جمعبندی اولیه مراکز تحقیقاتی و پژوهشی از اعتراضهای سراسری دی ماه در ایران حکایت از «نارضایتی گسترده» و «بیاعتمادی عمیق» مردم به نظام جمهوری اسلامی و احتمال شعلهور شدن دوباره این اعتراضها حکایت دارد.
شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی یا «شمس» که زیر نظر مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری فعالیت میکند تحلیلی از علل و عوامل اعتراضهای دی ماه منتشر و نوشته این اعتراض «نشان از حجم وسیعیای از نارضایتیها در بین مردم کشور دارد.»
این شبکه در تحلیل خود اعتراضهای دی ماه را از نظر «پراکندگی»٬ «طبقه اجتماعی شرکت کننده» و «شعارهای داده شده» در سالهای بعد از انقلاب «بینظیر» توصیف کرده است.
به نوشته این شبکه «اگرچه این اعتراضات فعلا از طریق زور و قوه قهریه ساکت شده٬ اما با درک عمق نارضایتی جامعه، میتوان انتظار داشت این شعله دوباره با جرقهای کوچک افروخته میشود.»
در این تحلیل به صراحت آمده که «تلاطمات خاورمیانه و سرنوشت رهبرانی همچون صدام، قذافی، عبدالله صالح، مبارک و ملاعمر که روزگاری پرقدرترین افراد سرزمین خود بودهاند، سران جمهوری اسلامی را هم به نگرانی انداخته است.»
این تحلیل در عین حال اذعان کرده «ریشه نارضایتی و اعتراضات جامعه ایران را میتوان ناشی از ناتوانی حکومت در رساندن کشور و مردم ایران به وعدههایی که مرتبا داده شده، دانست.»
به نوشته این شبکه «امروز حکومت ایران در تحقق وعدهها ناتوان شده» که یکی از نشانههای آن «بیاعتبار شدن و بیاهمیتی عناوین انتخابی {از سوی آیتالله علی خامنهای} در آغاز سال» نزد مردم ایران است.
در این تحلیل آمده در چنین شرایطی «حکومت نیازمند تغییر جدی در مواجهه با مسائل کشور است» و «تصمیم گیران باید فهم و جسارت آن را داشته باشند و تغییر ساختار معیوب امروز را به فردایی نامعلوم موکول نکنند.»
در بخش دیگری از این تحلیل از نقش درآمدهای نفتی در گذشته برای عبور جمهوری اسلامی از انواع بحرانها اشاره و چنین نتیجهگیری شده که «کدام عقل سلیم باور میکند با منابع بسیار محدودتر، با انباشت مسائل مزمن و از همه مهمتر با بیاعتمادی شدید جامعه بتواند از روشهای گذشته استفاده و وعدههای خود راه عملی کرد؟»
این تحلیل همچنین ادامه داده «حکومتی که در قدرتمندترین دوران عمر خود توان دستیابی به وعدههایش را نداشته٬ امروز قطعاً نمیتواند با همان فرمان پیش برود و موفق بشود.»
تحلیل مذکور در بخشهای دیگر از عملکرد صدا و سیما٬ نهادهای دولتی و حاکمیتی و سیاستهای کلان نظام در طول سالیان دراز به عنوان ریشههای اعتراضی مردم ایران در دی ماه سال ۱۳۹۶ نام برده است.
پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم٬ تحقیقات و فناوری هم با انتشار سه تحلیل به بررسی ابعاد مختلف اعتراضهای سراسری دی ماه پرداخته است.
این پژوهشکده در نخستین گزارش خود با عنوان «اعتراضات و ناآرامیهای اخیر؛ زمینهها و راهکارها» اعلام کرده که گسترش سریع این اعتراضها و گستردگی آن «شگفتی صاحبنظران را در پی داشته است.»
در این گزارش آمده به واسطه تکرار شدن فراوان هشدارها درباره شکافها و گسلهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی٬ این مسائل اهمیت خود را از دست داده بود و در چنین فضایی «کمتر کسی انتظار داشت کشور در مدت زمانی اندک، با تجمعات و اعتراضاتی به این گستردگی مواجه شود.»
این گزارش در عین حال آورده که «وضعیت نامناسب اقتصادی از علل انکارناپذیر زمینهای در اعتراضات أخیر بوده و شاهد آن هم این است که نرخ بیکاری در اغلب مناطق ناآرام، نه تنها از میانگین کشور، بلکه از میانگین استانی هم بالاتر بوده است.»
این پژوهشکده همچنین هشدار داده «در غیاب سازوکارهای فراگیر و موثر نظام سیاسی برای رسیدگی به مطالبات معترضان، با خطر مزمنشدن اعتراضها مواجه خواهیم بود که آن هم نتیجهای به جز تکرار خشونتهای خیابانی نخواهد داشت.»
«علل گذر از نارضایتی به ناآرامی خیابانی در دی ماه» عنوان دومین تحلیل پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم٬ تحقیقات و فناوری از وقایع دی ماه سال جاری است.
در این تحلیل به چهار «ضعف و آسیبپذیریهای جامعه سیاسی کشور» اشاره شده که طی سالیان اخیر زمینه شکلگیری اعتراضهای دی ماه موثر بوده و «نارضایتیهای اجتماعی به ناآرامیهای خیابانی» تبدیل کردهاند.
«انباشت مطالبات و خواستههای اقشار مختلف و لایههای گوناگون جامعه ایران در دورههای مختلف مدیریت دولتها و پاسخ نیافتن آنها» نخستین زمینه شکلگیری وقایع دی ماه از نظر تهیه کنندگان این گزارش است.
«رقابت تخریبی و حذفی بین نخبگان حکومتی و به اصطلاح شکلگیری وضعیت جناحیشدن نخبگان رسمی» از دیگر عوامل شکلگیری این اعتراضها بیان شده است.
«شدتیابی معضلات اجتماعی- ساختاری اعم از فساد، بیکاری، آسیبهای اجتماعی و ناامیدی اجتماعی و توالی، تجمیع و تصاعد آنها و ناتوانی حکومت در مدیریت و حل آنها» سومین زمینه اعتراضهای دی ماه از نظر تهیه کنندگان این گزارش است.
در این گزارش همچنین «افت جایگاه و ارزش یا اهمیت کارکردی نهاد انتخابات» در ایران به عنوان عاملی دیگر در شکلگیری اعتراضهای سراسری نام برده شده است.
اعتراضهای سراسری در دی ماه سالجاری که دستکم ۱۰۰ شهر ایران را در بر گرفت همانطور که برخی اتاقهای فکر و پژوهشکدها نیز به ان اشاره کردهاند در تاریخ جمهوری اسلامی بیسابقه بوده است.
در این اعتراضها دستکم ۲۵ نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند که براساس اعلام مقامهای قضایی تعدادی از این افراد همچمنان در بازداشت بهسر میبرند.
ابعاد این اعتراض٬ ریشهها و عوامل سیاسی٬ اجتماعی٬ اقتصادی و فرهنگی آن در نگاهی کلی برای بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران روشن و مشخص است٬ اما جمعبندی دقیق و واقعبینانه این عوامل در قالب یک متن که در برگیرنده بسیاری از واقعیات باشد٬ همان حلقه مفقودی است که در لابهلای اعتراضهای دی ماه خود را نشان داد.
مقامهای جمهوری اسلامی بیشتر از خود مردم از عمق ناکارمدیها٬ فساد٬ تبعیضها و کمبودها در ایران مطلع هستند٬ اما ناتوانی٬ کمبود منابع٬ اولویت داشتن امور دیگر و جدالهای داخلی عملا وضعیت عمومی مردم ایران را از وضعیت «نارضایتیهای اجتماعی به ناآرامیهای خیابانی» تبدیل کرده است.
مطالب مرتبط:
اعتراضات اقتصادی؛ توپ در زمین رهبری است
روایت شاهدان عینی از تجمع اعتراضی مردم مشهد
بازداشت پنجاه و دو نفر در تجمع نه به گرانی در مشهد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر