هیتلر در سال ۱۹۴۳ و کمی پیش از پایان جنگ جهانی دوم، آخرین یهودی‌های ساکن برلین را بازداشت کرد تا آن ها را نیز به اردوگاه‌های مخوف نازی بفرستد. این یهودیان، شهروندانی بودند که همسری غیر یهودی داشتند و از این بابت تا آن موقع مصون باقی مانده بودند. زنان آلمانی اما درست روز اعزام آن ها، جلوی کاخ فرماندهی حزب نازی گردآمدند و از رژیم نازی درخواست آزادی همسران‌شان را کردند. سربازان گرچه اول با تفنگ و خشونت، تظاهرات‌کنندگان را تهدید به برخورد کردند اما زنان صحنه اعتراض را ترک نکردند. دست‌آخر هم دولت هیتلر مجبور شد آخرین دسته از یهودیانی که بازداشت کرده بود را آزاد کند و زنان با شوهران‌شان به خانه بازگشتند.
اعتراضات مدنی حضوری فراگیر در زندگی آدم‌های سراسر دنیا دارد؛ از گروه‌های کوچک در کشورهای در حال پیشرفت گرفته تا گروه‌های عظیم در ممالک توسعه‌یافته. این جوامع همواره در صدد توسعه و پیشرفت محیط پیرامون خویش هستند. کوچک‌ترین نمونه چنین جماعتی را می‌توان در محله ها یافت. تا زمانی که یک شورای محله تحت نظر هیچ سازمان دولتی نباشد و کاملا توسط ساکنان محله اداره شود، یک جامعه مدنی بسیار موثر است و هر محله‌ای با وجود آن، جایی بهتر برای زندگی ساکنانش خواهد بود.
نمونه یک سازمان عظیم مدنی و بین‌المللی اما «صندوق جهانی طبیعت» (WWF) است که در سال ۱۹۶۱ تاسیس شد. این سازمان اکنون در بیش از 100 کشور دنیا فعالیت دارد و به دنبال حفظ محیط زیست و حیات وحش است. جدا از اندازه، جوامع مدنی بی‌شک یکی از موثرترین راه‌ها برای تغییر مثبت و پایدار در جوامع انسانی هستند. تاریخ فعالیت‌های مدنی در سراسر دنیا پر است از نمونه‌های الهام‌بخش که زندگی را برای جمع کثیری از ما بهتر کرده اند؛ از جنبش ضد تبعیض نژادی در آفریقای جنوبی به رهبری «نلسون ماندلا» گرفته تا جنبش مدنی سیاهان در امریکا به رهبری «مارتین لوترکینگ».
عکس زیر، سه سال پیش از ترور دکتر لوترکینگ گرفته شده است و حضور وی را دوشادوش سایر چهره‌های جنبش در صف اول راهپیمایی نشان میدهد. کتاب «کنش‌های کوچک ایستادگی»، اثر «استیو کراشا» و «جان جکسون»، متنی الهام‌بخش پر از داستان‌هایی از سراسر دنیا حول این محور است.
مارتین لوترکینگ در راهپیمایی حقوق مدنی در امریکا، سال ۱۹۶۵
در متن پیش رو، نگاهی خواهیم داشت به ابزار متعدد فعالیت مدنی با تمرکز بر کارزارهای اطلاع‌رسانی. در دنیای امروز، بیش از هر زمانی در طول تاریخ بشریت، انتقال و دسترسی رایگان به اطلاعات فراگیرتر و آسان‌تر است. ابزارهایی که اینترنت و دنیای آنلاین در اختیار فعالان مدنی قرار می‌دهند، تاثیری انکارناپذیر در نفوذ و میزان دسترسی آن ها دارد و آگاهی از نحوه کار و مزیت‌های هر یک، نقشی به‌سزا در موفقیت فعالیت های مدنی ایفا خواهد کرد.
