این گزارش خلاصهای از آمارها و اطلاعاتی است که نشان میدهد وضعیت فقر در استانهای مختلف ایران چگونه است. این اطلاعات بر اساس دادههای تحقیق مرکز پژوهشهای مجلس با عنوان «خط فقر ایران در سال ۱۳۹۵» و تطبیق آن با سایر آمارهای رسمی، مانند سرشماری، تورم و بیکاری استخراج و محاسبه شده است.
اجتماع بزرگ فقرا در پایتخت
تهران ویترین و خوشآب و رنگترین جای ایران است. بیش از ۱۶درصد از جمعیت ایران در استان تهران زندگی میکنند و بر اساس آخرین آمار حسابهای منطقهای در سال ۱۳۹۴، سهم استان تهران از تولید ناخالص داخلی کشور بیش از ۲۲درصد است.
سالها است که دولتهای مختلف در ایران تلاش کردهاند تا تصویری مدرن و پرزرق و برق از پایتخت ایران بسازند که در آن رفاه و زندگی روزآمد شهری پررنگ است؛ انگار که پایتخت نمادی از ایران در حال توسعه است که حتی در اوج بحرانهای اقتصادی و سیاسی و تحریمها، زندگی مرفه در آن جریان دارد.
روی این تصویر سفید، اما یک لکه پررنگ سیاه، به اسم فقر و حاشیهنشینی وجود دارد که همه آن زرق و برق را به حاشیه میراند.
بزرگترین اجتماع فقرای ایران در تهران متشکل شده است. بیش از ۱۵درصد فقرای کل ایران در پایتخت با زندگی دست و پنجه نرم میکنند؛ جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون نفر که غذای کافی برای خوردن ندارند. جمعیت فقرای استان تهران از کل جمعیت ۲۰ استان بیشتر است.
وضعیتی کلی درآمدی در تهران چندان بد نیست. فرصتهای شغلی بهتر و درآمد بالاتر در تهران بیش از سایر نقاط ایران ممکن است. حتی بر اساس شاخصهای آمار نیروی کار هم اوضاع تهران بهتر از وضعیت کلی کشور است. بر اساس آمار اشتغال سال ۱۳۹۶، حدود ۳۹درصد جمعیت بالای ۱۵ سال استان تهران، صاحب شغلاند. جمعیت زیادی هم بدون شغل صاحب درآمدند و از محل سود سپردههای بانکی یا اجاره دادن املاکشان زندگیشان را در رفاه نسبی میچرخانند.
نحوه توزیع درآمد در پایتخت چندان عادلانه نیست، جمعیت زیادی در مناطق مرفه شهر تهران در رفاه مطلق زندکی میگذارنند و جمعیت زیادی در شهرهای اقماری و حاشیه و حریم شهرها، برای بقا با فقر خشن و گرسنگی دست به گریبانند.
در چنین شرایطی ویترین تهران، بیش از آنکه تصویری فریبنده به خورد تماشاگر داخلی و خارجی دهد، نمایشگاه فاصله طبقاتی، بیعدالتی، تبعیض و شکست ۵۰ سال توسعهگرایی غیرمتوازن است.
فقر شهری
جمعیت فقرا در مناطق شهرنشین استان تهران در سال ۹۵، بیش از یک میلیون و ۹۲۵ هزار نفر برآورد شده است. از این میان سهم شهر تهران حدود یک میلیون و ۳۸۰ هزار فقیر است که نزدیک ۱۶درصد از جمعیت شهر را تشکیل میدهند.
خط فقر در استان تهران بالاتر از همه جای دیگر در ایران است، مرکز پژوهشهای مجلس خط فقر استان را در دو مجزا یعنی شهر تهران و مناطق شهری استان به جز شهر تهران، محاسبه کرده است.
خط فقر در شهر تهران در سال ۹۵، برای یک نفر نزدیک ۷۷۰ هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفری ۲ میلیون و ٧۶ هزار تومان محاسبه کرده است. اگر این اعداد را با احتساب نرخ تورم در آبان ۹۷ بهروز کنیم خط فقر در پاییز امسال برای یک نفر بیش از یک میلیون و ۱۵۶ هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفری بیشتر از ۳ میلیون و ١٢٢ هزار تومان برآورد میشود.
این عدد در مقیاس دستمزدها بسیار بالا است، چنانکه اگر نرخ دستمزد کارگران را در سال ۱۳۹۷ مبنای قرار دهیم، نتیجه تکاندهنده خواهد بود. برای قرار گرفتن یک خانواده چهار نفری بالای خط فقر مطلق، دست کم فعالیت تماموقت سه نیروی کار با حداقل نرخ دستمزد لازم و ضروری است تا غذای کافی به همه برسد.
در سایر مناطق شهری استان تهران هم خط فقر سرانه ۹۵، ۵۰۵ هزار تومان و خط فقر خانواده چهار نفری یک میلیون و ٣۶۵ هزار تومان تعیین شده است. با احتساب تورم خط فقر سرانه در آبان ۹۷، بیش از ۷۶۰ هزار تومان و برای یک خانواده چهار نفری بیش از ۲ میلیون و ۵٣ هزار تومان تخمین زده میشود.
فقر روستایی
در تمام ایران به جز استانهای تهران و البرز، نرخ فقر روستایی کمتر از مناطق شهری است. اما در تهران نسبت جمعیت فقرا در مناطق روستایی بیشتر است. دلیل این وضعیت، فرم خاص مناطق روستایی است که در واقع نه روستا، بلکه پناهگاههایی در حریم شهر هستند.
جمعیت فقرای مناطق روستایی استان تهران در سال ۹۵ حدود ۱۳۸ هزار نفر تخمین زده شده است. چیزی حدود ۱۷درصد از جمعیت روستایی استان.
خط فقر روستایی استان تهران در سال ۹۵، بالاتر از همه استانهای کشور ۴۳۲ هزار تومان برای یک نفر و یک میلیون و ١۶٧ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفری محاسبه شده است.
اگر این اعداد و ارقام را به نرخ تورم مناطق روستایی استان تهران در آبان ۹۷، به روز کنیم، خط فقر در پاییز ۹۷ بیش از ۶۵۰ هزار تومان برای یک نفر و یک میلیون و ٧۵۵ هزار تومان برای یک خانواده چهار نفری ساکن در مناطق روستایی استان محاسبه میشود.
با این حساب درآمد یک کارگر حتی برای زندگی حداقلی در روستاهای استان و پناهگاههای حریم شهر کافی نیست و به تهیه حداقل غذا برای خانواده نمیرسد.
مطالب مرتبط:
اطلس فقر در ایران؛ سیستان و بلوچستان
اطلس فقر در ایران؛ آذربایجان غربی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر