خبر اضافه شدن تخلف در فضای مجازی به «آیین‌نامه انضباطی دانشجویان» که چند روز پیش در رسانه‌ها مطرح شد، منجر به اعتراض دانشجویان و جنبش‌های دانشجویی شده است.
در این خبر آمده است که انتشار عکس‌های غیراخلاقی یا مرتکب شدن کار خلاف اخلاق در فضای مجازی، هم‌چنین انتشار تصاویر «نامناسب» در کانال‌های اطلاع‌رسانی، شامل برخوردهای انضباطی با دانشجویان می‌شود.
کمیته‌های انضباطی در دانشگاه‌های ایران به جرایم عمومی، تخلفات آموزشی و مسایل اخلاقی دانشجویان رسیدگی میکنند و حالا رسیدگی به این «تخلف» هم به وظایف آن‌ها افزوده شده است.
این کمیته‌ها هم‌چنین یکی از نهادهای مسوول در برخورد با «تخلفات سیاسی» دانشجویان منتقد حکومت و فعالان دانشجویی هستند و می‌توانند مجازات‌هایی از اخطار شفاهی و توبیخ کتبی گرفته تا محرومیت از تحصیل یا اخراج را برای آن‌ها در نظر بگیرند.
از «بسیج دانشجویی» سال‌ها است که به عنوان یکی از بازو‌های همکار این کمیته‌ها و نهاد نمایندگی ولی‌فقیه در دانشگاه‌ها نام برده می‌شود.
هنوز معلوم نیست که بسیج دانشجویی در این زمینه چه نقشی ایفا می‌کند؛ آیا به عنوان یکی از چشم‌های ناظر این کمیته‌ها در شبکه‌های اجتماعی فعال خواهد شد یا آن‌قدر در فضای مجازی درگیر ایجاد موج و فضا است که فرصتی برای این کار پیدا نخواهد کرد.
کسانی که در ایران به دانشگاه رفته‌اند، می‌دانند که نگاه عموم دانشجویان به هم‌کلاسی‌های بسیجی خود چهگونه است و درباره آن‌ها چه فکر میکنند.
فصلنامه «تحقیقات فرهنگی ایران» در شماره پاییز سال ۱۳۹۷ این نگاه‌ها را بررسی کرده است. این فصلنامه، پژوهشی با عنوان «مطالعه انگارههای ذهنی تشکل‌های دانشجویی دانشگاه تهران: انگارههای شخصی انجمن اسلامی و خویشتن بسیج دانشجویی» منتشر کرده است که تصویر روشن‌تری از بسیجی‌ها در اذهان دانشجویان ارایه می‌کند.
این مقاله پژوهشی انگارههای ذهنی اعضای انجمن اسلامی برخی از دانشکده‌های دانشگاه تهران در مورد اعضای بسیج دانشجویی را تحت سه مضمون اصلی «مطلق‌گرایی»، «سنت‌گرایی» و «نسبی‌گرایی اخلاقی» مورد مطالعه قرار داده است.
مطلق‌گرایی
نخستین مضمون، یعنی مطلق‌گرایی در انگارههای ذهنی انجمن اسلامی در مورد بسیج، شامل خرده مضمون‌های «شخص‌محوری»،«جزماندیشی»، «خودمحوری»، «انحصار طلبی»، «نداشتن روحیه انتقاد‌پذیری»، «ساختار غیر دمکراتیک»، «خود برتربینی» و «یک‌دستی در تفکر» است.
یک زن عضو انجمن اسلامی «دانشکده حقوق» در مورد شخص‌محوری اعضای بسیج دانشجویی بر این باور است که «شخص‌پرست» هستند: «اعتقاد آن‌ها حول محور یک شخص شکل گرفته است.»
برخی دیگر از اعضای انجمن اسلامی در مورد خودمحوری اعضای تشکل مقابل گفته‌‌اند که اعضای بسیج در موارد متعددی اقداماتی کرده‌اند که برخلاف نظر رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
یک عضو انجمن اسلامی «دانشکده علوم اجتماعی» موضع‌گیری بسیج دانشجویی در خصوص تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران را از جمله این مصادیق می‌داند و میگوید در حالی که رهبر از این تیم حمایت می‌کرد، بعضی از اعضای این تشکل جلو‌تر از رهبری حرکت کردند.
جزماندیشی، خرده‌مضمون دیگری است که اعضای انجمن اسلامی در مورد اعضای بسیج دانشجویی به‌کار برده‌اند. آن‌ها گفته‌‌اند که اعضای بسیج دانشجویی دیدگاه‌هایی را پذیرفته‌اند و حاضر نیستند آن را تغییر داده و یا درباره‌اش فکر کنند.
یک عضو انجمن اسلامی دانشکده حقوق گفته که اگر اعضای تشکلِ مقابل چنین جزماندیشی و این احساس که مالک حقیقت هستند را کنار بگذارند، آن‌گاه راه تعامل باز می‌شود.
یک زن عضو انجمن اسلامی «دانشکده ادبیات» در این‌باره گفته است: «من آن چیزی که می‌بینم، این است که یک‌سری اصول کلی فکری را قبول دارند و حاضر به تغییر آن نیستند. آن‌ها به طور دائم افراد غیرخودشان را به نفوذی و برانداز بودن متهم میکنند.»
اعضای انجمن اسلامی درباره خرده‌مضمون انحصار‌طلبی اعضای بسیج دانشجویی هم بر این باورند که آن‌ها تحت تاثیر تصمیمات انحصار‌طلبانه رده‌های بالاتر خود هستند.
یک عضو انجمن اسلامی دانشکده ادبیات در این‌باره میگوید: «ساختار بسیج، یک ساختار کاملا دموکراتیک نیست چون بسیج دانشجویی شاخه دانشجویی یک نهاد نظامی است.»
درباره یک‌دستی در تفکر اعضای بسیج دانشجویی نیز یک عضو انجمن اسلامی «دانشکده عمران» گفته است:«]این افراد[ اختیار را از خودشان سلب کرده و همه دنباله‌رو هم هستند و سخنگوی یک جریان خاص شدهاند.»
برخی دیگر از مصاحبه‌شوندگان به حس خودبرتربینی اعضای بسیج دانشجویی اشاره کرده‌اند. یک عضو انجمن اسلامی دانشکده حقوق در این خصوص گفته است: «این افراد فکر میکنند که حقیقت فقط آن‌چیزی است که آن‌ها می‌فهمند و در مشت آن‌ها است.»
خرده‌مضمون نداشتن رویکرد انتقادی هم بیانگر این تعریف شده است که اعضای بسیج دانشجویی هیچ‌گاه انتقادی در مورد حاکمیت ندارند و در واقع، مدافع وضع موجود هستند.
سنت‌گرایی
مضمون دیگری که در انگارههای ذهنی اعضای انجمن اسلامی در مورد اعضای بسیج وجود دارد، سنت‌گرایی است.
اعضای انجمن اسلامی، اعضای بسیج را افرادی «دین‌دار»، «دارای پوشش سنتی» و «ارتباطات محدود» و «قائل به گفتمان اسلام سیاسی» می‌دانند که همگی اینها در قالب ویژگی‌های گرایش‌های سنتی جای می‌‌گیرد.
علاوه بر این، اعضای بسیج دارای انگاره ذهنی واپس‌گرا و متحجر از منظر دیگری معرفی شدهاند.
نسبی‌گرایی اخلاقی
انگاره دیگر در قالب مضمون نسبی‌گرایی اخلاقی مطرح شده که شامل سه خرده‌مضمون «تنافض»، «قضاوت» و «منفعت‌گرایی» است. بنابرپژوهش انجام شده، اعضای انجمن اسلامی بر این نظر هستند که اعضای بسیج دانشجویی دچار تناقض بوده و همواره دنبال منافع خود هستند و دیگران را هم قضاوت میکنند.
یک عضو انجمن اسلامی دانشکده ادبیات میگوید اعضای بسیج دانشجویی هرچند به نظر می‌آید دموکراسی دارند اما در عمل این‌گونه نیست.
از نظر گروه دیگری از پاسخ‌گویان، در میان اعضای بسیج، منفعت‌گرایی وجود دارد؛ به این معنا که آن‌ها هر جا که منافع شخصی یا حزبی خود را در خطر ببینند، از ایده‌‌آل‌هایشان فاصله می‌گیرند.
از نظر یک گروه دیگر، اعضای بسیج همواره در حال قضاوت کردن دیگران هستند و به خود اجازه می‌دهند در مورد دیگران قضاوت کرده و حکم صادر کنند.
یک عضو انجمن اسلامی «دانشکده علوم» در این‌باره میگوید: «کلا در قشر مذهبی، آفتی که خیلی وجود دارد، بحث قضاوت است و می‌خواهند آدم‌ها را یا به بهشت بفرستند یا جهنم.»
انگارههای خویشتن اعضای بسیج دانشجویی
انگارههای ذهنی که اعضای بسیج در معرفی خود به کار می‌برند و در پاسخ‌های بسیاری از مصاحبه شوندگان وجود دارد، مضمون‌های «تشکل دانشجویی»، «منطقی» و «منتقد» است.
آن‌ها خود را افراد منطقی، اهل استدلال و تفکر و دارای رویکردی انتقادی به مسایل اجتماعی و یک تشکل کاملا دانشجویی می‌دانند.
دفاع از وضع موجود
دفاع از وضع موجود و فقدان رویکرد انتقادی، انگاره ذهنی اعضای بسیج دانشجویی در مورد خودشان، از منظر دیگری است. آن‌ها می‌گویند که تشکل مقابل، آن‌ها را مدافعانی می‌داند که هیچ‌گونه انتقادی به حاکمیت و مسوولان ندارند.
یک عضو بسیج دانشجویی دانشکده علوم اجتماعی میگوید: «فکر میکنند که بچههای بسیج از صفر تا صد جمهوری اسلامی را قبول دارند و همه جوره پشت سر جمهوری اسلامی هستند. بچههای انجمن تصورشان این است که بچههای بسیج این‌طور هستند و انتقادی ندارند.»
واپس‌گرایی «متحجر» یا به عبارتی، متعصب و سنتی بودن خرده مضمون دیگری است که مصاحبه‌شوندگان عضو بسیج معتقدند انگاره ذهنی اعضای انجمن اسلامی در مورد آن‌ها است.
یک عضو بسیج دانشجویی دانشکده حقوق در این‌باره میگوید: «فکر میکنند ما از پشت کوه آمده‌ایم و مانند "داعش" هستیم و آمده‌ایم یک‌سری را قلع و قمع کنیم.»
منطقی از منظر خود
اعضای بسیج دانشجویی معتقدند که یک تشکل کاملا دانشجویی هستند و هیچ وابستگی به خارج از دانشگاه ندارند. یک عضو بسیج دانشجویی «دانشکده علوم‌پایه» در این رابطه میگوید: «ما واقعا وام‌دار هیچ گروه سیاسی نیستیم.»
اعضای بسیج دانشجویی هم‌چنین معتقدند با این که از ارزش‌های جمهوری اسلامی دفاع میکنند و مدافع آن هستند، انتقادهای زیادی نیز به مسوولان و ساختارهای حاکمیتی دارند.
مصاحبه شوندگان عضو بسیج دانشجویی خود را افرادی منطقی می‌دانند که در رویارویی با پدیده‌ها، با استدلال و منطق رفتار میکنند.
مطالب مرتبط:
بسیج مستضعفین؛ سازمان‌ها و معاونت ها
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر