گزارش سالانه اعدام در ایران؛ ۵۱۷ نفر در سال ۲۰۱۷

دهمین گزارش سالیانه «سازمان حقوق بشر ایران» که ارزیابی آمار اعدام های سال ۲۰۱۷در ایران است، به مدعوین شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه شد.

بر اساس محتویات این گزارش در سال۲۰۱۷ دستکم ۵۱۷نفر در ایران اعدام شده اند که این رقم نسبت به سال گذشته که تعداد ۵۳۱ نفر بوده اند، فقط چهارده نفر کاهش داشته است.

امسال پس از سی و نه سال از تاریخ انقلاب و برای نخستین بار قانونی در جهت کاهش مجازات اعدام در کشور تصویب شد و انتظار می رفت با تصویب این قانون، آمار احکام اجراشده اعدام با کاهش چشمگیری مواجه شود.

در روزهای پایانی منتهی به تصویب این قانون به جای مماشت در اعدام مجرمان مرتبط با مواد مخدر، آنها را با سماجت و اصرار بسیار، به چوبه دار می سپردند تا مشمول عفو همان قانونی نشوند که قرار بود به تصویب برسد.

«محمود امیری مقدم»، سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران، آمار اعدام شدگان مرتبط با جرایم مواد مخدر در ایران در سال 2017 را دستکم 231 نفر می داند، رقمی که در مقایسه با سال پیش از آن با کاهش 65 نفری مواجه بوده است.

 او می گوید از روز بعد از تصویب این قانون موردی از اعدام مجرمان مواد مخدر گزارش نشده، با اینکه اعدام در حوزه های دیگر کماکان اجرا می شود: «بسیاری از افرادی که روزهای انتهای تصویب این قانون اعدام شدند می توانستند زنده بمانند اگر فقط 24 ساعت در باب اجرای حکمشان تامل می شد »

به گفته این فعال حقوق بشر با اینکه اوایل امسال کمیسیون قضایی مجلس در چندین نوبت از رئیس قوه قضاییه درخواست کرد که اعدام های مربوط به مواد مخدر را متوقف کنند تا زمانی که تکلیف تصویب این قانون روشن شود اما متاسفانه قوه قضاییه توجه نکردند.

اما چرا با وجود کاهش اعدام های مرتبط با مواد مخدر، کاهش چشمگیر و قابل توجهی در  آمار اعدام سال 2017 بوجود نیامده است: «همزمان با کاهش اعدام مجرمان مواد مخدر، شاهد افزایش شدید در اجرای احکام قصاص در سراسر کشور بودیم و چنان این رویه به سرعت و هماهنگ انجام می شد که این تصور می رفت که شاید یک خواست دولتی برای اجرای احکام قصاص وجود داشته است.»  

بر پایه گزارش سازمان حقوق بشر ایران در سال 2016  دستکم 142 مورد حکم قصاص اجرا شده که این رقم در سال 2017 به 240 مورد افزایش یافته است.

گزارش سازمان حقوق بشر ایران در بخش دیگری، آمار اعدام ها در هشت سال ریاست جمهوری احمدی نژآد و چهار سال و اندی دوران ریاست جمهوری روحانی را به لحاظ فراوانی با همدیگر مقایسه کرده: «میانگین ماهانه اعدام ها در دوران ریاست جمهوری احمدی نژآد، هر ماه 35 نفر بوده، اما همین رقم در یک ماه دوران ریاست جمهوری روحانی 60 نفر در ماه است.»

بر اساس این گزارش آمار اعدام ها در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد، سه هزار و 327 نفر به ثبت رسیده است در حالی که همین آمار در طول دوران چهار سال و نیمه روحانی سه هزار و 227 بوده است.

بخش قابل توجه دیگر این گزارش به موضوع  اعدام نوجوانان پرداخته است. اعدام نوجوانان کماکان به شدت سابق ادامه دارد و در سال گذشته حداقل پنج مورد اعدام نوجوانان اجرا شده است. فقط در ماه نخست سال 2018 سه نوجوان در ایران اعدام شده اند و بی تردید آمار اعدامی ها، بیش از موارد ذکر شده در این گزارش است.

این گزارش به اعدام های مربوط به احکامی  چون محاربه یا مفسد فی الارض هم پرداخته: « نوزده مورد به اتهام محاربه  و مفسد فی الارض اعدام شده اند. موردی به نام مجید سعادت در ماه نوامبر گذشته در رجایی شهر به اتهام محاربه اعدام شد. او با مدارک شناسایی قلابی نیروهای امنیتی کشور از مسوولان و مدیران نظام جمهوری اسلامی اخاذی می کرده است. او بدون داشتن هیچ نوع سلاح سرد یا گرم  با شناسایی مسوولانی که احتمال اعمال غیر قانونی یا اختلاس شان می رفته، از آنها اخاذی می کرده است.»

از جمله موارد اعدامی به اتهام محاربه شخصی بوده است که به اتهام عضویت در گروه های تندرو سلفی اعدام شد و پیکرش را هم به خانواده اش تحویل نداده و به شکل پنهانی دفن کردند. موارد دیگر به جرایمی مثل سرقت مسلحانه و گروگانگیری مرتبط بوده است: «غالب این مظنونان توسط دادگاه انقلاب محکوم شده اند. دادگاه هایی که بدون مراعات حقوق قانونی متهم و بدون به رسمیت شناختن حق وکیل، حکم اعدام صادر می کند.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است از سال 2010 تا کنون دستکم پنج هزار و 213 حکم اعدام اجرا شده که از این تعداد سه هزار و 464 حکم اعدام از سوی دادگاههای انقلاب صادر شده اند.»

بر پایه این گزارش آمار اعدام های مخفی و اعلام نشده امسال بیش از سال های پیش بوده: « در 27 استان کشور اعدام هایی اجرا شدند که اعلام نشدند. در استان های آذربایجان غربی و شرقی، سیستان و بلوچستان، کردستان و خورستان عمده اعدام ها مخفیانه انجام شده است. در این استان ها نود و هفت درصد اعدام های انجام شده اعلام رسمی نشده اند. به این ترتیب که در این استان ها 26 اعدام اجرا شده ولی فقط چهار مورد به طور رسمی اعلام شده اند.»