آیا شهروندان ایرانی با موضوع قاچاق انسان که یک جرم فراگیر بین‌المللی است، به نحوی درگیر هستند؟ آیا ایرانیها هم دست به این جرم میزنند؟ آیا شواهدی در این زمینه وجود دارد؟
پاسخ به هر سه سوال، مثبت است.
قاچاق انسان میتواند براساس تهدید قاچاقچی (اجباری) یا با میل فردی (اختیاری) انجام شود. اما در هر دو حالت، وقتی عمل جا به جایی افراد یا ورود آنها به محلی دیگر یا حتی عبورشان از منطقهای به شکل غیرقانونی و پنهانی رخ دهد، در ردیف قاچاق انسان قرار میگیرد که مطابق قوانین ایران، می تواند جرم محسوب شود.
عمده قاچاق انسان در ایران مربوط به چه افرادی است؟
آمار دقیق رسمی که به طور مرتب در این زمینه منتشر شود، در ایران وجود ندارد و دولت ایران در این زمینه اطلاعات سالانه ارایه نمیکند. اما با این همه، بر اساس شواهد و قراین، به نظر می‌رسد که بیشترین قاچاق انسان در ایران، در درجه اول مربوط به قاچاق دختران و زنان به کشورهای حاشیه «خلیج فارس»، همسایگان شمال غربی (ترکیه و گرجستان) و برخی کشورهای اروپای شرقی است.
هدف عمده از قاچاق این افراد، بهرهکشی جنسی است. در برخی موارد، این قاچاق بدون رضایت افراد و با روشهای فریبکارانه انجام می شود.
گاهی نیز تلاش برای کسب درآمد فوری، برخی از قربانیان را آگاهانه هدف قاچاق به خارج از مرزهای ایران با هدف تن فروشی می کند. برخی از متقاضیان مهاجرت هم در صورتی که نتوانند هزینههای مورد درخواست قاچاق‌چیان را تا به انتها فراهم کنند، به دلیل اینکه مدارک هویتیشان در اختیار آنها است، به کارهای اجباری که در صدر آنها ارایه خدمات جنسی است، مجبور میشوند.
حضور دختران و زنان قاچاق شده از ایران در کشورهایی که مقصد اصلی گردشگران ایرانی است، نظیر امارات متحده عربی، ترکیه، ارمنستان و گرجستان بیشتر از دیگر کشورها گزارش شده است. در گزارش سالانه وزارت خارجه امریکا آمده است که کردستان عراق، به ویژه شهر سلیمانیه از مقصدهای تازه‌ای است که دختران و زنان ایرانی به آنها قاچاق میشوند.
همین گزارش می افزاید که قاچاق جنسی در تهران، تبریز و آستارا نسبت به سالهای پیش افزایش داشته و شیراز به پایگاهی برای انتقال دختران آذری به امارات متحده عربی، به ویژه دبی بدل شده است.
با این همه، قاچاق دختران و زنان ایرانی گرچه سهمی بزرگ در قاچاق انسان از ایران دارد اما همه نرخ قاچاق انسان در ایران را تشکیل نمی دهد.
پس از دختران و زنان، چه کسانی قربانی قاچاق انسان در ایران هستند؟
متقاضیان مهاجرت از ایران، دومین گروه بزرگ هدف قاچاق در این کشور هستند. مقصد اصلی گروه بزرگی از قربانیان، عمدتا کشورهای غرب اروپا و در صدر آنها، بریتانیا، سپس استرالیا، کانادا و امریکا است. قاچاق‌چیان انسان عمده مشتریان خود را با وعده فرستادن آن ها به کشورهای اروپایی از طریق ترکیه که در حال حاضر شهروندان ایرانی نیازی به ویزا برای ورود به آن ندارند، جذب میکنند.
یکی از راههای دیگر قاچاق‌چیان، رد کردن افراد از مرزهای غربی در مجاورت کردستان عراق یا مرزهای زمینی ایران و ترکیه است.
در سال های اخیر، دستگیری مهاجران غیرقانونی ایرانی در کشورهای غربی، به ویژه بریتانیا و استرالیا و نیز درخواست این کشورها از دولت ایران برای بازگرداندن آنها از کمپهای مهاجرتی به ایران، به یکی از مسایل روابط خارجی ایران بدل شده است. بریتانیا در دورهای برای بازگشایی سفارت خود در تهران شرط گذاشته بود که ابتدا باید بیش از دو هزار ایرانی متقاضی پناهندگی که پرونده آنها رد شده و در کمپ ها نگهداری می شوند را به ایران بازگرداند.
استرالیا هم در سالهای اخیر کمپی در یکی از جزایر خارج از این کشور برای نگهداری متقاضیان پناهندگی تاسیس کرده است که عمده افراد ساکن در آن را متقاضیان ایرانی تشکیل میدهند.
قاچاق‌چیان مشتریان خود به مقصد استرالیا را سوار بر قایقهای کوچک و عمدتا نامناسبی برای عبور از دریا میکنند که طی آن خطرات متعدد جانی سرنشینان را تهدید می‌کند. بیشترین خطرها، واژگونی قایق به علت سرنشین بیش از حد مجاز و گرفتاری در حوادث دریایی و نداشتن تجهیزات لازم برای مسیرهای طولانی دریایی است.
یک پدیده تازه؛ قاچاق مهاجران مقیم ایران به جنگ
پدیده جدیدی که در سالهای اخیر، همزمان با شدت گرفتن نبردهای منطقهای و جنگهای نیابتی در منطقه نزدیک به ایران ظهور کرده، قاچاق اتباع خارجی مقیم ایران به میدانهای نظامی در عراق و به بیشتر از آن، به سوریه است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از زمان آغاز نبرد با گروه موسوم به «دولت اسلامی» (داعش) در سوریه، یگان های نظامی متشکل از اتباع خارجی مقیم ایران تاسیس کرده است. از بزرگترین این واحدهای نظامی، لشکرهای «فاطمیون» (شیعیان افغانستان) و «زینبیون» (شیعیان پاکستان) نام دارند. دستههای نظامی متشکل از شیعیان عراقی هم با حمایت ایران تشکیل شده‌اند که نفرات آن ها بیشتر شامل مهاجران عراقی در ایران است. مهمترین این سازمانها، سپاه «بدر» است که هسته اصلی آن در زمان جنگ ایران و عراق، با حضور پناهدگان عراقی به ایران و اسرای جنگی این کشور تشکیل شد و در سالهای اخیر تقویت هم شده است.
آمار رسمی از تعداد این مهاجران که در نبردهای منطقهای به کار گرفته میشوند، وجود ندارد اما در برخی از گزارشها آمده است که در مقطعی بیش از دو هزار و ۵۰۰ تبعه افغان عضو فاطمیون در جبهه های مختلف سوریه در حال نبرد بودهاند.
برخی از متقاضیان مهاجرت به کشورهای غربی که میگویند از اعضای این واحدهای نظامی بوده و موفق به فرار شده‌اند، ادعا کرده‌اند که ایران با وعده حل مشکلات اقامتی، نظیر اعطای ملیت ایرانی و صدور شناسنامه برای آنها یا اعضای خانوادهشان، این افراد را تشویق یا حتی تهدید به حضور در جبهههای سوریه و عراق و پیوستن به جنگ کرده است.
ایران این گزارشها را رد می‌کند و میگوید که حضور مستشاری یا نظامی در عراق و سوریه دارد که به درخواست رسمی این دو کشور بوده است و صورتی کاملا قانونی دارد.
جا به جایی انسان به اجبار و تحت فشار یا با وعده هایی که افراد از سر اکراه و ناچاری میپذیرند، در عمل به معنی قاچاق انسان است و یکی از شکلهای مدرن قاچاق به شمار می رود که بر اساس قوانین بین‌المللی، جرم محسوب می‌شود.
قاچاق انسان در ایران شکلهای دیگری هم دارد؟
یکی از اهدف قاچاق‌چیان انسان، از جمله مرتکبان قاچاق در ایران، اعضای بدن انسان با هدف فروش آنها به متقاضایان پیوند اعضا در خارج از این کشور است. قاچاق‌چیان از راه خرید اعضای بدن متقاضیانی که آن را به فروش میگذارند یا دزدی افراد، به ویژه کودکان و سپس قطع اعضای بدن، آنها را به خارج از کشور قاچاق میکنند.
گزارش دورهای وزارت خارجه امریکا حاکی از آن است که ایران برخی از گروههای شبه نظامی عراق را تحت حمایت دارد و از کودکان برای اقدامات نظامی اجباری استفاده می کند. این اقدامات نوعی از قاچاق انسان محسوب میشوند که رفتاری خلاف تعهدات بین‌المللی ایران هستند.
قاچاق انسان فقط شامل افراد زنده است؟
خیر. قاچاق انسان میتواند به صورت قاچاق جسد و اعضای پیکر انسان هم باشد. یکی از اهداف قاچاق‌چیان انسان، فروش جسد یا اجزای پیکر فوت شده ها به موسسات تحقیقاتی و آموزشی است.
گزارشهای متعدد از ایران در سالهای اخیر حاکی از آن بودهاند که قاچاق‌چیان با نبش آرامگاه افراد تازه درگذشته، کل پیکر یا قسمتی از آن را برای فروش بیرون از مرزها، خارج می کرده‌اند. ایران خود یکی از متقاضیان خرید جسد برای مراکز تحقیقاتی است و برای تامین آن با مشکل رو به رو است. اما فروش جسد یا اعضای پیکر افراد در خارج از ایران برای قاچاق چیان ظاهرا سودآورتر و آسانتر است.
مقامات دروانی ایران بارها درخواست کرده‌اند که افراد پیکر خود را پیش از درگذشت، برای امور تحقیقاتی اهدا کنند تا پس از مرگ در اختیار مراکز تحقیقاتی و آموزش پزشکی گذاشته شوند. این تقاضا همچون ایران، در دیگر کشورها هم وجود دارد و زمینه ای برای ارتکاب جرم توسط قاچاق‌چیان انسان شده است.
آیا اعضا و جوراح انسان هم از ایران قاچاق میشوند؟
فروش اعضای بدن در ایران عملی قانونی نیست. اما فروشندگان اعضا و جوارح عمدتا افرادی نیازمند هستند که برای تامین معاش، دست به فروش اندام خود میزنند. در سال های گذشته گزارشهای غیررسمی در مورد امکان خرید کلیه در ایران که توسط قاچاق‌چیان خریداری و از ایران خارج میشوند، منتشر شده است اما مقام ها و سازمان های رسمی هرگز گزارشی در این بار منتشر نکرده اند.
آیا ایران مسیر ترانزیت قاچاق انسان هم هست؟
به جز ابعاد مختلف قاچاق انسان از خاک ایران به خارج از این کشور به دلیل موقعیت خاص و استثنایی جغرافیایی، ترانزیت قاچاق انسان یا قاچاق از مسیر ایران هم در این کشور وجود دارد.
مسیر ترانزیتی ایران به دلیل مجاورت با کشورهای بحران زده یا توسعه نیافته و از سوی دیگر، دسترسی و نزدیکی به اروپا، جذابیت های متنوعی برای قاچاق‌چیان انسان دارد. دسترسی زمینی از راه های کوهستانی و صعب العبور که کنترل آن ها برای نیروهای مرزی و امنیتی دشوار است، کوتاه ترین مسیر دسترسی به اروپا از آسیای جنوب شرقی و ارزانی نسبی هزینه ها برای قاچاق‌چیان، ایران را یکی از مسیرهای پرتردد قاچاق انسان کرده است.
)در نوشتاری دیگر این موضوع بیشتر شکافته شده است(
***
شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: info@iranwire.com
مطالب مرتبط:
آیا قاچاق انسان بر اساس قوانین ایران جرم است؟ بر اساس تعهدات بین‌المللی ایران چطور؟
آیا در ایران قاچاق انسان انجام می‌شود؟ ابعاد آن چه‌قدر است؟ چه کسانی قربانی هستند؟
مبارزه با قاچاق انسان؛ ایران چه اسنادی امضا کرده و چه تعهداتی داده است؟
چرا ایران مسیر مناسبی برای قاچاق‌چیان انسان است؟
لغت‌نامه مختصر و فرهنگ کلمات و عبارت‌های حقوقی مربوط به موضوع قاچاق انسان
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر