اگر حکومت عوض شود سکه امامی از قیمت نمی‌افتد؟ یک روز در بازار خرید طلا و سکه

مریم روحانی، شهروند خبرنگار، کرج 

«امامی ۸۶ چند؟»
این سوال رایج و تکراری این روزها است در بازار بزرگ طلا وجواهر ایران، واقع در چهار راه «گلوبندک» که به «سبزه میدان» معروف است. کم شدن هر روزه ارزش پول ایرانی و ترس از دست دادن سرمایه، خیلی‌ها را به این‌جا کشانده است؛ از آدم‌های مسنی که می‌خواهند کل سرمایه زندگی خود را سکه کنند تا جوانانی که تصمیم گرفته‌اند از اندک سرمایه زندگی خود محافظت کنند.
«آراز» که ۱۹ سال دارد، زیر و بم خرید و فروش سکه را درآورده است: «اگر می‌خواهی بیش‌ترین سود نصیبت شود، باید سکه امامی ۸۶ بخری. این را دیگر همه می‌دانند.»

یک فروشنده طلا و سکه می‌گوید: «سکه امامی که با نام "طرح جدید" هم معروف است، قیمتش گران‌تر است. امامی ۸۶ هم یعنی سکه امامی که تاریخ ۱۳۸۶ روی آن خورده است. از سال ۱۳۸۶ تا الان تمامی سکه‌ها به تاریخ ۱۳۸۶ ضرب شده‌اند؛ یعنی جدیدترین سکه‌ها هم با این تاریخ ضرب می‌شوند. سکه‌هایی که تاریخ ضرب قدیمی‌تری دارند، قیمت‌شان کم‎تر است. برای همین همه دنبال سکه امامی ۸۶ هستند.»

آراز اهل تبریز است و پارسال دانشگاه قبول شده و به تهران آمده است. او دردانشگاه آزاد واحد تهران جنوب حسابداری می‌خواند: «پدرم بازنشسته بیمه است. وقتی دانشگاه قبول شدم، یک پراید مدل ۱۳۹۴ برایم خرید و گفت برو تهران، هم درس بخوان، هم با ماشین کار کن و خرج دانشگاهت را بده. اما من اوایل اردیبهشت ماشینم را که ۲۶ میلیون تومان خریده بودم، به پیشنهاد یکی از رفقای دانشگاه که اقتصاد بازرگانی می‌خواند، ۴۳ میلیون فروختم و همهٔ پول‌ آن را به اضافهٔ یک خرده پس‌اندازی که داشتم، ۹ تا سکه خریدم.»

او اوایل اصلا نمی‌دانسته است فرق سکه «امامی» و «بهار آزادی» چیست اما به گفته خودش، الان دیگر خبره شده است: «عیار سکه‌های بانکی در ایران ۲۲ و وزن هر سکه ۸. ۱۳۳ است. سکه‎های امامی و آزادی از این نظر تفاوتی با هم ندارند اما تصویر روی دو سکه چیزی است که باعث تفاوت آن‌ها می‌شود.»

پس از انقلاب، سکه به دو شکل در ایران ضرب و توزیع شده است. یک فروشنده طلا و سکه می‌گوید: «یک سکه از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ ضرب شد که یک روی آن منقش به اسم "علی" بود؛ یعنی داخل یک شش ضلعی سه بار اسم علی نوشته شده و عبارت بانک ملی ایران زیر آن حک شده بود و طرف دیگر آن حرم امام رضا قرار داشت.»

به گفته این فروشنده، سکه‌هایی که به سکه امامی معروف شدند، از سال ۱۳۷۰ به بعد با طرح جدید ضرب شدند: «یک طرف سکه امامی، تصویر آیت‌الله خمینی و طرف دیگر مرقد امام رضا است.»

او درباره این که چرا سکه‌ها از سال ۱۳۸۶ دیگر تاریخ ضرب جدید نمی‏خورند، می‌گوید: «از سال ۱۳۷۰ که دو نوع سکه به باراز آمد، صراف‌ها و مغازه‌های خرید و فروش سکه به تاریخ ضرب هم توجه می‌کردند و با توجه به آن سکه‌هایی که قدیمی‌تر بودند، کم‎تر می‌خریدند. سال ۱۳۸۶ در بانک مرکزی برای جلوگیری از این آشفتگی بازار و نوسان قیمت، تصمیم گرفتند تمامی سکه‌ها به تاریخ ۱۳۸۶ ضرب شود. اما الان سکه‌ای که تاریخ ۱۳۸۶ دارد، گران‎تر است و بازهم سکه‌هایی که تاریخ‎شان قدیمی‌تر است، قیمت‎شان پایین‌تر.»

آراز از این که همه سکه‌هایش را امامی ۸۶ خریده، خوشحال است: «یک خرده خرج و دخلم به هم ریخته اما مطمئنم سکه گران‌تر می‌شود و همه این به هم ریختگی‌ها جبران می‌شوند.»

آراز البته دوستانی هم دارد که مثل او پولی برای خرید سکه نداشته‌اند اما سعی کرده‌اند در این آشفته بازار سکه و طلا،  بی‎کار نباشند: «خیلی از دوستانم معاملات کاغذی انجام می‌دهند که به معاملات "فردایی" معروف است. اکثرشان دانشجوی اقتصاد هستند.»

او موقع خداحافظی می‌گوید: «خدا کند سکه بشود ۱۰ میلیون تومان!»

گوشه سبزه میدان چند مرد تقریبا مسن ایستاده‌اند و بلند بلند درباره قیمت سکه حرف می‌زنند. رقم‌هایشان اما با آن چه امروز به عنوان نرخ سکه اعلام شده است، فرق می‌کنند. آن‌ها مشغول معاملات کاغذی یا به قول آراز، معاملات فردایی هستند. «اکبر» که در این جمع حضور دارد، می‌گوید: «اکثر آدم‌هایی که این جا هستند، عمرشان را صرف خرید و فروش طلا و سکه کرده‌اند اما یک دفعه با یک نوسان، سرمایه‌شان به باد رفته و ضرر داده‌اند و حالا این جا سر قیمت فردای سکه معامله می‌کنند. آن‌ها روی کاغذ اسم می‌نویسند و نفری ۲۰۰هزار تومان وسط می‌گذارند و عددی را به عنوان قیمت فردای سکه و دلار اعلام می‌کنند. هرکه قیمت را درست حدس بزند یا عددی که می‌گوید به رقم واقعی نزدیک‎تر باشد، پول‌ها را برمی‌دارد.»

او توضیح می‌دهد که گاهی معاملات فردایی روی نوسان قیمت بازار تاثیر می‌گذارد:«مثلا آخر وقت که کسی قیمت سکه نمی‌دهد، دلال‌ها که معمولا در معاملات فردایی شرکت می‌کنند، قیمت خودشان را می‌دهند. گاهی این قیمت‌ها سر از کانال‌های تلگرامی در می‎آورند و دهان به دهان می‌چرخند و فردا همان اعلام می‌شود.»

«سیما» منشی یکی از کارخانجات تولید سیم وکابل بوده است که بعد از ۱۳ سال، اسفند ۱۳۹۷ تعدیل نیرو شده و به تازگی ۶۵ میلیون تومان به عنوان «حق سنوات» از کارخانه دریافت کرده است. او از تک تک حجره‌های سبزه میدان قیمت سکه تمام را پرسیده است: «بهار آزادی ۲۰۰ هزار تومان ارزان‌تر است و در مجموع، به اندازهٔ یک نیم سکه به نفعم است.»

اما باز هم تردید دارد که امامی بخرد یا بهار آزادی: «سکه امامی راحت‌تر معامله می‌شود اما می‎ترسم حکومت عوض شود. آن وقت سکه‌های امامی از قیمت نمی‌افتند؟»