مرگ دبیر کل حزب دو درصدی

واکنش‌های معمولی به مرگ «محمدنبی حبیبی»، دبیر کل «حزب موتلفه اسلامی» که روز گذشته به علت ایست قلبی در سن ۷۳ سالگی درگذشت را می‌توان نمادی از وضعیت این حزب در سیاست ایران دانست. این واکنش ها مثالی از ضرب المثل «نه خانی آمده و نه خانی رفته است» بود. این حزب سال ها است که در فضای سیاسی ایران تاثیری جدی ندارد. مواضع محافظه‌کارانه موتلفه که خود را قدیمی‌ترین حزب و گروه سیاسی درون حاکمیت ایران می‌داند، شاید دلیل این وضعیت باشد.
در حدود ۱۰ سال گذشته، تنها سخنان «حبیب الله عسگراولادی»، از مؤسسان و اعضای حزب موتلفه اسلامی مبنی بر این که «میرحسین موسوی» و «مهدی کروبی»(کاندیداهای انتخابات پرحاشیه ریاست جمهوری سال 1388) را «سران فتنه» نمی داند، خبرساز شد. او هم چنین درباره حصر این سران «جنبش سبز» گفته بود: «در این مورد بنده فکر کردم قفلی است که اگر باز نشود، در انتخابات آینده هم دچار مشکل خواهیم شد.»

این سخنان وزیر بازرگانی دولت موقت «محمدرضا مهدوی کنی» و دولت اول میرحسین موسوی، واکنش منفی اصول گرایان را به دنبال داشت و اعضای حزب موتلفه اسلامی اگرچه از عسگراولادی تمجید کردند اما چندان از این سخنان او حمایت نکردند. آن ها اعلام کردند وی درخواست کرده بود یک سال از حزب مرخصی بگیرد تا بتواند سخنانش را صریح تر بیان کند.
برخلاف عسگراولادی، محمد نبی حبیبی در سال‌های اخیر همواره به موسوی و کروبی حمله کرده است.
حزب موتلفه اسلامی که تا سال 13۸۲، ابتدا «هیات‌های مؤتلفه اسلامی» و سپس «جمعیت هیات‌های مؤتلفه اسلامی» نام داشت، تشکیل خود را الهام گرفته از حرکت «گروه فداییان اسلام» می‌داند که به ترور مقامات حکومت شاهنشاهی دست زدند. هیات‌های مؤتلفه اسلامی از بازاریان مذهبی شکل گرفته بود و تعدادی از اعضای این گروه، از جمله حبیب الله عسگراولادی، «اسدالله بادامچیان» و «اسدالله لاجوردی» پیش از انقلاب 13۵۷ زندانی بودند.

عسگراولادی از جمله افرادی بود که در سال 13۵۵ در مراسم «عفو ملوکانه» یا سپاس شرکت کرد و آزاد شد. در این مراسم، تعدادی از زندانیان سیاسی مخالف شاه شرکت داشتند و با گفتن کلمه دسته جمعی «سپاس»، مورد عفو قرار گرفتند و آزاد شدند.

پس از انقلاب 13۵۷، اعضای اصلی موتلفه اسلامی نه روحانی شاخصی داشتند که در صدر مقامات جمهوری اسلامی قرار گیرد و نه جزو جریان چپ اسلامی بودند که در آن زمان در نزد «روح الله خمینی» جایگاه خاصی داشت. از این رو، آن ها تنها به سمت هایی چون وزارت دست یافتند. حبیب الله عسگراولادی وزیر بازرگانی و «علی اکبر پرورش» وزیر آموزش و پرورش شدند.

پس از مدتی اما بین وزرای نزدیک به جریان راست اسلامی و میرحسین موسوی درگیری رخ داد و آن ها به مرور استعفا دادند. در این میان، آیت الله خمینی نیز از نخست وزیر حمایت کرد. می گویند جمله مشهورش خطاب به میرحسین موسوی که گفته بود «مخالفان شما نمی توانند یک نانوایی را هم اداره کنند»، درباره عسگراولادی بوده است.

پس از حذف وزرای جریان راست از کابینه میرحسین موسوی، این جریان هر چند در فضای سیاسی فعال بود و روزنامه «رسالت» را بنا نهاد اما چندان حرفش خریدار نداشت.

پس از فوت آیت الله خمینی و در دوره رهبری «علی خامنه ای»، گروه موتلفه اسلامی نیز مانند دیگر جریان های گروه راست قدرت یافت؛ «محسن رفیق دوست»، رییس «بنیاد مستضعفان و جانبازان» شد و «یحیی آل اسحاق» وزیر اقتصاد در دولت «اکبر هاشمی رفسنجانی». برخی نهادهای اقتصادی مانند اتاق بازرگانی نیز از ابتدای انقلاب در تصرف این گروه بودند. با این حال، اعضای این گروه مانند روال سابق، تنها سمت‌های اقتصادی داشتند.

