سوت‌هایی که روی بدن ایران شلاق شدند

«اردشیر لارودی» و «بهرام شفیع» تنها شاهدان مذاکرات رستوران هتل «شرایتون» دوحه بودند. شب قبل از بازی آخر، دو پیرِ جمع خبرنگاران ایران از بازار «سوق واقف» دوحه دو «دشداشه» خریدند، به تن کردند و برای شام به رستوران هتل رفتند؛ جایی که بقیه خبرنگاران همراه با تیم ملی فوتبال ایران هم بودند. این دو گوشه‌ای نشستند و گپ می‌زدند. 30 دقیقه بعد از شامِ گروهیِ خبرنگاران، پرسنل هتل با شرطه ها وارد شدند و گفتند: «میهمانان ایرانی لطفا رستوران را ترک کنند.»
فقط اردشیر ماند و بهرام. چون نه به چهره و نه به لباس‌شان شک نشد. بعد «پیتر ولاپان»، دبیرکل وقت کنفدراسیون فوتبال آسیا وارد شد؛ با همراهی رییس وقت فدراسیون عربستان و تیم داوری بازی.

سال ۱۳۷۹، اردشیر لارودی در دفتر روزنامه‌اش خاطره رستوران شرایتون را در حضور «میروسلاو بلاژویچ» و «برانکو ایوانکوویچ»، مربیان وقت تیم ملی تعریف کرد: «ولاپان خیلی خلاصه حرف زد. به داوران بازی گفت عربستان در طرح توسعه فوتبال آسیا نقش مهمی دارد. ما مایل هستیم فردا کنار برادران مان باشیم.»

یک روز بعد، ششم آبان ماه سال ۱۳۷۲ سیاه‌ترین برگ تاریخ داوری فوتبال آسیا علیه فوتبال ایران نوشته شد. دو گل عربستان مشکوک به خطا بود. و دو پنالتی قطعی را برای ایران نگرفتند. پرچم کمک‌داورها سه بار به ‌اشتباه علیه ایران بالا رفت و «علی دایی» را در آفساید نگه داشت. داور وقتی ضربه «جواد منافی» از خط دروازه عربستان گذشت، سوت پایان بازی را زد. ولاپان برادری را در حق عربستان تمام کرد. سعودی‌ها برای نخستین بار به جام جهانی رسیدند و سال ۱۹۹۴ میهمان امریکا شدند.

نیازی هم به خوش‌خدمتی داوران نبود؛ «مهدی فنونی زاده» سال 1391 به «خبرآنلاین» گفته بود: «قبل از مسابقات از سازمان تربیت‌بدنی به ما گفتند که اگر صعود کنیم، ممکن است وزارت خارجه، جام جهانی را تحریم کند چون امریکا میزبان بود.»

گاهی یادگار داوری‌ها برای فوتبال ایران، عین رده‎های باقی‌مانده شلاق است روی پوست بدن. ایران کم قربانی این بازی نبوده. سه سال بعد از آن بازی انتخابی جام جهانی، ایران و عربستان در نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا به هم رسیدند. این بار امارات میزبان مسابقات شد. کنفدراسیون فوتبال آسیا قرعه بازی‌ها را تغییر داد. بر اساس قرعه، ایران باید با امارات بازی می‌کرد؛ عربستان با کویت. اما کنفدراسیون ۴۸ ساعت مانده به آغاز مرحله نیمه‌نهایی، اعلام کرد ایران باید با عربستان روبه‎رو شود و امارات هم مقابل کویت قرار بگیرد. سال‌ها بعد «میلان ماچالا»، مربی وقت کویتی‌ها از توافق پشت پرده کنفدراسیون با کویت برای صعود امارات به فینال جام ملت‌ها حرف زد.

برای بازی ایران و عربستان، «جمال قندور» را از مصر آوردند. «محمد مایلی کهن»، سرمربی وقت ایران انتخاب داور مصری برای بازی ایران و عربستان را مشکوک می‌دانست اما فدراسیون فوتبال ایران اعتراضی نکرد. جمال قندور هم اخوت و برادری را در حق عربستان کامل کرد. از گل مردود «خداداد عزیزی»، پنالتی سوخته روی «حمید استیلی» و اخراج نشدن «خالد موالد» گرفته تا سوت‌های بودار در مرکز زمین. بعد از بازی، کنفدراسیون فوتبال آسیا جمال قندور را یک روز از داوری محروم کرد؛ داور مصری فقط یک روز از قضاوت در آسیا محروم شد.

به سال‌ها قبل‌تر که برگردیم، نام «جمال شریف» را به یاد می‌آوریم. «داریوش مصطفوی» در مورد این داور سوری استعاره منحصربه‌ فردی داشت: «آسیا او را آن‌گونه که خواسته، تربیت کرده است.»

دقیقاً جمال شریف، دست‌پرورده تربیتی بود که کنفدراسیون فوتبال آسیا در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی می‌خواست؛ کسی که مثلاً سال ۱۹۹۰، وقتی قرار بود ژاپن جای ایران از مرحله گروهی جام ملت‌های آسیا صعود کند، کنفدراسیون آسیا سراغش رفت.

تا دقیقه ۸۹، «جمشید شاه‌محمدی»، «فرشاد پیوس» و «نادر محمدخانی» اخراج شدند. «کازویوشی میورا» در موقعیت آفساید به ایران گل زد. بعد از بازی، «مجتبی کرمانی مقدم» سمت جمال شریف رفت: «سیلی را خواباندم زیر گوشش. یک سال محروم شدم و آن روز آخرین بازی ملی‌ام شد. اما پشیمان نیستم.»

کرمانی مقدم آخرین بازیکنی نبود که اعتراض خود به داوری علیه ایران را با زور بازویش نشان داد. سال ۷۷، «علی کریمی» در جریان بازی دوستانه ویتنام هم «تورو کامیکاوا»، داور ژاپنی را زد و یک سال از فوتبال دور ماند.

در تمام سال‌هایی که «داریوش مصطفوی» دبیر و بعد رییس فدراسیون فوتبال ایران بود، برای همراه شدن و هم‎سویی داوران کنفدراسیون آسیا، هدیه دادن قالیچه رسم شد؛ راهی که جز یک بار در جام باشگاه‌های آسیا جواب نداد.
سال ۷۵، مصطفوی قبل از بازی «استقلال» و «نوفباخور» ازبکستان به رخت‎کن استقلال رفت. رییس فدراسیون فوتبال ایران به «صادق ورمزیار» گفته بود: «در 18 قدم فقط خودت را زمین بزن.»
صادق دو بار زمین خورد. هر دو بار داور عراقی برای ایران اعلام پنالتی کرد. هنوز هم مصطفوی از همان تک بازی که شاید به قیمت هبه بیش از 10 قالیچه ایرانی تمام شده بود، به‌عنوان فخر دوران ریاستش یاد می‌کند.

اما ایران همیشه یا پل ارتقای نوپاهای فوتبال آسیا بوده یا قربانی قدرت صاحبان نفوذ در کنفدراسیون. اگر روزی معادله قدرت در کنفدراسیون فوتبال آسیا را میزان نقدینگی مستقیم کشورها حل می‌کردند، حالا اسپانسرها کارگردان صحنه شده‌اند.
دو شرکت هواپیمایی «امارات» و «قطریه» مهم‌ترین بازوهای اقتصادی کنفدراسیون فوتبال آسیا هستند. بهمن‌ماه سال ۹۵، «شیخ سلمان آل خلیفه»، رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا به «علی کفاشیان» گفته بود درخواست میزبانی ایران در جام ملت‌های ۲۰۱۹ را اسپانسرها رد کرده بودند.

شیخ سلمان توضیح داده بود: «اسپانسرها از میزبانی امارات ١٠٠میلیون دلار درآمد دارند. اما در ایران به 10 میلیون دلار هم نمی‌رسند.»
به کفاشیان گفته بود خودت هم اگر امروز بخواهی انتخاب کنی، به ایران رأی نمی‌دهی.

مساله حالا کلاهی است که به اسم «توسعه» بر سر ایران می‌گذارند. دهه ۹۰ میلادی باید فوتبال در عربستان و ژاپن توسعه می‌یافت، حالا نوبت امارات و قطر است. پس وقتی داوری بازی استقلال با «العین» امارات را به «بن یعقوب» مالزیایی می‌دهند، نباید به اعلام آن دو پنالتی مضحک خندید. استقلال مانند «پرسپولیس»، مثل کل فوتبال ایران، باید پله ارتقای همسایه‌ها شود. این تیم هم فصل قبل با شاهکار داوری، پیش روی الهلال زانو زد.

ایران، ازبکستان و عراق در غرب، کره شمالی و تایلند و حتی استرالیا در شرق قربانیان اسپانسرهایی هستند که امروز در فوتبال آسیا از چیدمان داوری تا تعیین قهرمانی را در دست گرفته‌اند.

بیشتر بخوانید:‌

چند داستان مشهور از تبانی در فوتبال ایران