ابزارهای فعالیت مدنی
فعالیت مدنی هم می‌تواند در دنیای واقعی و با همکاری نزدیک فعالان و شهروندان انجام شود و هم با بهره‌گیری از امکانات دنیای مدرن، در دنیای مجازی و بدون نیاز ارتباط فیزیکی افراد. در این متن، این دو نوع را تحت دو عنوان «ابزارهای ملموس» و «ابزارهای مجازی» دسته‌بندی و مرور خواهیم کرد. لازم به ذکر است که گرچه این دو نوع در ماهیت تفاوت‌های آشکاری با هم دارند ولی همواره می‌توان از ترکیب و تلفیق این دو با یک دیگر بهره جست و مثلا نظرسنجی ملموسی را به طریقی مجازی انجام داد.
ابزارهای ملموس
فعالیت مدنی پیشینه دیرینی دارد و در دنیای قبل از اینترنت هم افراد به دنبال ارتقای جامعه خویش و زندگی خود بوده اند. راه‌کارهایی که در طول سال‌های گذشته خلق شده، آن‌قدر مورد آزمون و خطا قرار گرفته و بهبود یافته‌اند که امروز می‌توانیم با خیالی راحت به آن ها اعتماد کنیم. پرکاربردترین این ابزارها از قرار زیر هستند:
نظرسنجی:
نظرسنجی همیشه راه کاری مطمئن و گویا است. برای هر فعالیت مدنی، انجام یک نظرسنجی هم می‌تواند اطلاعاتی گران‌بها برای نظرسنجان فراهم آورد و آن ها را در مراحل بعدی کارزار آماده و هدفمند سازد و هم می‌تواند اطلاعاتی ارزشمند را در اختیار افراد نظرسنجی‌شده قرار داده و نظر آن ها را نسبت به موضوع کارزار جلب کند.
نظرسنجی می‌تواند به صورت میدانی یا مجازی انجام شود. در نظرسنجی میدانی، می‌توان به مکانی خاص رفت و مخاطبان ویژه‌ای را هدف قرار داد؛ مثلا به دانشگاه رفت و نظر دانشجویان را پرسید یا به مکانی عمومی مانند پارک رفت و نظر عموم مردم را جویا شد.
یک مزیت نظرسنجی میدانی بر مجازی، اعتبار بیش تر پاسخ‌ها است چون نظرسنج از هویت افراد مطمئن است. در نظرسنجی مجازی، فقط وقتی می‌توان از هویت افراد مطمئن بود که پیش از نظرسنجی، بانک مطمئنی از ایمیل افراد داوطلب داشت یا در گروهی مشخص عضو بود. البته هیچ‌گاه نمی‌توان اطمینان یافت افراد چه قدر وقت و دقت برای نظرسنجی اختصاص داده‌اند. درباره ابزارهای آنلاین در ادامه توضیح خواهیم داد.
چند نمونه پرکاربرد نظرسنجی:
پرسش‌های آری یا نه: آسان‌ترین نوع نظرسنجی با سوال‌هایی راحت برای هر گونه مخاطب است که موافقت یا مخالفت خویش را با گزینه‌های «بلی» یا «خیر» اعلام می‌کند. این نظرسنجی بیش تر برای مواردی که تعداد سوال‌ها زیاد است یا مواردی که طیف گسترده‌ای از مخاطبان نظرسنجی می‌شوند، استفاده می‌شود. ولی اطلاعات جزیی و زیادی را درباره نظر آن ها به نظرسنجان ارایه نمی‌دهد. معروف‌ترین مثال این نظرسنجی در ایران، همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی پس از انقلاب در فروردین سال 1358است.
پاسخ با بازه اعداد: در این نوع نظرسنجی، از فرد پرسیده می‌شود میزان مخالفت یا موافقت خود با سوال را با عددی از ۱ تا ۵ یا ۱۰ (و بازه‌هایی دیگر از این دست) اعلام کند. این نوع نظرسنجی توجه بیش تری از مخاطب جلب می‌کند و اطلاعات دقیق‌تر و بیش تری برای نظرسنج فراهم می‌آورد. تعداد سوال‌ها برای چنین سبکی نباید زیاد باشد. مثالی آشنا از این مورد، سوال پزشکان از مریض است که شدت درد وی از ۱ تا ۱۰ چه قدر است. واضح است که پاسخ مریض در چنین بازه‌ای، درک بهتری به دکتر برای تجویز نسخه میدهد.
