زنان تاثیرگذار ایرانی: گلشیفته فراهانی

تاریخ ایران و جهان به زندگی و سرنوشت چهره ها گره خورده است، هر یک خشتی گذاشته اند تا سقفی پدیدار شده، خشت هایی که گاه به قیمت زندگی و جان شان تمام شده است. در این معماری عظیم، زنان و مردان بسیاری نقش آفریده اند. و در تاريخ جهان بسيارى از زنان و مردان به دليل استعداد شگرف آنها براى تخريب و نابودى ساخته هاى ديگران تاثيرگذار نام گرفته اند. 

زنان ایرانی نویسنده برگ های بسیاری از کتاب تاریخ دویست سال اخیر ما بوده اند، چه به دليل تاثير مثبت بسيارى از آنها در افزایش آگاهی عمومی، کاهش تبعیض علیه زنان، ارتقای سواد و موقعیت اجتماعی شان، مقابله با فشارهای مذهبی، مشارکت در پروژه های علمی، سیاست ورزی، موسیقی، سینما؛ و چه به دليل تاثير بعضى از آنها در تشويق به خشونت، گسترش جهل و جزم انديشى و سو استفاده از قدرت مالى و اقتصادى در جهت منافع خود. 

اين مجموعه ایران وایر يک مقدمه است. افرادى كه اسمشان در اين فهرست آمده، نماينده برخی اقشار جامعه هستند كه هر روز در ايران و كشورهاى ديگر بر زندگى خانواده و اجتماع خود تاثير مى گذارند. بديهى است همانطور كه اشاره كرديم همه فعاليت ها و یا تمام افراد حاضر اين مجموعه مورد تائيد ایران وایر نيستند، اما تاثير گذارى هيچ يك از افراد اين ليست را نمي شود كتمان كرد.

 اين ليست اولين سرى سلسله بیوگرافی های زنان تاثیرگذار ایران است که به مرور تکمیل می شود. مخاطبان ایران وایر پیشنهادات خویش برای غنای این مجموعه را با در میان بگذارند.

-------------------------

18 سال پیش، وقتی گلشیفته فراهانی با سرخوشی‌های نوجوانی رو به روی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت، هرگز تصورش را نمی‌کرد که قرار است بازیگری شغل آینده اش باشد، او در خیالش یک پیانیست واقعی بود با خودش قرار گذاشته بود بعد از تمام شدن درسش در هنرستان موسیقی، راهی وین شود، نزد اساتید خبره آموزش ببنید و به یکی از بهترین‌ها تبدیل شود.

گلشیفته فراهانی چهارده سالگی بازیگر شد، همان زمانی که داریوش مهرجویی پیشنهاد داد که او نقش «میم» را در درخت گلابی بازی کند. خیلی‌ها بعد از تماشای درخت گلابی از دختر سبزه و سرتقی که نقش «میم» را بازی کرد، سوال می‌کردند و آنها که بیشتر می‌دانستند، گلشیفته را دختر بهزاد فراهانی و خواهر شقایق معرفی می‌کردند.

همه اعضای خانواده گلشیفته، بازیگر هستند؛ پدر(بهزاد فراهانی)، مادر(فهیمه رحیم نیا)، خواهر (شقایق فراهانی)و برادرش (آذرخش فراهانی). با این‌حال پدر و مادرش با بازیگر شدن گلشیفته مخالف بوده‌اند و دوست داشتند، موفقیت او را در عرصه موسیقی ببینند، اما شقایق مقدمه حضور خواهرش را در سینما فراهم می‌کند. او در این باره در گفت‌وگو با مجله هنر هفتم توضیح داده است: «هنگامی كه آقای مهرجویی قصد ساخت "درخت گلابی"را داشتند، به دلیل اینكه پدر و مادرم با ورود گلشیفته به عرصه بازیگری مخالف بودند،  من و آقای شریفی نیا، عكس هایی از گلشیفته گرفتیم و به مهرجویی نشان دادیم و همانطور كه مشخص بود، گلی برای این كار انتخاب شد. در واقع حضور گلشیفته در "درخت گلابی"به دلیل شیطنت من بود، چون قرار بود كه من نقش دوران بزرگسالی گلشیفته را در این فیلم بازی كنم كه بعد فیلم نامه تغییر كرد و این نقش به كلی حذف شد.»

درخت گلابی سرنوست گلشیفته را تغییر داد. او برای این کار، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول جشنواره فیلم فجر را در بخش بین الملل دریافت کرد و این درخشش، انگیزه‌ای برای او شد تا سینما را رها نکند. گلشیفته خیلی زود تبدیل به یکی از بهترین بازیگران زن شد و جلوی دوربین، مهم ترین فیلمسازهای ایرانی بازی کرد، جوایز زیادی از جشنواره‌های مختلف دریافت کرد و وین رفتن را به فراموشی سپرد.

دومین فیلم تاثیرگذار در زندگی گلشیفته، «نیوه مانگ» ساخته بهمن قبادی است. بازی او در «نیوه مانگ»، مورد توجه ریدلی اسکات کارگردان «مجموعه دروغ ها» قرار گرفت و گلشیفته پیشنهاد بازی در این فیلم هالیودی را دریافت کرد. او اولین بازیگر ایرانی است که پس از انقلاب  در یک فیلم هالیوودی بازی کرده است.  پس از بازی در «مجموعه دروغ‌ها او به ایران بازگشت اما  پخش تیزر این فیلم که برای لحظاتی گلشیفته را بدون حجاب مرسوم کنار دی کاپریو نشان می‌داد، واکنش تندروها را برانگیخت.

واکنش ها محدود به تندروها نبود، محمدحسین صفارهرندی، وزیر ارشاد وقت درباره حضور سینماگران در هالیوود در یک برنامه تلویزیونی صحبت کرد و در پاسخ به این پرسش که هنرپیشگان ایرانی هالیوود می‌توانند در ایران فیلم بازی کنند؟ گفت: «قیدی که در کار ما حاکم است، این است که از مرزهای قانونی کسی پا را فرا نگذارد. اما اگر کسی قانون را زیر پا بگذارد، خود به خود او هم زیر پا گذاشته خواهد شد.»

گلشیفته که برای حضور در مراسم افتتاحیه «مجموعه دروغ‌ها» راهی سفر بود، ممنوع الخروج اعلام شد. او بعدها در مصاحبه با روزنامه دیلی نیوز توضیح داد که، «این فیلم برای من دردسرهای زیادی ایجاد کرد. گذرنامه من را توقیف کردند و چندین بار از طرف وزارت اطلاعات بازجویی شدم.»

بعد از مدتی او توانست از ایران خارج شود و راهی امریکا شد. او در گفت‌و گو با کامبیز حسینی، مجری برنامه پلتیک گفت که وقتی از ایران خارج شده،فکر می‌کرده سینما برایش تمام شده و دیگر امکان بازی کردن ندارد: «من تصمیم نگرفتم که مهاجرت کنم، من از ایران رانده شدم و بعد کار من و تنها راه نجات من بازیگری بود. کار دوباره آمد و من را از جا بلند کرد.»

حالا حدود شش سال است که گلشیفته از ایران خارج شده و هر بار فیلم جدیدی کار کرده، با حملات شدید تندروهای داخل ایران رو به رو شده اما او دست از تلاش برنداشته و در این مدت یازده فیلم بازی کرده، تئاتر کار کرده، گاهی وارد عالم موسیقی شده و پیانو زده یا آهنگی اجرا کرده است. چند وقت پیش مجله  اگوئیست فرانسه تصویر برهنه گلشیفته را منتشر کرد، پیشتر هم عکس نیمه برهنه او در مجله فیگارو منتشر شده بود. انتشار این تصاویر بحث های بسیار وسیعی در رسانه های آنلاین و شبکه های اجتماعی دامن زد و برخی رسانه های اصولگرا از این تصاویر برای ترسیم شخصیت منفی از او بهره بردند. در ادامه این روند، فیلم کوتاهی هم از او و پانزده بازیگر جوانِ دیگر که نام‌شان برای نامزدی بخش «بهترین بازیگر مستعد» جایزه سزار مطرح شده‌بود، منتشر شد که آن‌ها را در حال عریان‌شدن نشان می‌داد. گلشیفته در مصاحبه با کامبیز حسینی می‌گوید: «هیچ وقت نمی‌توان همه را راضی کرد، بنابراین من راهی را انتخاب می‌کنم که برایم روشن است.»

-------------------------

زنان تاثیرکذار ایرانی در بخش بازیگری

فاطمه معتمدآریا

گلشیفته فراهانی

لیلا حاتمی

سوسن تسلیمی

روح‌انگیز سامی نژاد