چند ماه پیش بازرگان بودم، الان باید کارگری کنم

محمد تنگستانی

برخلاف گزارش های رسانه‌های نزدیک به دولت «حسن روحانی»، دولت دوازدهم در حکومت جمهوری اسلامی نتوانسته‌ است وضعیت اقتصادی را کنترل کند. پول ایران در دولت «تدبیر و امید» که با شعارهای اقتصادی وارد عرصه رقابت انتخابات ریاست جمهوری شده بود، در تاریخ این حکومت سقوط چشم‌گیری داشته است.

سوم مهر ۱۳۹۷، خبرگزاری «ایسنا» به نقل از «ابوالفضل مکرمی‌فر»، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش گری استان خراسان نوشت: «نوسانات ارزی به ضرر ما نبوده ولی بیش تر به نفع گردش گران خارجی بوده است که می‌توانند با هزینه کم تر به مشهد سفر و با چیزی در حدود روزی ۱۰ دلار، در این شهر به راحتی اقامت کنند.»

اقامت روزی 10 دلار برای هر گردش‏گر به معنای بی‌ارزش شدن ریال ایران است.

در ماه‌های گذشته، در شهرهای مختلف ایران مردم به دلیل وضعیت بد اقتصادی، بی‏کاری و گران شدن اجناس اولیه زندگی، بارها دست به تجمعات و اعتراضات گسترده‌ زده اند. با توجه به بالا رفتن قیمت یورو و ارز به گفته برخی از کارشناسان اقتصادی، کسانی که شغل آزاد دارند، بیش‎ترین ضرر را متحمل شده اند.

«ایران‌وایر» در این گزارش با یک بازرگان در گمرک منطقه آزاد اروند  آبادان و یک فروشنده لباس در بندرعباس گفت‌وگو کرده است.

«امیرمحمد» می‌گوید: «تا چند ماه پیش صاحب امتیاز یک شرکت بازرگانی در منطقه آزاد اروند بودم. به این معنی که درآمد داشتم و از آن شرکت سود می‌بردم. اما در حال حاضر فقط در دفترخانه اسناد رسمی صاحب شرکتی هستم! سه ماه پیش نه تنها شرکت را تعطیل کردم بلکه دفتر کارم را هم فروختم تا بتوانم بدهی‌هایم را پرداخت کنم و روانه زندان نشوم. ما در شرکت کارهای مربوط به ترخیص کالا را انجام می‌دادیم. درآمد خوبی هم داشتم اما الان در پرداخت هزینه برق خانه‌ام هم مانده‌ام.»

او اضافه می کند:«از پنج ماه پیش گمرک دیگر مجوز ترخیص کالا را اصادر نکرد. اول بنا به وعده‌های مسوولان و دولت، گفتیم خب این اوضاع موقت است و یک تا دو هفته بعد درست می‌شود. اما ناگهان به خود آمدیم و دیدیم دو ماه گذشته است و خبری نیست. زرنگی کردم که شرکتم را زود تعطیل کردم وگرنه الان زندان بودم. هرچه قدر پرسیدیم، کسی پاسخ‎گو نبود. برای کنترل خروج ارز بود که دیگر مجوز ترخیص کالا صادر نشد. نصف بیش‎تر انبارهای  گمرک را ماشین‌ها و کالای ترخیص نشده اشغال کرده‌اند. فقط شرکت من نیست و تنها من بدبخت و ورشکسته نشده ام، خیلی‌ها در آبادان این بلا به سرشان آمده است و بی‎چاره شده اند. در این مدت حداقل بیش از ۵۰۰ دفتر ترخیص کالا در آبادان تعطیل شده است. در شرکت من ۹ نفر کار می‌کردند که به اصطلاح، «ترخیص‌کار» بودند. به اضافه یک منشی و خودم، یعنی ۱۱ نفر به واسطه این شرکت نان می‌خوردند. حالا شما تصور کنید اگر میانگین هر شرکت، چهار تا هشت کارمند باشد، ببینید چند نفر بی‏کار و خانه‏نشین شده‌اند. ما ورشکست شدیم چون دولت روحانی نتواست اقتصاد کشور را کنترل کند. الان من بی‏کار هستم. چند هفته پیش خواستم بروم بندرعباس کار کنم، یعنی شرکت را به بندرعباس منتقل کنم اما شرایط آن جا بدتر بود. در واقع، بندرعباس فاجعه بود. خانه نشین بودن در این شرایط به صرفه‌تر است. چند روز پیش یکی از افرادی که برای من کار می‌کرد، زنگ زد و گفت شرکت‌نفت کارگر پیمانی می‌خواهد، برو در سایت ثبت‌نام کن. حقیقتش دست و دلم نرفت. شما فکرش را بکنید! من تا چند ماه پیش تاجر بودم و شرکت و زندگی خوبی داشتم اما الان باید بروم کارگری کنم! حالا اگر شما فکر می‌کنید باید در مورد وضعیت اقتصاد و بازار گزارشی تهیه کنید، به گمان من همین جمله کافی باشد چون بهترین توضیح برای وضعیت اقتصادی ایران است.»

در ماه‌های گذشته «ایران‌وایر» گزارش‌های متعدد تصویری که از سوی شهروندخبرنگاران از شهرهای مختلف ایران ارسال شده بود را منتشر کرده است. در این گزارش‌ها، اغلب شهروندان از گرانیِ روز به روزِ اجناس مصرفی گفته بودند. عده‌ای تحریم‌های امریکا را مقصر می‌دانند و تعدادی دیگر بی‌کفایتی دولت حسن روحانی نسبت به کنترل بازار را.

«سید مهدی»، یکی از کسبه بندرعباس است که در صنف پوشاک مردانه و زنانه فعالیت می‌کند. این بازاری ۳۲ ساله به «ایران‎وایر» می‌گوید: «این گفت‌و‌گو را به نمایندگی از اغلب همکارانم انجام می‌دهم. این حرف‌ها فقط حرف و مشکل من نیست، همه کسانی که مانند من در بازار کار می‌کنند، این مشکلات را دارند. در ماه‌های گذشته هر تکه لباسی که فروخته‌ایم، برای جایگزین کردنش مجبور بوده‌ایم از جیب هم روی آن بگذاریم. یعنی نه تنها سودی نداشته‌ایم بلکه ضرر هم کرده‌ایم تا بتوانیم مغازه را دوباره پر کنیم؛ مثلا اگر یک پیراهن را ۷۰ هزار تومان فروخته‌ام، نه تنها سودی نکرده‌ام بلکه برای جایگزین کردن همان پیراهن در قفسه مغازه‌ام مجبور شده‌ام  ۹۰ تا ۱۲۰ هزارتومان هزینه کنم. در گذشته اگر مشتری می‌آمد به مغازه و خرید نمی‌کرد، اذیت می‌شدیم اما الان وقتی مشتری می آید، اگر خرید کند، عصبی و اذیت می‌شویم. چون می‌دانیم در صورت فروش، ضرر کرده‌ایم. از طرفی، اجناس را هم نمی‌توانیم با قیمت روز بفروشیم چون فاکتور خرید داریم. بلاتکلیف مانده‌ایم که چه کار کنیم. من و خیلی‌های دیگر چکی خرید می‌کردیم و در فرصت شش ماهه‌ای که تا تاریخ چک بود، جنس را فروخته و سودمان را هم کرده بودیم. چک هم پاس می‌شد. اما الان به خاطر نوسان قیمت‌ها، کسی چکی کار نمی‌کند. خیلی‌ها نمی‌توانند نقدی خرید کنند و عملا بی‎کار شده‌اند. فروش پایین آمده است و همه در پرداخت اجاره مغازه‌ها مانده‌اند. چند روز پیش با چند نفر از همکارانم نشستم و کل فروش یک ماه گذشته‌مان را روی هم گذاشتیم که حتی پول کرایه یک مغازه هم نشد. فرض کنید اصلا کرایه مغازه را هم بتوانم در بیاورم، چند ماه دیگر که باید قرارداد مغازه را تمدید کنم، گمان می‌کنید با همان کرایه قبلی صاحب مغازه اجاره می‌دهد؟ محال است. کرایه را حتما بالا می‌برد. این وضعیت بخواهد ادامه داشته باشد، من تا ماه دیگر مغازه را تحویل می‌دهم و پول پیش را هم بابت بدهی به صاحب مغازه خواهم داد. حداقل بده‎کار نمی‌شوم. بی‏کار باشم بهتر از این است که بده‎کار باشم.»