پشت صحنه هدایای ایران در جام جهانی؛ همه تورها برای سازمان میراث فرهنگی

پدرام قائمی، شهروند خبرنگار

برای رسیدن به روسیه دقیقاً باید از کدام مسیر رفت؟ جاده‌ای که فدراسیون جهانی فوتبال نشان می‌دهد، راهی که فدراسیون فوتبال ایران ترسیم کرده است یا کوچه‌پس‌کوچه ای که بعضی از آژانس‌های هواپیمایی پیش روی مردم ایران قرار داده‌اند؟

تماشای جام جهانی روسیه قطعاً تنها سرگرمی یا هدف قشر متوسط جامعه ایرانی در سفر به این کشور نیست. فدراسیون فوتبال ایران در پیش‌فروش اولیه‌ای که برای ۱۴ هزار و ۵۰۰ بلیت در نظر گرفته بود، قیمت‌ها را بین ۱۵۰ تا ۲۳۰ یورو اعلام کرد. این همان قیمتی است که فدراسیون جهانی فوتبال در سایت رسمی خود برای بازی‌های مرحله گروهی اعلام کرده است. اگر خوش‌اقبال باشید و سه بلیت ۱۵۰ یورویی برای خودتان بخرید، یعنی حداقل دو میلیون و 570 هزار تومان برای تماشای سه بازی هزینه کرده‌اید. این منهای رقمی است که باید برای سفر به سه شهر «سن پترزبورگ»، «کازان» و «سارانسک» بپردازید.

مسیری که فیفا مشخص کرده است را می توان به سادگی پیدا کرد؛ ورود به بخش فروش بلیت سایت فدراسیون جهانی فوتبال، ثبت نام و در نهایت خرید. این راه، ساده ترین مسیر ممکن را به شما نشان می دهد. فیفا البته در سایت رسمی خود به شما پیشنهاد می کند (دقت کنید! پیشنهاد، نه یک بسته اجباری) که با پروازها یا تورهای ویژه هواپیمایی قطر به روسیه سفر کنید و در صورت عدم تمایل، می توانید مسیر دیگری را برگزینید.

اگر ساکن ایران باشید، به دو راه‌حل می‌رسید؛ یا همراه شدن با فدراسیون فوتبال، یا قبول دعوت تورهایی که به شما وعده سفرهای ارزان‌تر را می‌دهند.
فدراسیون فوتبال ایران به مدت یک ماه اقدام به فروش بلیت‌های جام جهانی روسیه کرد. «محمدرضا ساکت»، دبیر فدراسیون فوتبال ایران ابتدای دی‌ماه امسال گفته بود که موفق شده اند تعدادی بلیت را به صورت مستقیم از فیفا تحویل بگیرند. دلیل همراهی فیفا با فدراسیون فوتبال ایران، تحریم‌های بانکی علیه ایران است که به شهروندان ایرانی اجازه خرید اینترنتی از بانک‌های اروپایی و امریکایی را از داخل کشور نمی‌دهد.

روز ۲۹ دی‌ماه، روابط عمومی فدراسیون فوتبال سعی کرد هواداران تیم ملی را نسبت به عواقب از دست دادن زمان مطلع کند. به همین دلیل در بیانیه خود نوشت: «بی‌تردید با نزدیک شدن به ایام برگزاری جام جهانی، اشتیاق نسبت به خرید بلیت بازی‌های ایران در جام جهانی افزایش خواهد یافت. اما آن زمان دیگر بلیتی در اختیار فدراسیون فوتبال نخواهد بود.»  

ولی فدراسیون ایران قرار نیست رفتاری دقیقا شبیه به فیفا داشته باشد. شما پس از خرید بلیت، «باید» مشتری یکی از آژانس های هواپیمایی مورد تایید این فدراسیون باشید.

ماجرا از ۲۶ تیرماه امسال آغاز شد؛ وقتی «حمیدرضا آصفی» به عنوان مسوول ستاد هماهنگی برنامه ریزی جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه در فدراسیون فوتبال منصوب شد. این ستاد تازه تأسیسی است که «مهدی تاج» آن را تقدیم به مشاور امور بین الملل خود کرد.

اولین وظیفه حمیدرضا آصفی، نزدیک شدن بیش تر و هدفمند فدراسیون فوتبال به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش گری بود. از نگاه فدراسیون فوتبال، این سازمان یک دردسر همیشگی است.
در صورتی‌ که فدراسیون برنامه‌های اعزام هواداران، خبرنگاران یا لیدرهای فوتبال به تورنمنت‌های بین‌المللی را با سازمان میراث فرهنگی هماهنگ نکند، قطعاً یک شکست رسانه‌ای در انتظار آن خواهد بود؛ مهم ترین نمونه اش، جام جهانی برزیل است. نارضایتی هایی بابت اعزام خبرنگاران و هواداران ایرانی به جام جهانی برزیل وجود داشت اما سازمان میراث فرهنگی هیزم زیر آتش ریخت. «رجبعلی خسروآبادی»، مدیرکل  میراث فرھنگی، صنایع دستی و گردش گری استان تھران مردادماه سال 93 به «ایسنا» گفته بود: «فدراسیون فوتبال بدون توجه به ھشدارھای ما، مسوولیت برگزاری تور را بر عھده گرفتف حالا هم خودشان باید پاسخ گو باشند.»

سازمان میراث فرهنگی حتی حاضر نشد شکایت‌هایی که از آژانس های هواپیمایی می‌رسید را بررسی کند. «علی کفاشیان»، رییس وقت فدراسیون فوتبال شهریورماه همان سال به برنامه تلویزیونی «۹۰» گفته بود: «دوستان با ما کاری کردند که دیگر قید جام جهانی‌های بعدی را بزنیم.»
اشاره‌اش از دوستان، سازمان میراث فرهنگی بود؛ دستگاهی که باید سهم خودش را از حضور ایران در جام جهانی فوتبال ببرد. به همین دلیل در نخستین جلسه‌ای که حمیدرضا آصفی برای ستاد تازه تأسیس خود تشکیل داد، از نماینده‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه، معاونت گردش گری سازمان میراث فرهنگی، صتایع دستی و گردش گری دعوت شد. روابط عمومی فدراسیون فوتبال نتیجه جلسه را فقط در همین یک خط خلاصه کرد: «مقرر شد برنامه‌ریزی دقیقی در جهت حضور هواداران تیم ملی در مسکو و ۱۲ شهری که میزبان این دوره از بازی‌ها هستند، صورت گیرد.»

روز نوزدهم آذرماه امسال، «لیلا اژدری»، سرپرست دفتر بازاریابی و تبلیغات گردش گری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردش گری به «ایسنا» خبر داد که این سازمان ابتدا به چهار هزار و ۷۰۰ آژانس هواپیمایی در سراسر کشور مجوز برپایی تورهای ویژه جام جهانی را داده بود اما فدراسیون فوتبال اصرار کرده است که این تعداد کاهش پیدا کند.

سازمان میراث فرهنگی تصور می کرد که اصرار فدراسیون برای کاهش تعداد آژانس های مجاز، فقط برای بالا بردن کنترل روی این آژانس های هواپیمایی است. لیلا اژدری به ایسنا گفت فروش بلیت توسط هر فرد یا آژانس هواپیمایی که مورد تایید این سازمان نباشد، ممنوع و غیرمجاز است.    

دقیقا یک روز بعد (بیستم دی ماه) روزنامه «خبر ورزشی» نوشت: «در شرایطی که فدراسیون فوتبال به سازمان میراث فرهنگی گفته است بلیت جام جهانی فقط از طریق فیفا به‌فروش می‌رسد، تعداد انگشت شماری از دفاتر خدمات مسافرتی اقدام به فروش بلیت جام جهانی می‌کنند.»

پایگاه خبری «چمدان»، وابسته به سازمان میراث فرهنگی از قول «حرمت الله رفیعی»، رییس هیات مدیره دفاتر خدمات مسافرتی در نوشت: «سازمان میراث فرهنگی باید به این مساله ورود پیدا می‌کرد. این اتفاق بسیار بدی است که فدراسیون با چند آژانس منوپول کند و بلیت‌ها از طریق آن ها به فروش بروند.»

به عبارتی ساده تر، فدراسیون فوتبال سازمان میراث فرهنگی را دور زد؛ شش آژانس مسافرتی از طرف فدراسیون فوتبال به صورت پنهانی وظیفه فروش بلیت‌های جام جهانی و ارایه بسته های مسافرتی به روسیه را به عهده گرفتند. یعنی فدراسیون فوتبال در اسم، سازمان میراث فرهنگی را متولی اعزام تماشاگران به روسیه کرد اما در رسم، فروش بلیت بازی ها و همین طور ارایه تور را خودش برعهده گرفت. 

تنها فروش بلیت‌های جام جهانی نه برای سازمان میراث فرهنگی و نه برای فدراسیون فوتبال سودآور نیست زیرا فدراسیون فوتبال یا آژانس‌های مسافرتی باید عین مبلغ بلیت را از متقاضیان دریافت کنند. پس هر دو سعی ‌کردند تماشاگران را با برنامه و قیمت خودشان به روسیه بفرستند. یکی از این آژانس‌های هواپیمایی، قیمت تور یک نفره به روسیه را برای سه شب و چهار روز، هزار و۳۵۰ دلار اعلام کرد. این مبلغ منهای هزینه تهیه بلیت تماشای بازی ایران و پرتغال بود.

نکته جالب‌تر در مورد این آژانس‌های هواپیمایی، چگونگی فروش بلیت‌های مسابقات است. در مرحله اول فروش بلیت‌های جام جهانی که تا ۳۱ دی‌ماه ادامه داشت، آژانس‌های مسافرتی از فروش بلیت مسابقات بدون تور خودداری می‌کردند. واکنش فدراسیون فوتبال خیلی ساده و مختصر بود؛ مهدی تاج به خبرگزاری صداوسیما گفت: «ترجیح من هم این است سازمان میراث فرهنگی وظیفه اعزام ها را برعهده بگیرد.»

تا پیش از آن هم قرار نبود سازمان از وظیفه ای که هم برایش آب داشت و هم نان، شانه خالی کند. اتفاقا سازمان میراث فرهنگی بر سر دور خوردن خود جنگ داشت. درعین‌حال، باید بدانیم که فدراسیون فوتبال از مقابله با سازمان میراث فرهنگی گریزان است. روز یازدهم آذرماه و در جریان قرعه‌کشی رقابت‌های جام جهانی، محمدرضا ساکت، دبیرکل فدراسیون فوتبال کشور در مراسم قرعه‌کشی رقابت‌های جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه، صنایع‌دستی ایران را به «جیوانی اینفانتینو» رییس فیفا، «فاطما سامورای» دبیرکل فیفا، «ویتالی موتکو» معاون رییس‌جمهوری و رییس فدراسیون فوتبال روسیه اهدا کرد. تمامی این هدایا از سوی سازمان میراث فرهنگی تهیه‌ شده بودند.
محمدرضا ساکت روز دوم بهمن‌ماه به «تسنیم» گفت: «ما برای این رقابت‌ها، فرش‌های ویژه‌ای را که تصویری از حرم امام رضا و هم چنین نمایی از شهرهای اصفهان، تهران، تبریز روی آن نقش بسته ‌شده است، طراحی کرده‌ایم که توسط هنرمندان خوب آذربایجان بافته می‌شوند و ما آن ها را به فیفا و فدراسیون روسیه اهدا خواهیم کرد. هم چنین قالیچه‌هایی را به سه کشور مراکش، اسپانیا و پرتغال و یکی دو تیم احتمالی بعد که در مراحل بعد به آن ها خواهیم خورد، کنار گذاشته‌ایم.»

سازمان میراث فرهنگی در حقیقت وظیفه تامین هدایای گران قیمتی که فدراسیون فوتبال به سران فیفا و همین طور حریفان تیم ملی تقدیم خواهد کرد را برعهده گرفته است. در قبال این هدایا، انتظاری جز سهم بردن کامل از تورهای روسیه هم ندارد.

خانم «پویا محمودیان»، مدیرکل دفتر صادرات صنایع‌دستی سازمان میراث‌ فرهنگی به روزنامه «ایران» گفته است: «در پی جلساتی که با فدراسیون داشته، قرار شده است هدایای کوچکی از صنایع دستی توسط بازیکنان فوتبال ایران به بازیکنان تیم مقابل اهدا شود. در جلسات برگزار شده، پیشنهادهای زیادی برای انتخاب نوع هدایا شده است؛ برخی پیشنهاد داده بودند که کتاب هدیه داده شود ولی معاونت صنایع دستی آن ها را مجاب کرد تا صنایع دستی کوچک ایران به فوتبالیست های مقابل اهدا کنیم.»

پویا محمودیان یکی از نزدیک ترین مدیران سازمان میراث فرهنگی به وزارت ورزش و جوانان هم هست. او موفق شده بود این وزارت خانه را متقاعد کند مبلغ یک میلیون تومان از وام ازدواجی که به زوج ها تعلق می گیرد، به صورت بن و فقط برای خرید صنایع دستی داخلی هزینه شود. آبان ماه امسال به «دنیای اقتصاد» گفته بود: «اختصاص بخشی از وام ازدواج جوانان برای خرید صنایع‌دستی یکی از راه‏کارهایی است که به‌ منظور افزایش صادرات صنایع‌دستی و استفاده هرچه بیش تر از صنایع‌دستی در منازل دنبال می‌کنیم.»

او حالا وظیفه تامین بخشی از کالاهایی که به عنوان تحفه ولی در عمل برای تبلیغات به روسیه خواهد رفت را برعهده گرفته است؛ البته با حمایت وزارت ورزش و جوانان.

فدراسیون فوتبال فعلا سعی می کند همه چیز را عادی نشان دهد. دبیرکل فدراسیون از سازمان میراث فرهنگی تشکر می کند و رییس آن مدعی می شود که قرار است فقط این سازمان و آژانس های مورد تاییدش تماشاگران را به روسیه ببرند. اما در حقیقت، این سکوت فقط به دلیل متوقف شدن فروش بلیت های جام جهانی از سوی فدراسیون جهانی فوتبال است.

با شروع مرحله دوم فروش بلیت‌های جام جهانی که از تاریخ ۱۳ مارچ (۲۲ اسفند) آغاز و تا سوم آوریل ۲۰۱۸ (۴ فروردین ۹۷) ادامه خواهد داشت، شاید دوباره دعوای بین سازمان میراث فرهنگی و فدراسیون فوتبال بالا بگیرد. فدراسیون طی دوره‌های گذشته ثابت کرده است که حاضر نیست از سهم خود در اعزام تماشاگران به جام جهانی و سود چشم گیر آن بگذرد. 

مطالب مرتبط:

سید سه ایران قطعی شد