در چهار دهه گذشته واردات خودرو به ایران همیشه «انحصاری» و همراه با «رانت ارزی و اطلاعاتی» و در اختیار کسانی بوده که از روابط پیدا و پنهان با مقامات و نهادهای دولتی و حکومتی برخوردارند.
تنها در پنج ماهه ابتدای سال جاری(۹۷) براساس آمارهای رسمی ۱۲ هزار دستگاه خودرو به ارزش ۳۴۵ میلیون دلار به ایران وارد شده، آن‌هم در شرایطی که واردات خودرو نزدیک به هفتاد درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. شمار خودروهای وارداتی در سال ۹۶ بنابر اعلام وزارت صنعت،معدن و تجارت بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه بود. این ارقام گویای حجم چند میلیارد دلاری واردات خودرو و سودهای چندین هزار میلیارد تومانی وارد کنندگان خاص خودرو است.
در بهار و تابستان سال جاری پس از افشای ماجرای «ثبت سفارش های غیرقانونی» ، گوشه ای از فساد گسترده، سوء استفاده از ارز دولتی، سوء استفاده از اعتماد مردم، نادیده گرفتن حقوق مشتریان و رانت خواری و انحصار در «واردات خودرو» به رسانه ها راه یافت. ابعاد زد و بند، روابط خاص و فساد ناشی از انحصار و رانت در واردات خودرو اما بسیار گسترده تر است.
ایران وایر تلاش می کند با انتشار مجموعه گزارش «پدرخوانده‌های واردات خودرو» به معرفی خانواده ها و اشخاصی که «انحصار» واردات خودرو به ایران را در اختیار دارند، بپردازد و نور بیشتری به روابط پیدا و پنهان ، ثروت های افسانه ای، ارزهای دولتی، فرارهای مالیاتی، نادیده گرفتن حقوق مشتریان و خریداران، سرویس پشتبانی و خدمات پس از فروش و حتی فعالیت‌های خیریه پدر خوانده‌های واردات خودرو بتاباند. این مجموعه گزارش با همکاری خبرنگاران حرفه‌ای و شهروند خبرنگاران داخل ایران تهیه شده است.
***
زهره خسروانی، شهروند خبرنگار، یزد
شاید کم تر کسی بداند که خودروهای «آلفارومئو» و «ام.جی» را صاحبان شرکت «گلدایران» به خیابان‌های ایران آورده اند. گلدایران نماینده انحصاری لوازم خانگی «ال جی» در ایران است و«حسین دیلمی» ریاست هیات مدیره و «نعمت الله دیلمی» مدیرعاملی این شرکت را برعهده دارند.
گلدیران از حدود سه دهه پیش بخش بزرگی از بازار لوازم خانگی کشور را در اختیار دارد و در سال‌های اخیر بخشی از تجارت خود را به فرزندانش سپرده است. بر اساس آماری که این شرکت خردادماه ۱۳۹۶ در جلسه انعقاد تفاهم نامه با «بانک ملت» اعلام کرد، این مجموعه منجر به اشتغال‌زایی مستقیم برای سه هزار و ۵۰۰ نفر و اشتغال‌زایی غیرمستقیم برای ۱۷هزار و۵۰۰ نفر شده است وشش هزار نفر در بخش خدمات آن مشغول ارایه خدمات به مشتریان هستند. اما چه طور شده است که صاحبان یک شرکت لوازم خانگی، خودرو وارد می کند؟
در فهرستی که تیرماه ۱۳۹۷ از سوی بانک مرکزی منتشر شد، نام گلدایران هم به عنوان یکی از بزرگ ترین دریافت‌کنندگان ارز به چشم می‌خورد. از مجموع ۴۳ میلیون و ۴۰۰ هزار یورو که ۲۳۰ شرکت ایرانی برای واردات لوازم خانگی دریافت کرده اند، حدود ۱۸ میلیون یورو به واردات کولر گازی تعلق گرفته که حدود نیمی از آن به شرکت گلدایران پرداخت شده است. این شرکت نسبت به سایر واردکنندگان ماشین لباس شویی نیز بیش ترین میزان ارز را دریافت کرده است.
تیرماه ۱۳۹۷، نام خانواده دیلمی در فهرست اسامی مدیران شرکت‌های واردکننده تلفن همراه که ارز دولتی دریافت کرده‌بودند نیز منتشر شد. براساس این فهرست، «علیرضا دیلمی»، «صادق صابری فرد»، «سعید صابری فرد»، «حسین دیلمی» و «محمدرضا دیلمی» در قالب شرکت «مدیاپردازش»۲۱ میلیون یورو از دولت ارز دریافت کرده اند. به این ترتیب، مشخص شد که این خانواده نه تنها در تجارت لوازم خانگی، بلکه در سال‌های اخیر از طریق شرکت‌هایی که با پیشوند «مدیا» به ثبت رسانده‌اند، در تجارت خودرو و معاملات پرسود دیگری هم چون گوشی تلفن همراه شرکت داشته است.
فروش ام.جی ۹ برابر قیمت جهانی
فعالیت خانواده دیلمی در تجارت خودرو از طریق شرکتی به نام «مدیاموتورز» انجام می‌شود. این شرکت در سال ۱۳۸۸ به عنوان نماینده انحصاری برند «ام جی» انگلستان که تولید چین است، وارد بازار خودرو ایران شد. علیرضا دیلمی، پسر حسین دیلمی در سال ۱۳۸۹ از واردات خودرو «ام جی ۵۵۰» خبر داد. دیلمی‌ها از سال ۱۳۹۰ تصمیم گرفتند به منظور کاهش قيمت محصولات ام.جی، تولید این خودرو را در ایران آغاز کنند. شرکت «ام.جی. پارس» با مشارکت شرکت «گروه صنعت خودرو آذربایجان» و «سایک موتور» تاسیس شد اما با وجود تنوع قیمت مدل‌های مختلف این خودرو، از همان ابتدا مشتریان با مقایسه قیمت دلاری آن ها در سایر کشورها، از گران بودن محصولات شکایت داشتند.
اسفند ۱۳۹۱، تعداد ۲۰۴ دستگاه خودروی ام جی با ارز مرجع از چین وارد شد. با احتساب قیمت ارز به نرخ روز، ارزش هر دستگاه از این خودروهای چینی تنها حدود ۱۰میلیون تومان بود اما حدود ۹۴ میلیون تومان در بازار به فروش رسید. اکنون فروش خودروی «ام جی۳۶۰» که از سوی شرکت گروه صنعت خودرو آذربایجان تولید می‌شود، متوقف شده اما «ام جی۳۶۰ توربو» که به نوشته وبسایت این گروه صنعتی، محصول کمپانی خودروسازی ام جی انگلستان است، هم چنان به فروش می‌رسد.
فروش آلفارومئو ۳ برابر قیمت جهانی
پس از امضای توافق «برجام» در سال ۱۳۹۴، خانواده دیلمی تصمیم گرفت با واردات خودروهای لوکس، فعالیت خود را در عرصه خودرو افزایش دهد. آن ها نمایندگی برند «آلفارومئو» ایتالیا در ایران را گرفتند. آن زمان گفته می‌شد آلفارومئو بهترین خودروی اروپایی است که به ایران وارد می شود. هر چند با خروج امریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، آلفارومئو هم نمایندگی خود را از این خانواده ایرانی پس گرفت.
قیمت آلفارومئو نیز بسیار بالاتر از پیش‌بینی‌ها بود. سال ۱۳۹۲، «آلفارومئو جولیتا» در دوبی بر اساس نوع آپشن، بین ۲۵ تا ۲۸ هزار دلار معامله می‌شد. با احتساب دلار یک هزار و ۲۲۶ تومانی به نرخ آن روز، گمان می‌رفت آلفارومئو در ایران ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان به فروش برسد اما آلفارومئو جولیتای فول در ایران ۱۶۰ میلیون و نیمه فول ۱۴۳ میلیون تومان قیمت‌گذاری شد.این خودرو به دلیل قیمت بالا و هاچبک بودن، با استقبال چندانی در ایران روبه رو نشد. در حال حاضر خودروهای صفرکیلومتر ام جی در بازار ایران به فروش می‌رسند اما آلفارومئی صفر کیلومتر دیگر در بازار وجود ندارد.
وزیر صنعت دولت روحانی حامی واردکنندگان متخلف
از سال ۱۳۹۵، فعالیت مدیاموتورز کاهش یافت. نمایشگاه مرکزی این شرکت که در سه راه «ضرابخانه» تهران واقع بود، در سال ۱۳۹۶ تعطیل شد اما در بیانیه‌ای دلیل تعطیلی نمایشگاه را ساخت پل و کور شدن دید نمایشگاه عنوان کرد. مدیاموتورز قصد نداشت به کوچک شدن سبد محصولات ام جی و کم رنگ شدن حضور این برند در بازار خودروی کشور اقرار کند. هرچند پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بودند که محصولات جدید ام جی نه از سوی مدیاموتورز بلکه باید توسط ام جی پارس تولید و وارد شوند.
دیلمی‌ها به عنوان یکی از خاندان بزرگ فعال در تجارت خودرو، با وجود گران فروشی ام جی و آلفارومئو، به سودهای غیرمتعارف و کلان این تجارت در چارچوب قانون قانع نبودند و به راه‌های غیرقانونی، از جمله فرار از مالیات و خرید ارز دولتی نیز پرداختند.
اواخر سال ۱۳۹۵ اعلام شد که شرکت گلدیران به‌دلیل نپرداختن تعرفه ۴۰ درصدی واردات گمرکی، باید طبق «قانون تعرفه گمرکی»، حدود سه هزار میلیارد تومان جریمه بپردازد. این شرکت با وارد کردن اجزا و قطعات منفصل لوازم خانگی از گمرکات مختلف به ایران، سعی داشت از پرداخت مالیات فرار کند؛ به عنوان مثال، درِ یخچال از گمرک چابهار و موتور آن از گمرک جلفا وارد می‌شد. اما رابطه خانواده دیلمی با «محمدرضا نعمت زاده»، وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت گره از مشکل شان باز کرد. گفته می‌شود نعمت‌زاده در نامه‌ای از گمرک خواست که از جریمه سه هزار میلیارد تومانی این شرکت صرف نظر کنند. به این ترتیب، بدون وصول این جریمه، پرونده مختومه شد.
دیلمی‌ها تنها یکی از خانواده‌های مافیایی در اقتصاد ایران هستند که هم چون سایر فعالان این عرصه، قیمت‌های غیرواقعی را به بازار تحمیل می‌کنند؛ واردکنندگانی که از یارانه‌های دولتی ارز برخوردار می‌شوند و کالاهایشان را حتی بالاتر از نرخ ارز آزاد به فروش می‌رسانند. نسل اول خانواده دیلمی به تجارت ساعت، نسل دوم به تجارت لوازم‌خانگی می پرداختند اما در سیستم اقتصادی که امکان سوءاستفاده‌های مالی کلان را فراهم می‌کند، نسل سوم به واردات خودرو روآورده اند و اکنون در شمار یکی از سه خانواده اصلی وارد کننده خودرو به ایران به شمار می روند.
مطالب مرتبط:
پدرخوانده‌های واردات خودرو : خانواده گرامی
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر