سیب زمینی تنوری، فست فود محبوب ارومیه

مهرزاد بهروزی - شهروند خبرنگار - ارومیه

یکی از خاطره انگیزترین و محبوب ترین غذاهای خیابانی شهر من  ارومیه، «سیب زمینی تنوری» یا «یئرآلماکابابی» است. محبوبیت آن هم ربطی به بالا و پایین شهر ندارد. چه در مناطق مرفه نشین و چه در دیگر مناطق، این غذای خیابانی طرف‎داران پر و پا قرص خود را دارد. در حدی که حالا به یکی از جذابیت های توریستی این شهر و دیگر شهرهای اطراف تبدیل شده است.

بسیاری از کسانی که در ارومیه درس خوانده اند، حتما گاری های سیب زمینی تنوری را به خاطر دارند که در سال های دهه های 60 و 70 در نزدیکی مدارس کار می کردند و این خوراکی محبوب را به عنوان میان وعده سالم و خوش‎مزه به دست دانش آموزان می دادند. حالا در سال های اخیر، این خوراکی محبوب‏تر شده است و به عنوان یک جاذبه مهم گردش‏گری ارومیه به شمار می آید.

شیوه سرو این غذای سریع و سالم به این شکل است که سیب زمینی پخته شده به شکل تنوری را بدون آن که پوستش را جدا کنند، با تخم مرغ روی نان سنگک له می کنند و همراه با نعنا، کره گیاهی، گوجه فرنگی، فلفل، نمک، خیارشور و یک مشت سبزی به شکل لقمه یا ساندویچ های امروزی پیچانده و به دست مشتری می دهند.

نکته مهم در موقع خوردن این غذای خیابانی، نوشیدن دوغ سنتی ارومیه در کنار آن است که به خوراکی شما مزه و طعمی ویژه و دل‏چسب می دهد.

ویژگی اصلی و مهم سیب زمینی تنوری این است که در پخت آن از هیچ مواد مضری مثل روغن سرخ کردنی که بخش جدانشدنی همه فست فودها است، استفاده نمی شود و این غذا به سالم ترین شکل ممکن پخته و همراه با مخلفات گیاهی سالم سِرو می شود.

سال ها است این غذا را چه دکه ها و گاری های دوره گرد و چه مغازه های ثابتِ دورِ میدان ها و خیابان های اصلی شهر به مشتریان پر و پا قرص خود ارایه می دهند؛ یک غذای سالم و خوش‏مزه که هم مزه و هم قیمت آن به نسبت فست فودها و ساندویچ های دیگر بهتر و ارزان تر است و به دلیل همین محبوبیت، تعداد کاسبانی که از راه فروش این خوراکی برای خودشان شغلی دست و پا کرده اند، بیش تر شده است.

یکی از شیوه‌های آماده سازی این غذا به این شکل است که سیب‌زمینی و تخم‌مرغ را روی نمک و یا سنگ‌های ریز و درشتی که از زیر حرارت می بینند، می گذارند تا پخته و تنوری شوند. شیوه دیگر کار هم این طور است که سیب زمینی و تخم مرغ را در زرورق می پیچند و سپس زیر ذغالِ روشن و داغ چال می کنند. این روش بیش تر بین خانواده های ارومیه ای مرسوم است و کم تر در بازار و برای فروش انجام می شود چون میزان زیادی زرورق، ذغال و فضا لازم دارد.

در بعضی دیگر از شهرهای دور و نزدیک که سیب زمینی تنوری محبوب و دارای مشتری است، آن را به شیوه آب پز یا بخارپز آماده می کنند و با مخلفات به مشتریان می دهند.

در ارومیه بیش تر سبک کبابی متداول است اما مثلا در تبریز، سیب زمینی را آب پز می کنند. تا چند سال پیش این نوع خوراکی را بیش تر پیرمردها در راسته بازار و میدان های اصلی شهر می فروختند و مشتریان آن ها نیز اغلب، قشر کم بضاعت و یا مسافران روستایی بودند. اما حالا این غذا به یک خوراکی محبوب حتی بین نسل جوان تبدیل شده است و گردش‏گرانی که از شهرهای دور و نزدیک به ارومیه می آیند، در برنامه خود خوردن یک وعده سیب زمینی تنوری را حتما لحاظ می کنند. همین استقبال باعث شده است نسل جدید هم به کار پخت و فروش این غذا وارد شود.

علاوه بر این، در شهرها و روستاهای همسایه ارومیه و استان آذربایجان غربی، یعنی هم در استان آذربایجان شرقی و هم کردستان، این غذا رایج شده است و در این مناطق هم می توان فروشندگان زیادی را مشاهده کرد که مشغول کاسبی با این خوراکی سالم و خوش مزه هستند.

به نظر می رسد این خوراکی هم مانند «فلافل» که از خوزستان به همه نقاط ایران رسید، در حال گسترش دامنه محبوبیت خود به شهرهای دیگر است.