پاسخ آزاد: این نوع نظرسنجی بیش تر در موارد تخصصی استفاده می شود و مخاطب فرهیخته‌تری می‌طلبد. در این نظرسنجی از فرد خواسته می‌شود پاسخ خود -بعضا در شکل یک کلمه یا جمله یا طولانی‌تر- را کاملا بنویسد یا بیان کند. این سبک برای نظرسنج، اطلاعاتی باارزش فراهم می‌آورد ولی تعداد سوالات آن را باید کاملا محدود نگاه داشت. مصاحبه‌های تلویزیونی، چه با کارشناسان و چه مردم عادی، می‌تواند مثالی آشنا از این مورد تلقی شود.
موضوعات و نامزد‌ها: در این نظرسنجی از افراد خواسته می‌شود نامزد یا موضوع محبوب یا مورد دغدغه خویش را انتخاب کنند. محبوب‌ترین مثال این مورد، انتخابات و نظرسنجی‌های پیش از رای‌گیری است. در موارد دیگر نیز این نظرسنجی می‌تواند اولویت‌های یک کارزار مدنی را از چشم مخاطبانش تعیین کند.
انتخابات ریاست جمهوری ایران، سال ۱۳۹۶
جزوه و شب‌نامه:
بسته به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، انتشار جزوه یا شب نامه می‌تواند متفاوت یا حتی خطرناک باشد. ولی در سربسته‌ترین جوامع نیز امکان پخش شب‌نامه آنلاین در دنیای امروز موجود است که به تدابیر امنیتی خاصی برای حفظ هویت فعالان نیاز دارد و در ادامه به آن خواهیم پرداخت. مقالات نوشته‌شده با تفکر و تعمیق و با ارایه آمار و ارقام دقیق همیشه تاثیر شگرفی در ذهن مخاطب دارند و ابزاری کارآمد برای اطلاع‌رسانی به شمار می روند؛ به ویژه وقتی هدف، مبارزه با فساد و افشای مقامات فاسد است، جمع‌آوری و انتشار پرونده‌ای مستدل از اشتباهات فرد یا سازمان فاسد، تاثیری انکارناپذیر در افشای آن ها و پایان دادن به کارشان خواهد داشت. مثال‌های بی‌شماری از این راه کار در سراسر دنیا وجود دارد که از موفق‌ترین آن ها، می‌توان به «مزالندو» که طرح دیده‌بانی تحولات پارلمان کنیا بود و جنبش «آدیوپیزو» در باز پس‌گیری سیسیل از مافیا اشاره کرد.
در جنبش آدیوپیزو که عکس رهبر آن را در پایین مشاهده می‌کنید، فعالان مدنی دست به انتشار شب‌نامه ها و نشریاتی زدند که اقدامات غیرقانونی و باج‌گیری مافیا از شهروندان را افشا می‌کرد. آن ها از این راه توانستند افراد زیادی را در تظاهرات علیه مافیا با خود همراه کنند. انتشار و پخش شب‌نامه در ایران امری متداول و دیرینه در جنبش دانشجویی است و در قالب نشریات دانشجویی منتشر شده اند. دولت‌های وقت عموما به سرکوب و سانسور این نشریات و دست‌اندرکاران آن ها دست برده‌اند.
ریتا بورسلینو(سمت راست)، رهبر جنبش آدیوپیزو علیه مافیای سیسیل؛ ایتالیا، ۲۰۰۸
مقالات تهیه شده برای شب‌نامه می‌توانند در شکل یک مجله زیرزمینی یا آنلاین منتشر شوند. فعالان این حوزه نیز می توانند از مخاطبان درخواست ارسال مطلب کنند تا مشارکت مدنی را افزایش دهند و ادامه انتشار شب‌نامه را قطعی سازند. هم چنین از آن جا که انتشار محتوای چندرسانه‌ای در فضای آنلاین به راحتی امکان‌پذیر است، عکس‌ها و ویدیوهای شهروندخبرنگاران، جلای دیگری به مجله خواهد داد و آن را در چشم مخاطب جذاب‌تر می‌کند.
