. اما وقتی او وزیر امور خارجه ایران در آن دولت شد، مطابق مصونیتی که وزرای خارجه دارند، علی اکبر صالحی را از فهرست تحریم خارج کردند.

با این همه، هنوز امریکا دولتی را هم‎چون ایران تحت تحریم‌های بی‌سابقه قرار نداده است که دامنه آن حتی به وزیر خارجه هم رسیده باشد.

مطابق قراردادی که دولت امریکا به عنوان میزبان سازمان ملل متحد دارد، موظف است برای افرادی که از سوی این سازمان به نیویورک دعوت می‌شوند یا مقام‌های رسمی کشورهای عضو سازمان ملل، روادید صادر کند. اما کنگره ایالات متحده با تصویب قانونی، به دولت اجازه داده است برای افرادی که مخل امنیت ملی امریکا تشخیص می‌دهد، روادید ورود ندهد.

ایالات متحده امریکا در پاییز سال ۱۳۶۷ از صدور ویزا برای «یاسر عرفات»، رهبر فلسطینی‌ها که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک دعوت شده بود، خودداری کرد و در نهایت دولت «رونالد ریگان»، حضور عرفات در خاک امریکا را مغایر با امنیت ملی ایالات متحده خواند.

سال‌ها پس از آن، در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما»، امریکا این بار برای «حمید ابوطالبی»، سفیر پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، حاضر به دادن روادید نشد. دولت اوباما که اتفاقا در این دوره روابط بهتری با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرده بود و «جان کری»، وزیر خارجه این کشور به طور مستقیم با همتای ایرانی‌ خود سرگرم مذاکرات اتمی بود، حمید ابوطالبی را از افراد حاضر در اشغال سفارت امریکا در تهران و گروگان‎گیری دیپلمات‌های امریکایی در اوایل انقلاب خواند.

سفیر پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران مترجم گروگان‌گیرها معرفی شد اما در نهایت امریکا به او ویزا نداد و ایران فرد دیگری به عنوان سفیر در سازمان ملل معرفی کرد.

این احتمال وجود دارد که امریکا در اعمال تحریم علیه محمدجواد ظریف، از صدور ویزا برای حضور مجدد او در نیویورک، از جمله مجمع عمومی سازمان ملل که حدود سه ماه دیگر آغاز می‌شود، خودداری کند یا در صورت اجازه ورود به او برای حضور در نیویورک، محدودیت‌های بیش‎تری برایش وضع کند.

سفر وزرای امور خارجه ایران به نیویورک اصولا با هواپیمای دولتی جمهوری اسلامی انجام می‌شود و طی اقامت در امریکا، خدمات فرودگاهی و سوخت دریافت می‌کند. ممکن است که در صورت تحریم و اجازه حضور در نیویورک، وزیر خارجه ایران از دریافت چنین خدماتی محروم شود.

ایالات متحده امریکا در حال حاضر هم برای دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک و سایر رهبران ایران که به اعتبار شرکت در برنامه‌های این سازمان ویزای امریکا دریافت می‌کنند، محدودیت‌هایی برقرار کرده است که دیگر دیپلمات‌ها گرفتار آن نیستند. مطابق این محدودیت‌ها، مقام‌ها و دیپلمات‌هایی ایرانی که ویزای امریکا برای حضور در سازمان ملل می‌گیرند، اجازه ندارند از نیویورک به دیگر شهرهای این کشور سفر کنند و حتی مجاز نیستند از محدوده ۴۰ کیلومتری مقر سازمان ملل متحد در نیویورک دورتر شوند.

به همین دلیل است که سفر روسای جمهوری ایران برای حضور در سازمان ملل مستقیما با ورود به نیویورک آغاز و با خروج مستقیم از این شهر تمام می‌شود. تاکنون محمدجواد ظریف هم تنها در نیویورک سخن‌رانی داشته و با رسانه‌های امریکایی مصاحبه داشته است.

هشدار زودهنگام امریکا به ظریف؟

به طور معمول، افراد و نهادهایی که تحت تحریم قرار می‌گیرند، از ورود به خاک ایالات متحده منع می‌شوند و دارایی احتمالی آن‌ها، نظیر وجوه نقدی و حساب بانکی، ملک و سایر داشته‌هایی که به نام آن‎ها به ثبت رسیده‏اند، توقیف می‌شوند.

در صورتی که وزیر امور خارجه ایران تحت تحریم‌های وزارت خزانه‎داری امریکا قرار بگیرد، این احتمال وجود دارد دارایی احتمالی او که ممکن است به صورت شخصی در ایالات متحده باشند، از سوی دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‎داری شناسایی و توقیف شوند. بسته به تصمیمی که دولت امریکا درباره شدت تحریم می‌گیرد، امکان این که وزیر امور خارجه ایران حساب توییتر خود را هم از دست بدهد، وجود دارد.

محمدجواد ظریف از دوره دبیرستان در ایالات متحده اقامت داشته و اصولا زمانی به استخدام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی درآمده که در حال تحصیلات تکمیلی در امریکا بوده است. بنابراین، امکان این که در امریکا دارایی شخصی داشته باشد، وجود دارد. دولت امریکا در اقدامی کم سابقه، پیش از رسمی شدن تحریم علیه محمدجواد ظریف، به صورت علنی تصمیم دولت برای تحریم او را اعلام کرده است.

این اقدام می‌تواند به منزله فرصتی به ظریف باشد تا در این فاصله دارایی احتمالی خود را از معرض توقیف خارج کند. اعلام هشدارآمیز دولت امریکا درباره قریب‎الوقوع بودن تحریم ظریف، به این دلیل معنای بیش‎تری پیدا می‌کند که هم‎زمان با علنی شدن این تصمیم، دونالد ترامپ، رییس جمهوری ایالات متحده در فرمانی تاکید کرده بود که افراد در معرض تحریم نباید از پیش از وجود چنین تصمیمی مطلع شوند.

در فرمان اجرایی رییس جمهوری امریکا که برای تحریم آیت‌الله «علی خامنه‌‌ای» رهبر جمهوری اسلامی ایران و نیز «بیت رهبری» صادر شد، دونالد تامپ ذکر کرده بود که دادن آگاهی قبلی به افرادی که در معرض تحریم هستند، به آن‎ها توانایی انتقال بلافاصله وجوه و دارایی‌ خود را می‌دهد و اقدامات تحریمی را بی‌اثر می‌کند.

با وجود این فرمان اجرایی ترامپ، محمدجواد ظریف حالا از تصمیم امریکا مطلع است و می‌داند که قرار است به زودی تحریم شود.

در واقع، ظریف اولین وزیر خارجه‌ای است که ایالات متحده او را به این شکل می‌خواهد تحریم کند اما به صورت غیررسمی، از پیش او را از این موضوع مطلع کرده است تا احتمالا خسارات احتمالی شخصی کم‎تری به او وارد شود. انتشار جزییات تحریم احتمالی او، تبعات قطعی‌تر تحریم وزیر امور خارجه ایران را روشن می‌کند.

مطالب مرتبط:

خامنه‌ای: آمریکایی‌ها می‌ترسند جلو بیایند

تحریم بی‌سابقه آیت‌الله خامنه‌ای و بیت رهبری چه معنا و اثری دارد؟