زنان تاثیرگذار ایران: شهلا شرکت

تاریخ ایران و جهان به زندگی و سرنوشت چهره ها گره خورده است؛ هر یک خشتی گذاشته اند تا سقفی پدیدار شود؛ خشت هایی که گاه به قیمت زندگی و جان شان تمام شده است. در این معماری عظیم، زنان و مردان بسیاری نقش آفریده اند. از سوی دیگر، در تاريخ جهان بسيارى از زنان و مردان دیگر به دليل استعداد شگرف آن ها براى تخريب و نابودى ساخته هاى ديگران، «تاثيرگذار» نام گرفته اند.

زنان ایرانی نویسنده، برگ های بسیاری از کتاب تاریخ 200 سال اخیر ما بوده اند؛ چه به دليل تاثير مثبت بسيارى از آن ها در افزایش آگاهی عمومی، کاهش تبعیض علیه زنان، ارتقای سواد و موقعیت اجتماعی شان، مقابله با فشارهای مذهبی، مشارکت در پروژه های علمی، سیاست ورزی، موسیقی، سینما و چه به دليل تاثير بعضى از آن ها در تشويق به خشونت، گسترش جهل و جزم انديشى و سوء استفاده از قدرت مالى و اقتصادى در جهت منافع خود.

مجموعه «زنان تاثیرگذار» «ایران وایر» يک مقدمه است. افرادى كه نام‎شان در اين فهرست آمده، نماينده برخی اقشار جامعه هستند كه هر روز در ايران و كشورهاى ديگر بر زندگى خانواده و اجتماع خود تاثير مى گذارند. بديهى است همان طور كه اشاره كرديم، همه فعاليت ها و یا تمام افراد حاضر در اين مجموعه، مورد تایيد «ایران وایر» نيستند اما تاثير گذارى هيچ يك از افراد اين ليست را نمي شود كتمان كرد.

 اين ليست، اولين سرى سلسله بیوگرافی های زنان تاثیرگذار ایران است که به مرور تکمیل می شود. از مخاطبان «ایران وایر» درخواست دارمی تا پیشنهادات خویش را برای غنای این مجموعه با ما در میان بگذارند.

-------------------------

«شهلا شرکت» متولد دوم فروردین 1335 در اصفهان است که پس از 11 سالگی با خانواده اش به تهران مهاجرت کرد. او لیسانس خود را در رشتۀ روان شناسی بالینی از دانشگاه تهران و فوق لیسانس را در رشتۀ مطالعات زنان از دانشگاه علامه طباطبایی گرفت.

شهلا  کار مطبوعاتی خود را با خبرنگاری از مجلۀ «پویندگان راه زینب» به سردبیری زهرا رهنورد شروع کرد و به تدریج و با رشد پله به پله در فضای روزنامه نگاری ایران، در 25 سالگی به مدت 10 سال به سردبیری مجلۀ «زن روز»،  پرمخاطب ترین نشریۀ زنان ایران از قبل از انقلاب دست یافت.

در آن سال ها، او به حرکت تدریجی در توضیح مشکلات زنان دست زد که زمینه ساز اصلاحات بعدی در این حوزه شد. به همین علت، پس از 10 سال به اتهام تمرکز بر مفاهیم و مباحث فمینیستی و مدرنیستی، از مجله زن روز که بعد از انقلاب تحت سرپرستی دولت بود، اخراج شد.

شهلا که دو کودک خود را روی میز سردبیری این مجله بزرگ کرده بود، با وجود شوکی که با این اخراج به آن دچار شد، امتیاز ماهنامه ای با نام «زنان» را گرفت و این بار با انرژی بیش‎تر، دستی بازتر و نگرشی عمیق تر شروع به انتشار نشریۀ خود کرد. زنان در طول 16 سال فعالیت خود در حوزۀ مسایل زنان، تخصصی ترین و پرتیراژ ترین نشریه در نوع خود و منبع بسیاری از پژوهش های این حوزه  در ایران و خارج از کشور بود. اما از آن جا که صدا و انعکاس مشکلات زنان ایران هم به شمار می رفت، در دولت محمود احمدی نژاد به اتهام «سیاه نمایی وضعیت زنان ایران»، از سوی هیات نظارت بر مطبوعات لغو امتیاز شد.

شهلا شرکت همان زمان در مصاحبه ای گفت که آن چه از سوی هیات نظارت بر مطبوعات «سیاه نمایی» تلقی شده، آمار حوادث و جنایت هایی است که یا قربانیانش زن بوده اند و یا توسط زنان، گاه به خاطر تنگناهایی که دچار آن بوده اند، انجام و این آمار با تکیه بر آمار رسمی کشور در ماهنامه منتشر شده است.

او شش سال بعد از بسته شدن ماهنامه زنان، در آغاز دولت روحانی باز هم به گرفتن امتیاز ماهنامۀ دیگری با نام «زنان امروز» اقدام و حدود یک سال پیش اولین شمارۀ این مجله را منتشر کرد. انتشار این نشریه سبب خوشحالی و امیدواری زنان ایرانی در داخل و خارج از کشور شد چون آن ها هم تریبون خود را دوباره به دست آورده بودند.

اما انتشار نخستین شمارۀ این ماهنامه، واکنش های بعضی از رسانه های اصول‎گرا را در پی داشت. زنان امروز هم بیش  از 11 شماره تحمل نشد و از سوی هیات نظارت بر مطبوعات به اتهام «پافشاری و اصرار بر طرح موضوع حضور زنان در ورزشگاه ها» و انتشار گزارشی دربارۀ «ازدواج سفید» که پدیدۀ تازه ای در ایران است، توقیف و از ادامۀ حیات خود محروم شد.

شهلا شرکت دربارۀ علت توقیف این ماهنامه توضیح داد: « بحث ازدواج سفید را اولین بار معاون فرهنگی، اجتماعی استاندار تهران مطرح کرد و بسیاری از رسانه ها به آن پرداختند. اگر قرار نبود این مساله رواج پیدا کند، چرا مطرح کردند؟ مجلۀ زنان امروز هم به خاطر این که مخاطبانش زنان هستند و موضوع به آن ها هم مربوط می شود، در گزارشی تحلیلی و آسیب شناختی به این موضوع پرداخته است.»

اینک شهلا شرکت در حال پاسخ دادن به بازپرسی ها و رفت و آمد به دادگاه است تا بتواند حکم رفع توقیف مجله اش را بگیرد و دوباره آن را منتشر کند. او در سال 2001 به خاطر شرکت در «کنفرانس برلین» که جریان تحولات سیاسی ایران در دورۀ اصلاحات را مورد بحث قرار می داد، در دادگاه انقلاب ایران به چهار ماه زندان و پرداخت دو میلیون تومان جریمه محکوم شد. به حکم دادگاه تجدیدنظر، او به زندان نرفت اما ناچار شد بخشی از جریمه را به خاطر شرکت در این کنفرانس پرداخت کند.

در سال 2005، «بنیاد بین المللی رسانه های زنان» جایزۀ «شهامت در روزنامه نگاری» را به شهلا شرکت اهدا کرد. این بنیاد اعلام کرد که او با وجود همه مشکلات مالی که ادامۀ حیات مجله زنان را تهدید می کرده ، آن را زنده نگه داشته و بارها به خاطر مقاله هایی که در این مجله به چاپ می رسیده، از سوی گروه های بنیادگرا و افراطی تهدید یا به دادگاه فرا خوانده شده است.

شهلا شرکت در طول مدت زمانی که سردبیری مجله هایی هم‎چون زن روز، زنان و زنان امروز را بر عهده داشت، توانست تغییرات موثری در سطح کیفی مجله های مرتبط با زنان به وجود آورد. با این تلاش ها، حساسیت جنسیتی زنان ایران و نهادها و سازمان های درون کشور برانگیخته شد و بسیاری از رسانه های ایران از آن پس، بخشی را به موضوع زنان اختصاص دادند. نتیجه این که امروز دیگر کم تر سیاست‎مدار، برنامه و سیاستی است که بتواند به موضوع زنان و جنسیت بی توجهی کند و مطالبات زنان را که حالا دیگر حقوق خود را می شناسند و در پی دست‎یابی به آن هستند، نادیده بگیرد.

شرکت در مورد مجله زنان می گوید: «مجله زنان عرصه ای برای هم‎گرایی زنان بود؛ هم‎گرایی میان آن ها که در داخل کشور بودند و زنان مقیم  خارج از کشور؛ این که همه می توانستند نظرشان را بگویند و هم‎دیگر را نقد کنند. حتی میان همۀ زنانی که تا آن موقع با هم اختلاف داشتند، آشتی برقرار می کرد و منادی صلح بود. اوایل بعضی ها علیه این قضیه موضع می گرفتند ولی به تدریج همه این مدارا و تحمل را پذیرفتند و تایید کردند. به نظرم نتیجۀ این پذیرش در جنبش زنان در دهۀ 80 ایران خیلی مشهود بوده است.»