در هر فعالیت مدنی، مشارکت و ارتباط با مخاطب از اهمیت بالایی برخوردار است و بدون آن نمی‌توان انتظار هیچ موفقیت یا تغییری پایدار داشت. مشارکت شهروندان در انتشار یک مجله کاغذی یا آنلاین درباره هر موضوعی که دغدغه آن ها است، هم سایر شهروندان را از مساله آگاه خواهد کرد و هم افراد بیش تری را وارد عمل می‌کند.
دیوارنویسی (گرافیتی):
گرچه هنرمندانی دیوارنویس در سراسر دنیا وجود دارند که به سفارش مقامات و در راستای زیباسازی فضای شهری به راحتی بر دیوارهای شهر نقش و نگار می‌بندند اما این کار در اکثر کشورهای دنیا غیرقانونی است. از طرف دیگر اما دیوارنویسی همواره به عنوان ابزاری کارآمد در فعالیت مدنی به کار رفته است و تاثیری شگرف در چشم و ذهن شهروندان دارد.
با دیوارنویسی، به ویژه در مکان‌های پر رفت و آمد، می‌توان پیامی را در قالب هنری تامل‌برانگیز به مردم منتقل کرد و معمولا نیز با واکنش مثبتی از سوی آن ها همراه می‌شود. معروف‌ترین دیوارنویس دنیا، «بنکسی» است که کارهای مفهومی و انتقادی او همواره توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب می‌کند.
در ایران نیز «نفیر» و «بلک‌هند»، دو دیوارنویس موفق و خلاق هستند که کارهای‌شان بازتاب صدای خاموش شهروندان بر دیوارهای شهر شده اند. نمونه‌ای از آثار هر یک را در پایین می‌بینید. هردو این دیوارنگاره‌ها در سال ۱۳۹۳ خلق شده اند. نفیر در اثر خود از قربانیان اسیدپاشی در اصفهان یاد کرده است که از اخبار تلخ آن سال بود و بلک‌هند به ماجرای جنجال‌برانگیز زنان و حضور آن ها در ورزشگاه‌ها در آستانه حضور ایران در جام جهانی ۲۰۱۴ اشاره می‌کند.
نفیر؛ اسیدپاشی، ایران ۱۳۹۳
بلک‌هند؛ زن، یوزپلنگ و جام‌جهانی، ایران ۱۳۹۳
گفت وگوی رو در رو:
این راه گرچه آهسته و زمان‌بر ولی بسیار کارآمد است. ما آدم‌ها اعتبار بسیاری برای یک مکالمه سالم و منطقی قائل هستیم و اطلاع‌رسانی درباره موضوعی مهم برای افرادی که زندگی آن ها تحت تاثیر قرار گرفته، از راه گفت وگوی رو در رو بسیار کارآمد و موثر است. بسته به موضوع و مخاطب نیز می‌توان مکان چنین گفت وگویی را انتخاب کرد.
در هنگام به کار بستن این راه کار، همواره باید به یاد داشت که حریم خصوصی مخاطبان و خواست آن دسته از کسانی که نمی‌خواهند در مکالمه مشارکت جویند را محترم شمرد. در بسیاری موارد، می‌توان فرد مخاطب را به کارزار جذب کرد و از وی خواست به همین شیوه که خود درباره موضوع مطلع شده است، دوستان و آشنایانش را نیز از ماجرا باخبر سازد. وقتی موضوع مهمی که زندگی مردم را تحت تاثیر قرار میدهد، از آن ها مخفی باشد، این شیوه تاثیر سریعی در اطلاع‌رسانی خواهد داشت و این انتقال سینه به سینه اطلاعات، افراد را بیش تر از صحت ماجرا مطمئن می‌سازد.
مصاحبه‌های تلویزیونی، چه با افراد کارشناس و چه مردم عادی، مثال بارزی از این شیوه است که در بسیاری از موارد، سعی در تاثیرگذاری مستقیم بر ذهن مخاطب دارند. «کمپین یک میلیون امضا» برای رفع قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان در ایران نیز تا حد زیادی از گفت وگوی رو در رو با مردم برای مباحثه و جمع‌آوری امضا بهره می‌جست.