در دوره دوم ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، اعضای این حزب با دولت درباره موضوعاتی چون تک نرخی کردن ارز و اقدامات «غلامحسین کرباسچی»، شهردار تهران درگیر شدند. در انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز حبیب الله عسگراولادی، دبیر کل هیات‌های مؤتلفه اسلامی موفق به ورود به مجلس نشد.

اعضای حزب موتلفه اسلامی سپس مانند دیگر گروه‌های جریان راست، امیدوار بودند که با ریاست جمهوری «علی اکبر ناطق نوری»، نامزد  انتخابات ریاست جمهوری سال 1376، قدرت بیش تری پیدا کنند. شکست او از «محمد خاتمی» اما آن ها را نیز به انزوا برد و اعضای این حزب علیه دولت فعال شدند.

در انتخابات مجلس هفتم، برخی از اعضای این گروه قصد داشتند نامزد شوند اما براساس شنیده‌ها، آیت الله خامنه ای از چهره‌هایی چون حبیب الله عسگراولادی خواست که نامزد نشوند. در این دوره، استراتژی اصول گرایان این بود که چهره‌های جدید وارد انتخابات شوند.

جمعیت هیات‌های مؤتلفه اسلامی در دی ماه سال ۱۳۸۲ به حزب مؤتلفه اسلامی تغییر نام داد و سال 13۸۳ محمدنبی حبیبی به عنوان دبیر کل حزب موتلفه انتخاب شد اما انتخاب او تغییری در مواضع و جایگاه حزب موتلفه ایجاد نکرد.

حبیبی با وجود سمت‌های مختلف در جمهوری اسلامی، از جمله استاندار و شهردار تهران، یک مدیر و چهره سیاسی میانی محسوب می شد و هیچ گاه به عنوان یک چهره شاخص سیاسی مطرح نبود.

در انتخابات ریاست جمهوری سال 13۸۴، اعضای موتلفه جزو جریان متحد اصول گرایی بودند که نامزدش «علی لاریجانی» بود. پس از انتخابات، هر چند برخی از اعضای موتلفه اسلامی در استان‌ها سمت‌های دولتی گرفتند اما روابط این حزب و «محمود احمدی نژاد»، رییس جمهوری وقت چندان گرم نبود. در این دوره، اعضای حزب موتلفه اسلامی نشست هایی را با «حزب جبهه مشارکت» داشتند که در فضای سیاسی آن زمان جلب توجه کرد اما از نظر نزدیکان آیت الله خامنه ای، اقدام مطلوبی نبود. رهبر جمهوری اسلامی تلاش می کرد که به حامیان جوان خود میدان دهد و جریان های قدیمی اصول‌گرا به مرور حذف می شدند.

این حزب هم چنین اختلافاتی با حامیان جوان آیت الله خامنه ای و نیروهای سپاه و بسیج داشت که کم تر علنی می‌شدند؛ از جمله، اسدالله بادامچیان، عضو شاخص حزب موتلفه اسلامی که نماینده مجلس هشتم بود، پس از این که در انتخابات مجلس نهم به مجلس راه نیافت، گفت یکی از دلایل حذفش، حمایت نکردن سپاه پاسداران از او بوده است. با این حال، اعضای این حزب در انتخابات سال 1388 نیز احمدی نژاد را به دشمن دیرینه خود ترجیح دادند و در جریان اعتراض های بعد از انتخابات، از موضع رسمی حکومت در قابل معترضان حمایت کردند.

در انتخابات مجلس نهم، بار دیگر حزب موتلفه شکست در انتخابات را تجربه کرد و محمدنبی حبیبی و اسدالله بادامچیان، چهره‌های برجسته مؤتلفه از راه یابی به مجلس بازماندند.

حزب موتلفه اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری سال 13۹۶، برای نخستین بار یک نامزد حزبی معرفی کرد. حضور «مصطفی میرسلیم» در انتخابات به عنوان یک نامزد حزبی هر چند در ابتدا مورد توجه قرار گرفت اما درنهایت انتشار خبر استعفای او توسط حزب موتلفه و تکذیب این خبر توسط میرسلیم باعث شد که معرفی نامزد حزبی به نقطه ضعف دیگری در کارنامه موتلفه بدل شود. درنهایت، میرسلیم حدود ۱.۶ درصد کل آرا را کسب کرد.

فوت محمد نبی حبیبی در فضای سیاسی امروز چندان بازتاب گسترده ای نداشته است. هر چند که انتخاب دبیر کل آینده می تواند تا مدتی نگاه ها را به سمت این حزب جلب کند.