پشت پرده قرارداد میلیاردی دو شرکت نوپای ایرانی و نروژی

خبرگزاری فرانسه گزارش داده روز شنبه شرکت نروژی ساگا انرژی قراردادی ۲.۵میلیارد یورویی با شرکت «توسعه دهندگان انرژی امین» امضا کرده تا نیروگاه های خورشیدی با ظرفیت دو گیگاوات برق از انرژي خورشيدي در اطراف کویر مرکزی ایران در استان های خراسان رضوی، کرمان و یزد بسازد.
این قرارداد دومین قرارداد بزرگ پس از برجام محسوب می شود و رسانه های ایرانی و خارجی آن را نشانه بی توجهی نروژ به فشارهای آمریکا در خصوص ایران دانسته اند. با این حال، مراسم امضای این قرارداد بر خلاف قرارداد ۵ میلیارد دلاری توتال که با نشست خبری و تشریفات ویژه بود، خاص نبود و در منزل سفیر نروژ در تهران برگزار شد.
خبر ساخت نیروگاه های خورشیدی توسط شرکت های نروژی شهریورماه منتشر شده بود و ریوند کارلسن، رئيس شرکت اسکاتک سولار نروژ گفته بود قصد داریم در یک پروژه ۱۳۲میلیون دلاری، برای ایران ۱۲۰مگاوات برق تولید کنیم ولی اکنون اعلام شده که یک شرکت دیگر قصد دارد ۲ گیگاوات انرژی خورشیدی در ایران تولید کند. گائوت استینکوف، مدیر بخش توسعه شرکت ساگا گفته آنها در نظر دارند یک کارخانه تولید پنل خورشیدی در ایران راه اندازی کنند و این شرکت قرار است سرمایه اش را از طریق بانک ها و صندوق های نروژی تامین کند و از طریق یک قرارداد ۲۵ساله در زمینه قیمت برق، سرمایه گذاری انجام شده را جبران می کند. آنها قرار است در این زمینه از شرکت هایی در تایوان و لیتوانی نیز برای تولید پانل های خورشیدی و تجهیزات الکترونیکی کمک بگیرند و تبادلات دانشگاهی هم انجام دهند.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، در حال حاضر در ایران ۵۳مگاوات انرژی خورشیدی تولید می شود. این عدد به خوبی اهمیت این قراداد که قرار است حدود ۴۰برابر این میزان انرژی خورشیدی تولید کند را گوشزد می کند. بر اساس برنامه ششم توسعه ایران باید ۵گیگاوات برق از انرژی تجدیدپذیر تولید کند که اجرایی شدن این قرارداد می تواند ۴۰درصد اهداف برنامه توسعه را در این زمینه محقق کند.
لارس نوردرام، سفیر نروژ در تهران نیز ۲۵مهرماه به خبرگزاری فرانسه گفته این قرارداد در مدت ۵ سال به بهره برداری می رسد. سعید ذاکری، رئیس امور بین الملل شرکت ایرانی طرف قرارداد گفته است «این یک فرصت هیجان انگیز است» و از شرکت ساگا تشکر می کنیم.
در سایت ثبت شرکت های ایرانی، هیچ شرکتی به نام «توسعه دهندگان انرژی امین» وجود ندارد اما دو شرکت دیگر حضور دارند. اولی « توسعه گستران انرژی امین» است که ۶تیرماه ۹۵ تاسیس شده است. این شرکت یک وب سایت نیمه فعال دارد. در بخش فارسی این شرکت هیچ اطلاعاتی وجود ندارد ولی در بخش انگلیسی ادعا شده که ۱۵سال فعالیت دارد. نشانی ثبت شده در وب سایت با نشانی ثبت شده با شرکت توسعه گستران انرژی امین همخوانی دارد.
رئيس هیات مدیره این شرکت، یوسف آرمودلی است که تا اردیبهشت ۹۴ رئيس سازمان انرژی های نو (سانا) متعلق به وزارت نیرو بوده است. او ۵ اردیبهشت ۹۴ بازنشسته می شود و ۶ تیرماه ۹۵ به همراه چند شریک، شرکت «توسعه گستران انرژی امین» را راه اندازی می کند، با سرمایه ثبت شده صدهزار تومان. این شرکت در خرداد۹۶ در همین زمینه با ستاد اجرایی فرمان امام وارد شراکت می شود و شرکت تازه ای با عنوان «توسعه گستران انرژی پاک امین» راه اندازی می کنند. با این حال قرارداد دیروز توسط شرکت «توسعه گستران انرژی امین» امضا شده است. مجید شهرستانی، مدیرعامل این شرکت که قرارداد را امضا کرده، از خرداد۹۶ مسئولیت را بر عهده گرفته است. درباره سایر پروژه های شرکت «توسعه گستران انرژی امین»‌ اطلاعی در دست نیست و به نظر نمی رسد این شرکت غیرتجاری در حدفاصل تیرماه ۹۵ تاکنون اساسا پروژه ای اجرا کرده باشند و ادعای ۱۵سال تجربه داشتن دروغ است.
اما وضعیت شرکت نروژی هم جالب توجه است. جان اریک ویکاسا، مدیر شرکت ساگا انرژی که فعلا مهم ترین پروژه زندگی اش را دارد دنبال می کند، یک مهندس برق است که اواخر سال ۲۰۱۵ کارش را در یک شرکت نفتی از دست داد. او سال ۲۰۱۲ تا مارس ۲۰۱۶ با شرکت نفتی ایبل همکاری داشت ولی با بدترشدن وضعیت اقتصادی، او نیز یکی از کسانی بود که بیکار شد.
با این حال او از سال ۲۰۱۵ به فکر راه اندازی یک شرکت مستقل برای خودش بود و رفت سراغ انرژی های نو. این شرکت را تابستان ۲۰۱۵ با سرمایه ۴هزار دلاری ثبت کرد و آنطور که در صفحه شخصی اش در سایت لینکدین نوشته است که از ماه مارس سال ۲۰۱۶ کارش را در این شرکت به عنوان مالک شروع کرده است، یعنی ۱۹ ماه پیش. دو تصویر که یکی در فیسبوک ویکاسا منتشر شده و دیگری به پیوست یک گفتگو، منتشر شده نشان می دهند که شرکت او یک شرکت واقعا کوچک است که به گفته ویکاسا،‌ دنبال استخدام آدم های ماهری است که مثل خودش بیکار شده اند می توانند دوباره از تخصص شان استفاده کنند.
این شرکت نوپا که سال ۲۰۱۶ سودش تنها ۲۴ هزار کرون نروژ یعنی ۳ هزار دلار بوده ولی حالا با یک قرارداد ۲.۵میلیارد یورویی، پس از توتال، دومین شرکت مهم خارجی در اقتصاد ایران محسوب می شود. شرکت او تاکنون پروژه مهمی را اجرا نکرده، قرار بوده یک پروژه آزمایشی برای نصب پنل های خورشیدی در محیط های اداری و همچنین نوآوری در زمینه استفاده از انرژی های خورشیدی در مدارس و راه اندازی ایستگاه های شارژ خورشیدی انجام بدهد که مثلا در حد ۵ تا ۱۰ مگاوات برق تولید کنند حالا با قرارداد بزرگی که با ایران دارد و رویای تولید ۲هزار مگا وات انرژی، قطعا چنین پروژه هایی برایش بی ارزش است.
نکته جالب توجه این است که در مراسم امضای این قرارداد حدود ۳میلیارد دلاری، مقام های وزارت نیروی ایران حضور نداشته اند. این در حالی که است که اسفند۹۵، محمد صادق زاده، مدیرعامل سازمان انرژی های نو با سفیر نروژ دیدار و در زمینه سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مذاکره کرده است. آیا او به نمایشی بودن این قرارداد واقف بوده یا به عقد چنین قراردادی معترض بوده که به منزل سفیر نروژ در تهران نرفته است؟ از سوی دیگر دو شرکتی که تاکنون هیچ پروژه مهمی اجرا نکرده و جمع سرمایه اولیه هر دو کمتر از ۵هزار دلار است، چگونه می توانند قرارداد ۲.۵میلیارد یورویی را اجرایی کنند؟ مبنای اعتماد مدیران شرکت ایرانی به یک مهندس برق بی تجربه برای عقد قرارداد ۳میلیارد یورویی چیست‌؟ کشورهای اروپایی در هفته های اخیر، به طور مداوم درباره تعهدشان به اجرایی کردن برجام به ویژه از نظر سرمایه گذاری در ایران، سخن گفته اند. آیا منظور آنها از سرمایه گذاری در ایران، آوردن شرکت هایی چون ساگا انرژی است؟