ابزارهای مجازی
دنیای مجازی ظرفیت بی‌انتهایی را پیش روی فعالان مدنی قرار میدهد. استفاده درست و ایمن از این ابزارها می‌تواند تاثیری باورناپذیر، فرای هرگونه فعالیت مدنی در دنیای گذشته از خود باقی گذارد. کلید موفقیت اما در استفاده ایمن از این ابزارها است. چرا که گرچه بسیار مفید و موثر هستند اما به راحتی می‌توانند هویت فعالان مدنی را فاش کنند و در جوامع بسته، موجب تحمیل هزینه به آن ها شوند.
هنگام استفاده از ابزارهای آنلاین، حتما به یاد داشته باشید که مکان خود را خاموش کنید. با روشن نگاه داشتن مکان و اشتراک آن در شبکه‌های اجتماعی یا برنامه‌های پیام‌رسان، تشخیص هویت و امکان دست یابی به شما برای نیروهای امنیتی تسهیل خواهد شد.
مورد دیگر، استفاده از «وی‌پی‌ان» برای منحرف کردن آدرس مجازی‌تان است که در ادامه بدان خواهیم پرداخت. ابزارهایی که در این جا معرفی می شوند، از امن‌ترین برنامه‌ها و شبکه‌های آنلاین هستند که حفظ هویت کاربران خویش را به شدت جدی می‌گیرند.
شبکه‌های اجتماعی:
فراگیرترین پدیده در دنیای اینترنت، ارتباط دورادور افراد از گوشه و کنار دنیا از طریق شبکه‌های اجتماعی و اشتراک تجربه شخصی خویش با سایرین است. این شبکه‌ها از چنان محبوبیتی برخوردارند که هر جنبش مدنی، خواسته یا ناخواسته، ناچار به استفاده و بهره‌گیری کامل از آن ها است تا بتواند پیام خود را به گونه‌ای موثر به گوش مخاطبان خود برساند. در نگاهی بدبینانه، شاید حتی بتوان گفت عدم حضور موفق در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند عاملی اساسی در شکست جنبشی مدنی باشد.
در مقابل، استفاده درست و همه‌جانبه از شبکه‌های اجتماعی، ظرفیتی بی‌نظیر را برای انتقال پیام، اطلاع‌رسانی و دعوت مردم به فعالیت، در اختیار فعالان مدنی قرار میدهد.
محبوب‌ترین و امن‌ترین شبکه‌های اجتماعی عبارتند از:
فیس بوک: فیس بوک پرکاربرترین شبکه اجتماعی است و امکانات متعددی را در اختیار آن ها قرار میدهد. به عنوان یک فعال مدنی، استفاده از گروه‌های فیس بوک به صورت مخفی یا عمومی بسیار مفید است و از این طریق می‌توان پیام‌های مهم را برای مدتی طولانی جلوی دید اعضا نگاه داشت.
امکان دیگر فیس بوک، انجام نظرسنجی است که پیش تر به مزایا و انواع آن اشاره کردیم. بخش «یادداشت» فیس بوک نیز امکان بایگانی کردن مقالات و پرونده‌های موجود گروه را فراهم می‌آورد. نکته آخر درباره این شبکه اجتماعی، اپ پیام‌رسان آن است که برنامه‌ای امن برای چت تلقی می‌شود.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای تجهیز فعالیت مدنی؛ بهار عربی، مصر، ۲۰۱۱
توییتر: مهم‌ترین ویژگی توییتر، امکان سریع انتقال اطلاعات در آن است که تقریبا می‌تواند پخش زنده اطلاعات تلقی شود. بسیاری از جنبش‌های مدنی خودجوش اخیر در دنیا، به ویژه «بهار عربی»، با استفاده از این شبکه اجتماعی تظاهرات و اجتماعات خویش را سازمان‌دهی کردند و سایر شهروندان و مردم دنیا را از تحولات جاری باخبر ساختند.
اینستاگرام: فیلترنبودن اینستاگرام در ایران شاید بزرگ‌ترین مزیت آن باشد. این شبکه اجتماعی محبوب‌ترین شبکه برای شهروندخبرنگاران است که عکس‌های منتشر شده در آن با هشتگ‌های مرتبط می‌توانند در زمانی کوتاه به بیش ترین مخاطب دست یابند. عکس‌ها و فیلم‌های منتشر شده در اینستاگرام از اعتراضات دی ۱۳۹۶ در ایران شاهدی بر این ادعا است.
برنامه‌های پیام‌رسان:
تحت حکومتی خودکامه، برنامه‌های پیام‌رسان شاید حتی از شبکه‌های اجتماعی نیز مهم‌تر باشند. چرا که هویت افراد را محفوظ نگاه می دارند و سریع‌ترین شکل اطلاع‌رسانی هستند. از پیام کوتاه روی تلفن همراه تا مسیج فیس بوک، همه راه‌های ارتباطی موثری هستند ولی ایمنی یکسانی ندارند. در انتخاب یک پیام‌رسان، باید به یاد داشت برنامه‌ای را انتخاب کرد که پیام‌های ارسالی را رمزگذاری می‌کند. رمزگذاری پیام باعث می‌شود آن پیام تنها روی دستگاه فرستنده و گیرنده قابل رویت باشد. در نتیجه، حتی اگر هکرها یا مقامات حکومتی قادر به هک و دسترسی به پیام شوند، امکان خواندن آن را نخواهند داشت.
تعدادی از مطمئن‌ترین این برنامه‌ها که همه پیام‌های ارسالی را رمزگذاری می‌کنند:
واتس‌اپ: از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین برنامه‌های پیام‌رسانی با امنیت بسیار بالا و به‌روز است. این برنامه هیچ وقت تبلیغات ندارد و به کاربران اجازه ارسال متن، عکس و ویدیو میدهد. «جان کوم»، سازنده و مدیر واتس‌اپ خود پناهنده‌ای از اروپای شرقی به امریکا بود که تمام هدفش از ایجاد این برنامه، خلق راهی مطمئن برای ارتباط رایگان مردم در سراسر دنیا بوده است.
جان کوم، بنیان‌گذار و مدیر واتس‌اپ؛ امریکا، ۲۰۱۷
تلگرام: نرم‌افزاری بسیار امنِ طراحی شده توسط افرادی که به دنبال ارتباطی ایمن به دور از چشم پوتین بودند. مزیت مهم این اپ، امکان ایجاد و استفاده از گروه است که شرایط ارتباط هم زمان با صدها یا هزاران کاربر را فراهم می‌آورد. «پاول دورف»، سازنده تلگرام نیز از منتقدان پوتین در روسیه است و تلگرام را با هدف حفظ امنیت کاربران علیه حکومت‌های خودکامه طراحی کرده و اداره می‌کند. به خاطر فعالیت‌های انتقادی علیه پوتین، آقای دورف مجبور به ترک روسیه شد و اکنون تابعیت کشوری کوچک در دریای کاراییب را دارد.
پاول دورف، سازنده تلگرام و زندگی در تبعید؛ سنت کیتس و نویس، ۲۰۱۷
سیگنال: شاید امن‌ترین برنامه پیام‌رسان و محبوب‌ترین برنامه هکرها برای ارسال پیام باشد. سیگنال از رمزگذاری نظامی برای پیام‌های ارسالی استفاده می‌کند و ارتشی از برنامه‌نویسان داوطلب همواره در حال بهبود ویژگی‌های امنیتی آن هستند. سازنده و مدیر این برنامه نیز یک سازمان غیرانتفاعی و غیردولتی است.
سایر امکانات آنلاین:
علاوه بر ابزارهای بالا، دنیای مجازی امکان استفاده از ابزارهای جدیدتری را برای شما فراهم می‌آورد که با کمک آن ها، می‌توان مشارکت و توجه مخاطبان را بیش تر جلب کرد. این دسته ابزار معمولا به مخاطب اجازه می‌دهند تجربه نزدیک و ملموسی با محتوای ارایه شده داشته باشد و محتواساز نیز می‌تواند اطلاعات بیش تری را در فضایی کم تر و به شیوه‌ای گویاتر ارایه دهد.
ویژگی دیگری که شاید مزیت این ابزارها در جوامع تحت سرکوب باشد، امکان انتقال راحت، سریع و گم نام فایل‌های کوچک صوتی و تصویری به صورت آنلاین و آفلاین است. چند نمونه از این ابزارهای کاربردی:
داده‌نگاری (اینوفگرافیک): ارایه آمار و اطلاعات در دنیای امروز به گونه‌ای خلاصه و گویا از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر در انتقال اطلاعاتی چنین، دست‌اندرکاران تنها به ذکر سنتی اطلاعات در مقاله اکتفا کنند، شانس بالایی وجود دارد که اطلاعات ارایه‌شده، توجه مخاطب را جذب نکنند و یا حتی به کل نادیده گرفته شوند.
با استفاده از داده‌نگاری می‌توان اطلاعات پیچیده و طولانی را با نمودار‌هایی جذاب و تصویرهایی آموزنده نشان داد. «ایران‌وایر» مقاله‌ای مبسوط و مفید درباره انواع و نمونه‌های داده‌نگاری دارد که رجوع به آن به شدت توصیه می‌شود. در «ایران‌وایر» هم چنین استفاده از اینفوگرافیک برای ارایه مطالب امری متداول است و نمونه‌ای از آن را در پایین می‌بینید:
پادکست: ابزار دیگری برای انتقال سریع فایل‌های صوتی است. پادکست به فعالان اجازه میدهد مطالب مورد نظر خویش را به شکل فایل‌های صوتی کوتاه گزارش کرده و آن را در اختیار کسانی قرار دهند که عملی‌ترین یا محبوب‌ترین راه آن ها برای دریافت و هضم اطلاعات، گوش دادن به آن است. رانندگان، ورزشکاران، کارمندان، کارگران و اقشار بسیار دیگری از شهروندان ترجیح می‌دهند از اوقات بی‌مصرف خود به نحوی بهتر استفاده و با گوش دادن به برنامه یا گزارش محبوب خویش، اطلاعاتی چند نیز کسب کنند. نمونه موفقی از پادکست، سری پادکست‌های «رادیو قیچی»، اثر «بنیاد سیامک پورزند» در جهت اطلاع‌رسانی درباره آزادی بیان است. نمونه بسیار محبوب دیگر، سری «رادیوچهرازی» است که با نگاهی طنز و مطایبه‌آمیز، به ذکر و بررسی امور جاری می‌پردازد.
وبینار و کلاس: وقتی بسیاری از موضوعات و سرفصل‌های درسی امکان حضور در دانشگاه‌های کشور را ندارند، فعالان مدنی می‌توانند از ظرفیت وبینار و کلاس‌های آنلاین استفاده کنند و هر موضوعی را با کمک کارشناسی خبره در آن زمینه پوشش دهند. تجربه نشان داده است چنین کلاس‌هایی عموما با استقبال گسترده کاربران مواجه می شوند و تا سال‌ها بعد از تولید و انتشار نیز به آن مراجعه می کنند. «آموزشکده توانا» مجموعه‌ای متنوع از چنین کلاس‌هایی تدوین و ارایه کرده است. به دلیل فیلتر بودن یوتیوب، چنین فیلم‌هایی را می‌توان با کیفیت و حجم کم، از طریق شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان، به ویژه تلگرام به دست مخاطبان رساند.
توصیه‌های امنیتی:
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، حفظ امنیت و هویت در فضای مجازی اهمیتی حیاتی برای بقای فعالیت فرد و گروه دارد. با لو رفتن یک ایمیل، فرد صاحب آن شناخته شده و هویت دوستان و دوستان دوستانش همه آشکار می‌شود. بسیاری از این اتفاقات را می‌توان از پیش تدبیر و آن‌قدر محتاط عمل کرد که حتی اگر یک ایمیل یا رمزعبور لو رفت، آسیب زیادی به سایر اعضا و شبکه‌های اجتماعی سازمان وارد نشود. چند مورد از اساسی‌ترین موارد امنیتی در ادامه می‌آیند ولی برای امنیت بیش تر، نیاز به تحقیق و بهره‌گیری از ابزار بیش تری است و شرح مبسوط آن نیاز به نوشته‌ای مجزا دارد.
ایمیل‌های متعدد: تا حد ممکن هر فرد باید ایمیل‌های متعددی داشته باشد و کار و زندگی شخصی را از فعالیت مدنی جدا کند. هم‌چنین ایمیل‌های مختلفی باید برای ثبت و راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی متعدد استفاده شود تا در صورت به خطرافتادن یکی، تمام شبکه‌های اجتماعی سازمان به دست هکرها یا مقامات نیفتند. سرویس‌های معروف ایمیل مانند «جی میل»، «هات‌میل» و «آوت‌لوک»، سرویس‌هایی معتبر و قابل اعتماد برای کاربران هستند و هویت آن ها را مگر به درخواست و رضایت خودشان، به هیچ‌وجه با شخص ثالثی به اشتراک نمی‌گذارند.
رمزعبور دومرحله‌ای و تعویض مداوم: رمزعبور باید همواره حداقل هر سه‌ماه یک‌بار عوض شود و حتما آن را در هرجای ممکن، دومرحله‌ای کرد تا هکرها هیچ‌گاه از راه دور و بدون دسترسی فیزیکی به گوشی همراه شخص قادر نباشند به حساب‌های مجازی وی حمله کنند. سرویس جی میل گوگل راحت‌ترین گزینه برای کاربر است که با روشن کردن این گزینه، هر بار که دستگاهی جدید استفاده می‌شود، از کاربر می‌پرسد آیا این دسترسی از جانب وی است یا باید آن را مسدود کند.
برنامه مفید دیگری که امکان استفاده با هر ایمیل یا شبکه اجتماعی دیگری را نیز به کاربر میدهد، «گوگل آتنتیکیتر» است که به رایگان در اپ‌استور و گوگل‌پلی قابل دانلود و استفاده است.
وی‌پی‌ان: جدا از فایده بی‌نظیر وی‌پی‌ان در دور زدن فیلترینگ، استفاده از آن به کاربران اجازه میدهد آدرس مجازی خود را تغییر دهند به شکلی که به هیچ وجه قابل ردیابی نباشد. این امکان در جامعه بسته ایران به فعالان مجازی اجازه میدهد هویت مجازی خویش را مخفی کرده و با خیالی راحت به فعالیت مدنی خویش در فضای سایبری ادامه دهند. بهترین وی‌پی‌ان رایگان، مرورگر «اپرا» است که سرورهایی در اروپا و امریکای شمالی دارد و به صورت خودکار هنگام استفاده کاربر، آدرس مجازی وی را مخفی می‌کند.
زنان آلمانی در سال ۱۹۴۳ ثابت کردند که با ابزاری مدنی می‌توان جلوی سفاک‌ترین رژیم‌های دنیا را نیز در اوج قدرت‌شان گرفت. اگر شجاعت آن ها نبود، معلوم نبود چند آدم بی‌گناه به فهرست قربانیان «هولوکاست» و جنایات نازی‌ها اضافه می‌شدند. این شجاعت آن ها در برگزاری تظاهراتی عمومی علیه حزب نازی بود که مردان یهودی را در آن سال از کوره‌های آدم‌پزی نجات داد. در سال ۲۰۰۳، «مارگارت ون‌تروتا»، کارگردان آلمانی فیلمی از این واقعه تاریخی به نام «رزنتراس» ساخت تا از آن ها به طور عمومی قدردانی کند. دولت آلمان نیز داستان شجاعت آن ها را در کتاب‌های درسی گنجانده است تا به دانش‌آموزان یادآور شود ابزار مدنی حتی تحت سخت‌ترین شرایط نیز کارآیی دارند و می‌توانند موجب تغییراتی بزرگ شوند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر